Niebezpieczne połączenia, czyli leki kontra składniki mineralne

Wiadomo już, że niektóre leki wchodzą w interakcje z pożywieniem. Analizując wpływ poszczególnych składników pokarmowych na proces wchłaniania leków, można zaobserwować, iż najczęściej dochodzi do zmniejszenia, opóźnienia, przyspieszenia lub zwiększenia absorpcji substancji leczniczych. Przyczyny są tutaj oczywiście różne.

Wyjątkowej uwagi wymaga fakt, że znaczące zmniejszenie wchłaniania leków prowadzi do obniżenia ich skuteczności terapeutycznej. Warto zatem poznać podstawowe zasady w kwestii interakcji lek–pożywienie. Jakich produktów nie łączyć z lekami? Jaki odstęp czasowy zachować? Czy lek stosować po posiłku, czy przed? Zagadnienia te pozostają niezwykle istotne w całym przebiegu terapii.

Wchłanianie leków

Jedną z najbardziej interesujących przyczyn zmniejszania wchłaniania leków jest proces ich kompleksowania. Składniki mineralne pożywienia, takie jak wapń, magnez, cynk czy żelazo, tworzą trudno wchłanialne, nierozpuszczalne związki z popularnymi antybiotykami z grupy tetracyklin, fluorochinolonami, lekami z grupy bifosfonianów (stosowanymi w leczeniu osteoporozy, alendronianem, etydronianem, ibandronianem, klodronianem) i lekami zobojętniającymi nadmiar kwasu solnego w żołądku (tzw. antacida).

Przy przyjmowaniu leków z tych grup należy ograniczyć jednoczesne spożywanie mleka i wyrobów mlecznych (serów, twarogów, jogurtów), zawierających duże ilości wapnia, a także czekolady i orzechów, bogatych w magnez. Produkty te przyczyniają się bowiem do zmniejszania biodostępności wymienionych leków. Zalecenie to dotyczy także jednoczesnego stosowania wyżej opisanych substancji leczniczych z suplementami diety lub lekami zawierającymi wapń, magnez, cynk bądź żelazo.

Co wpływa na wchłanianie leków

Związki żelaza, występujące w większych stężeniach w mięsie i przetworach mięsnych, mają wpływ na wchłanianie tetracyklin i lewodopy (stosowanej w postaci preparatów złożonych w chorobie Parkinsona). Z wapniem i żelazem może wiązać się wykorzystywana w chorobie Wilsona penicylamina, dlatego nie powinna być ona podawana jednocześnie z produktami mlecznymi i mięsnymi.

Podobnie jest w przypadku hormonów tarczycy – tyroksyna ma zdolność tworzenia stabilnych kompleksów z żelazem, co hamuje wchłanianie przyjmowanego hormonu. Z tego samego powodu żelaza nie powinno się również łączyć z popularnym lekiem stosowanym w nadciśnieniu tętniczym. Pomiędzy preparatami żelaza a wymienionymi lekami zaleca się co najmniej dwugodzinny odstęp.

Żelazo a herbata

Należy ponadto pamiętać, aby preparatów zawierających żelazo nie popijać herbatą czy kawą. Obecne w herbacie taniny tworzą z nim bardzo trudno wchłaniające się związki, powodując zmniejszenie jego przyswajalności. Konsekwencją takiego połączenia będzie obniżenie efektu terapeutycznego i wydłużenie czasu leczenia.

Jak widać, łączenie leków z pożywieniem może generować wiele problemów. Ważne, aby mieć świadomość potencjalnych zagrożeń i próbować je eliminować. Przede wszystkim warto wyrobić sobie nawyk czytania ulotek załączanych do leków – pozwalają one uzyskać ważne informacje, również te dotyczące interakcji substancji leczniczych.

„Twój Farmaceuta” nr 10, marzec/kwiecień 2017

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 02.01.2018
Data ostatniej aktualizacji 01.02.2022