Wyjątkowej uwagi wymaga fakt, że znaczące zmniejszenie wchłaniania leków prowadzi do obniżenia ich skuteczności terapeutycznej. Warto zatem poznać podstawowe zasady w kwestii interakcji lek–pożywienie. Jakich produktów nie łączyć z lekami? Jaki odstęp czasowy zachować? Czy lek stosować po posiłku, czy przed? Zagadnienia te pozostają niezwykle istotne w całym przebiegu terapii.
Wchłanianie leków
Jedną z najbardziej interesujących przyczyn zmniejszania wchłaniania leków jest proces ich kompleksowania. Składniki mineralne pożywienia, takie jak wapń, magnez, cynk czy żelazo, tworzą trudno wchłanialne, nierozpuszczalne związki z popularnymi antybiotykami z grupy tetracyklin, fluorochinolonami, lekami z grupy bifosfonianów (stosowanymi w leczeniu osteoporozy, alendronianem, etydronianem, ibandronianem, klodronianem) i lekami zobojętniającymi nadmiar kwasu solnego w żołądku (tzw. antacida).
Przy przyjmowaniu leków z tych grup należy ograniczyć jednoczesne spożywanie mleka i wyrobów mlecznych (serów, twarogów, jogurtów), zawierających duże ilości wapnia, a także czekolady i orzechów, bogatych w magnez. Produkty te przyczyniają się bowiem do zmniejszania biodostępności wymienionych leków. Zalecenie to dotyczy także jednoczesnego stosowania wyżej opisanych substancji leczniczych z suplementami diety lub lekami zawierającymi wapń, magnez, cynk bądź żelazo.
Co wpływa na wchłanianie leków
Związki żelaza, występujące w większych stężeniach w mięsie i przetworach mięsnych, mają wpływ na wchłanianie tetracyklin i lewodopy (stosowanej w postaci preparatów złożonych w chorobie Parkinsona). Z wapniem i żelazem może wiązać się wykorzystywana w chorobie Wilsona penicylamina, dlatego nie powinna być ona podawana jednocześnie z produktami mlecznymi i mięsnymi.
Podobnie jest w przypadku hormonów tarczycy – tyroksyna ma zdolność tworzenia stabilnych kompleksów z żelazem, co hamuje wchłanianie przyjmowanego hormonu. Z tego samego powodu żelaza nie powinno się również łączyć z popularnym lekiem stosowanym w nadciśnieniu tętniczym. Pomiędzy preparatami żelaza a wymienionymi lekami zaleca się co najmniej dwugodzinny odstęp.
Żelazo a herbata
Należy ponadto pamiętać, aby preparatów zawierających żelazo nie popijać herbatą czy kawą. Obecne w herbacie taniny tworzą z nim bardzo trudno wchłaniające się związki, powodując zmniejszenie jego przyswajalności. Konsekwencją takiego połączenia będzie obniżenie efektu terapeutycznego i wydłużenie czasu leczenia.
Jak widać, łączenie leków z pożywieniem może generować wiele problemów. Ważne, aby mieć świadomość potencjalnych zagrożeń i próbować je eliminować. Przede wszystkim warto wyrobić sobie nawyk czytania ulotek załączanych do leków – pozwalają one uzyskać ważne informacje, również te dotyczące interakcji substancji leczniczych.
„Twój Farmaceuta” nr 10, marzec/kwiecień 2017
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |