Lukrecja gładka. Korzenna słodycz natury

Lukrecja należy do najstarszych roślin leczniczych. Jest wymieniona w papirusie Ebersa, a więc była stosowana w Egipcie już ponad 2500 lat temu. W starożytnej Grecji Teofrast pisał o niej, że trzymana w ustach gasi pragnienie. Roślina ta znana była również w Cesarstwie Rzymskim. Pliniusz nazywał ją „słodkim korzeniem”, a Dioskurides i Galen stosowali tak zwany sok lukrecjowy. Uprawę lukrecji w Europie Zachodniej i Środkowej upowszechnili w XV wieku benedyktyni.

Lukrecja jako roślina lecznicza

Surowcem leczniczym jest korzeń lukrecji (Radix Glycyrrhizae) wraz z rozłogami, o barwie cytrynowo-żółtej i słodkim, lekko palącym smaku. Głównymi składnikami surowca są saponiny triterpenowe, a wśród nich kwas glicyryzynowy oraz jego sole potasowe i wapniowe zwane glicyryzyną (2,5–12%). Glicyryzyna to substancja, która posiada charakterystyczny słodki smak. Jest ona około 50 razy słodsza od cukru trzcinowego. W surowcu występują również flawonoidy, kumaryna, substancje gorzkie (3%), żywice (4%), fitosterole, asparagina, lipidy oraz śladowe ilości olejku eterycznego, związków lipidowych, kwasów organicznych, betainy, choliny, aminokwasów i soli mineralnych.

Ważne właściwości i zastosowanie

Lukrecja działa wykrztuśnie w obrębie oskrzeli, krtani i gardła, pobudza czynności wydzielnicze górnych dróg oddechowych i przywraca samoistne ruchy nabłonka rzęskowego. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym wpływa korzystnie na błonę śluzową żołądka i jelit. Działa kojąco w przypadku owrzodzeń przewodu pokarmowego, hamuje rozwój bakterii i uwalnianie histaminy z uszkodzonych tkanek. Jest środkiem przeciwalergicznym, pobudzającym korę nadnerczy, przeciwartretycznym i cytostatycznym (działanie przeciwnowotworowe wykazuje głównie w obrębie żołądka). Ponadto reguluje metabolizm estrogenów. Podana w fazie lutealnej (2 tygodnie przed wystąpieniem miesiączki) pomaga złagodzić objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). Glicyryzyna i kwas glicyryzynowy indukują powstawanie interferonu, naturalnego związku przeciwwirusowego obecnego w organizmie człowieka.

Lukrecja deglicyryzowana (DGL)

W przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje się dwa rodzaje lukrecji: standardową (najczęściej w postaci sproszkowanego preparatu) i deglicyryzowaną (w skrócie DGL). Aby efektywnie wykorzystać lukrecję, warto sięgać po jej formę deglicyryzowaną, uboższą w glicyryzynę (może wpływać na zmianę ciśnienia krwi). Postać deglicyryzowana zachowuje całą moc leczniczych właściwości lukrecji, głównie dzięki flawonoidom, które nie są naruszane w procesie usuwania glicyryzyny. Pozostają w niej także izoflawony, saponiny, polisacharydy, fitosterole, pektyny, aminokwasy i minerały. Lukrecja DGL jest skuteczniejsza w walce z wrzodami żołądka. Potwierdziło to wiele badań klinicznych. Na podstawie otrzymanych wyników naukowcy uznali, że lukrecja DGL poprawia stan błony śluzowej przewodu pokarmowego i hamuje rozwój bakterii Helicobacter pylori. Wykazano, że jest ona bardziej skuteczna niż leki zobojętniające, zarówno w leczeniu krótkoterminowym, jak i podtrzymującym.

Lukrecja w apteczce

Preparaty z lukrecją najlepiej kupować w aptece. Fizjologiczna porcja lukrecji waha się od 250 mg do 750 mg ekstraktu z korzenia. Warto wybierać preparaty standaryzowane, zamknięte w butelki z ciemnego szkła farmaceutycznego, hipoalergiczne i niezawierające żadnych sztucznych dodatków, w tym konserwujących, barwiących i smakowych.

Działania niepożądane lukrecji i przeciwwskazania

Lukrecja stosowana przez dłuższy czas może powodować zatrzymywanie wody w organizmie i powstawanie obrzęków. Nie należy jej stosować w okresie ciąży i karmienia piersią, przy niewydolności nerek, nadciśnieniu tętniczym, niskim poziomie potasu we krwi oraz podczas terapii lekami moczopędnymi.

„Twój Farmaceuta” nr 13, wrzesień/październik 2017