Sen w ciąży i bezsenność w ciąży

Budowanie więzi pomiędzy matką a dzieckiem rozpoczyna się już w okresie ciąży i pozwala wytworzyć wyjątkową relację, która uważana jest za jedną z najsilniejszych, jakich doświadcza człowiek.

Sen w ciąży. Jak zachować prawidłową higienę snu?

Badanie snu kobiet w ciąży i po porodzie

Wyjątkowość związku matki z dzieckiem oznacza, że wszelkie doświadczenia, w tym związane z depresją oraz bezsennością matki, wpływają na samopoczucie i zachowanie dziecka. Amerykańscy naukowcy z Rhode Island Hospital and Alpert Medical School of Brown University udowodnili niedawno, że na jakość snu niemowląt ma wpływ nastrój oraz jakość snu matek, które znajdują się w grupie ryzyka depresji poporodowej.

Badanie, przeprowadzone przez zespół naukowców* pod przewodnictwem dr hab. Katherine M. Sharkey, dotyczyło grupy 30 matek z historią ciężkich zaburzeń depresyjnych (ang. major depressive disorder – MDD), które w trakcie badania były zdrowe. Aby zweryfikować poziom korelacji między problemem depresji i zaburzeń snu u matek oraz jakością snu niemowląt zastosowano z jednej strony pomiary poziomu nastroju matek (korzystając ze skali depresji Hamiltona), a z drugiej poziomu stresu u dzieci (za pomocą skali Childcare Stress Inventory).

Testy przeprowadzono w 33. tygodniu ciąży oraz w 2., 6. i 16. tygodniu po porodzie. Co wykazały pomiary? Potwierdzono, iż długość snu niemowlęcia jest ściśle związana z czasem i wydajnością snu matki w okresie ciąży. Ponadto, niska wydajność snu matki negatywnie wpływa na ilość snu dziecka i częstotliwość karmienia niemowlaka.

Korelacja pomiędzy jakością snu a epizodami depresyjnymi u matki i ich wpływ na zachowanie i sen dziecka są szczególnie widoczne w pierwszych tygodniach po porodzie, ale utrzymują się nawet do 16. tygodnia po przyjściu dziecka na świat. Co skłoniło naukowców do przeprowadzenia badania?

Odpowiada dr hab. Katherine M. Sharkey:

– Zainteresowaliśmy się problematyką snu niemowląt i matek, ponieważ chcielibyśmy zrozumieć, jak zaburzenia snu wpływają na rozwój depresji. Okres okołoporodowy to zwykle czas, kiedy występują duże zaburzenia snu u oczekujących matek, a więc jest to świetna okazja do „naturalnego eksperymentu”, pozwalającego na ustalenie, które konkretnie aspekty zaburzeń snu przyczyniają się do obniżenia nastroju. Lekarze i opinia publiczna zakładają, że zakłócony sen jest związany wyłącznie z niepokojem o nienarodzone dziecko, ale nasze dane pokazują, że w ciągu 6 tygodni po porodzie jakość snu matek nie ulega poprawie, w związku z czym możemy zakładać, iż to inne czynniki przyczyniają się do kiepskiej jakości ich snu. Dzięki tej wiedzy możemy identyfikować i modyfikować te czynniki w taki sposób, aby poprawić jakość snu matek po porodzie i tym samym zredukować poziom stresu i ryzyko wystąpienia u nich depresji – mówi naukowiec.

Rekomendacje

Dane, uzyskane w wyniku badań, sugerują, że interwencje w celu poprawy jakości snu matek i poziomu ich nastroju po porodzie powinny obejmować zarówno matki, jak i niemowlęta, ponieważ poprawa wyłącznie jakości snu niemowlęcia nie jest w stanie poprawić jakości snu matek.

– Aby zminimalizować występowanie tych problemów, myślę, że przede wszystkim lekarze i pacjenci powinni zacząć traktować bezsenność i zaburzenia snu kobiet w okresie okołoporodowym w sposób poważny. Dr Ijeomo Iko, specjalista ginekolog-położnik, zwróciła uwagę na to, że lekarze wydają bardzo sprzeczne rekomendacje w kwestii snu względem ciężarnych i młodych matek.

Niektórzy z nich są zdania, że zmniejszanie ilości godzin snu w okresie ciąży jest „dobrą praktyką” w kontekście radzenia sobie z problemem braku snu po porodzie! Moja rada jest taka, że lekarze i pacjenci powinni uczynić kwestię zdrowego snu priorytetem i że problemy ze snem powinny być diagnozowane tak szybko, jak się pojawią – zwłaszcza jeśli problemy ze snem zaczynają się już w czasie ciąży – podkreśla dr hab. Katherine M. Sharkey.

