Jodek potasu - kiedy zażywać, przeciwwskazania

Co to jest jodek potasu? Właściwości

Bezzapachowy, słono-gorzki, rozpuszczalny w wodzie i niepalny związek chemiczny - takie właściwości fizykochemiczne mogą najprościej opisać jodek potasu, substancję, z którą spotykamy się na co dzień np. w soli kuchennej. Kryształki mogą być białe lub bezbarwne.

Warto wiedzieć, że jest to substancja, z którą trzeba obchodzić się ostrożnie. Sól potasowa rozpuszczona w wodzie bądź parująca wykazuje właściwości żrące. Może powodować podrażnienia skóry, śluzówki nosa, oczu, a także zaburzać prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Mimo tego w odpowiednich dawkach wykorzystywany jest w medycynie – to ważny składnik w procesie produkcji wielu leków, środków odkażających czy suplementów diety.

Ponadto jodek potasu wykorzystywany jest m.in. do:

• uzdatniania wody pitnej,
• jodowania soli kuchennej,
• analiz fizycznych i chemicznych,
• analiz jakościowych produktów spożywczych.

Kiedy stosować jodek potasu?

Wśród właściwości medycznych, które wykorzystywane są w leczeniu pacjentów, należy wymienić korzystne, ochronne działanie na tarczycę. Dodatkowo wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i wykrztuśne. Wspomagająco może być też wykorzystywany w leczeniu grzybiczej choroby skórnej. Przyjmowanie jodku potasu powinno być zawsze skonsultowane z lekarzem, który dobiera odpowiednie dla sytuacji danego pacjenta dawki.

Sól potasowa stosowana jest w różnych stężeniach, w niższych jako suplement w chorobach (np. profilaktyka wola w warunkach niedoboru jodu, zwłaszcza w okresie ciąży i karmienia piersią). 

Działanie jodku potasu w przypadku skażenia promieniotwórczego

Ostatnio coraz częściej przypomina się, że jodek potasu wykazuje wysokie właściwości ochronne względem tarczycy, zabezpieczając gruczoł przed negatywnym działaniem promieniowania radioaktywnego. W jaki sposób? Powoduje on blokowanie wchłaniania radioaktywnych izotopów.

Optymalnie jodek podaje się od 24 godzin przed przewidywanym początkiem ekspozycji na promieniowanie do 2 godzin po jej rozpoczęciu.

W przypadku, gdy na skutek awarii elektrowni atomowej do atmosfery uwolniony zostanie radioaktywny jod, konieczne jest podanie tabletek jodku potasu. Ich zadaniem jest nasycenie miąższu tarczycy stabilnym jodem, dzięki czemu gruczoł nie będzie wchłaniał jodu radioaktywnego. Skuteczność działania zależy w dużym stopniu od czasu, w jakim środek zostanie przyjęty.

Zalecany czas prewencyjnego podania jodu stabilnego

Przeciwwskazania do przyjęcia jodku potasu

Mimo wysokiej ochrony radioaktywnej i potwierdzonych właściwości terapeutycznych, sól potasu nie może być stosowany u wszystkich pacjentów. Tabletek ze stabilnym jodem nie mogą przyjmować osoby:

• u których stwierdzono alergię na jodek potasu lub jakikolwiek inny składnik preparatu,
• z nadczynnością tarczycy,
• z zaburzeniami w obrębie naczyń krwionośnych, tzw. zapalenie naczyń z hipokomplementemią,
• z niektórymi chorobami autoimmunologicznymi, w których przebiegu występuje świąd i pęcherze na skórze (opryszczkowate zapalenie skóry Duhringa).

Ponadto niektórzy pacjenci powinni zachować szczególne środki ostrożności przed przyjęciem jodku, a jeśli to możliwe - skonsultować się z lekarzem, który oceni bezpieczeństwo. Podstawą do konsultacji i ostrożności są:

• stwierdzone w wywiadzie choroby tarczycy (również w przeszłości),
• nieleczona autonomia tarczycy,
• zaburzenia funkcjonowania nerek,
• zaburzenia czynności nadnerczy,
• odwodnienie,
• przyjmowanie leków hamujących czynność tarczycy, działających moczopędnie, leków oszczędzających potas czy środków, które zawierają takie substancje czynne, jak: kaptopryl, enalapryl czy chinidynę.

Gdzie udać się po jodek potasu?

Obecnie sól potasowa kwasu jodowodorowego zyskuje szczególne znaczenie. Tabletki przekazywane są wybranym podmiotom, w tym szkołom, ośrodkom zdrowia, ośrodkom kultury, jednostkom OSP, aptekom. Dzięki temu w sytuacji zagrożenia można szybko i sprawnie dystrybuować je w społeczeństwie, aby skutecznie ochronić ludność przed szkodliwym działaniem promieniowania radioaktywnego.

Czy brać jodek potasu profilaktycznie?

Jodek potasu powinien być stosowany wyłącznie na wyraźne zalecenie lekarza. Nie można zatem leku przyjmować profilaktycznie, gdyż niewłaściwie dobrane dawki mogą bardzo negatywnie wpłynąć na działanie nie tylko tarczycy, ale i całego organizmu. Stosowana na własną rękę profilaktyka doprowadzić może do wystąpienia niedoczynności tarczycy, powodować pojawienie się reakcji alergicznych czy działać drażniąco na układ pokarmowy.

Działania niepożądane jodku potasu

Mimo że jodek potasu wykorzystywany jest w medycynie, to jego nadmiar dla organizmu jest zdecydowanie szkodliwy. Na skutek zbyt dużego dostarczania substancji pojawić się mogą dolegliwości, takie jak:

• obrzęki,
• nudności,
• wymioty,
• reakcje alergiczne,
• zaburzenia depresyjne,
• nasilenie objawów gruźlicy.

Wskazuje się, że preparaty, w których składzie znajduje się jodek potasu, mogą powodować przede wszystkim bardzo bolesny obrzęk ślinianek, ale także katar. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.