Badania wskazują, że problemów ze snem w trzecim trymestrze ciąży doświadcza większość (70–90 proc.) przyszłych matek. To niezwykle istotny problem, ponieważ sen w ciąży jest bardzo ważny – zapewnia nie tylko regenerację sił, pozytywne podejście do życia, ale i sprzyja prawidłowemu rozwojowi dziecka.

Problemy ze snem w okresie ciąży, bezsenność oraz wielokrotne budzenie się w ciągu nocy mogą stać się źródłem przewlekłego stresu. Jak powszechnie wiadomo, stres niekorzystnie wpływa na ogólny stan zdrowia, obniża koncentrację i nastrój, a także zwiększa ryzyko wypadku, np. zasłabnięcia, upadku itd. Jak wynika z przytoczonego badania, zła jakość snu dziecka jest także związana ze wzrostem ryzyka wystąpienia depresji poporodowej u matek.

Depresja poporodowa

Depresja poporodowa dotyka nawet 20 proc. kobiet. Oznacza to, że co piąta matka ma problemy psychologiczne po urodzeniu dziecka. Przyczyny depresji poporodowej są złożone i obejmują między innymi gwałtowne zmiany stężeń hormonów i stresujące zmiany w sytuacji życiowej.

Wśród czynników ryzyka wymienia się także przebyte przez kobietę wcześniejsze epizody zaburzeń nastroju, zaburzeń lękowych lub snu, czego dowodzi badanie przeprowadzone przez zespół amerykańskich naukowców pod przewodnictwem dr hab. Katherine M. Sharkey. W związku z tym bardzo istotne jest wspieranie kobiety w okresie poporodowym, z empatycznym zwracaniem uwagi na zgłaszane przez nią skargi i obserwacja ich nastroju.

Warto podkreślać, że depresję poporodową trzeba leczyć. Brak odpowiedniego leczenia stwarza ryzyko rozwoju ciężkiej depresji, mogącej w skrajnych przypadkach skutkować samobójstwem. – Depresja poporodowa jest w dzisiejszych czasach główną przyczyną zachorowalności i umieralności kobiet po porodzie oraz wpływa na jakość życia całej rodziny. Wszyscy powinniśmy walczyć ze stygmatyzowaniem kobiet, które zapadły na tę chorobę.

Kobiety boją się, że zostaną uznane za złe matki lub, że ich dzieci zostaną im odebrane, jeśli przyznają się do depresji poporodowej. Tymczasem istnieje wiele leków i terapii behawioralnych, które mogą pomóc kobietom z depresją poporodową, o ile te zechcą poszukać pomocy. Kobiety powinny mieć świadomość, że wiele przypadków depresji poporodowej ma swój początek jeszcze w czasie ciąży, dlatego należy zawsze szukać profesjonalnej pomocy w przypadku, kiedy stwierdzą one u siebie przewlekły niski nastrój w okresie ciąży. Jako społeczeństwo nie powinniśmy także zakładać, że w ciąży i po porodzie kobiety muszą być cały czas radosne – oczekiwanie, że kobieta w ciąży lub po porodzie jest stale szczęśliwa, podczas gdy w rzeczywistości jest zmęczona, przestraszona lub smutna (…) uczy kobiety minimalizowania objawów depresji poporodowej oraz unikania proszenia o pomoc – podkreśla dr hab. Katherine M. Sharkey.

Sen jako proces neurologiczny ma wpływ na nastrój, witalność, koncentrację, pamięć i wiele innych funkcji naszego organizmu. Jest podstawą zdrowego życia. Faktem jest, iż dbając o zdrowy sen dziecka, inwestujemy w jego prawidłowy rozwój. Warto jednak pamiętać, że udowodniono występowanie ścisłego związku pomiędzy jakością snu matki i dziecka. Oznacza to, że zdrowy sen matki oznacza dobry sen i rozwój dziecka. Dlatego matki powinny dbać o higienę snu zarówno w czasie ciąży, jak i po porodzie, i reagować na wszelkie nieprawidłowości na tyle wcześnie, by możliwe było ich wyeliminowanie bez uszczerbku na zdrowiu całej rodziny.

Przeczytaj także: Depresja poporodowa - objawy, przyczyny, leczenie depresji poporodowej

* Katherine M. Sharkey, Ijeoma N. Iko3,5 & Jason T. Machan, Johanna Thompson-Westra i Teri B. Pearlstein, Infant sleep and feeding patterns are associated with maternal sleep, stress, and depressed mood in women with a history of major depressive disorder (MDD)

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26228760