Medicover
W diagnostyce stanów zapalnych wykorzystuje się badania laboratoryjne wykrywające markery stanu zapalnego, czyli białka ostrej fazy, których stężenie we krwi jest związane z procesami chorobowymi przebiegającymi w organizmie. Jednym z takich biomarkerów jest prokalcytonina. Czym dokładnie jest i kiedy należy oznaczyć jej stężenie?
Spis treści:
- Co to jest prokalcytonina?
- Kiedy zrobić badanie?
- Przygotowanie do badania
- Co oznacza podwyższona prokalcytonina?
Co to jest prokalcytonina?
Prokalcytonina to prekursor hormonu tarczycy - kalcytoniny. Jest wytwarzana w komórkach C tego gruczołu. Odgrywa ważną rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej i jest głównym markerem nowotworowym raka rdzeniastego tarczycy.
Jej stężenie we krwi jest zwykle niewielkie (< 0,1 μg/L, w zasadzie poniżej granicy wykrywalności w dostępnych testach laboratoryjnych), ponieważ u zdrowych osób PCT jest szybko przetwarzana w dojrzały hormon kalcytoninę.
Jeśli jednak dochodzi do stanu zapalnego (szczególnie ogólnoustrojowej infekcji bakteryjnej), PCT jest wytwarzana przez komórki wielu narządów, a następnie uwalniana w dużych ilościach do krwi i jej stężenie wzrasta. Wysokie stężenie prokalcytoniny może być oznaką ciężkiego zakażenia bakteryjnego lub sepsy. Związek jest syntetyzowany także w odpowiedzi na uszkodzenie tkanek.
Kiedy zbadać poziom prokalcytoniny?
Dzięki wysokiej swoistości dla infekcji bakteryjnej, PCT jest wykorzystywana jako biomarker do różnicowania infekcji bakteryjnych od wirusowych lub innych, niebakteryjnych przyczyn zapalenia.
Pozwala na wczesne wykrycie infekcji bakteryjnych. Oznaczenie stężenia prokalcytoniny jest stosowane przede wszystkim w diagnostyce posocznicy (sepsy). Związek jest wykrywany w krwi pacjenta już po upływie 2-4 godzin od momentu pojawienia się zagrożenia, natomiast największe stężenie osiąga po ok. 12-24 godzinach.
Jeśli bodziec indukujący jej wzrost zostanie zwalczony, wówczas białko stopniowo jest eliminowane. Okres półtrwania we krwi wynosi zaledwie 24-35 godzin, w związku z czym badanie pozwala na monitorowanie pacjentów oraz dynamiczną ocenę skuteczności leczenia i rozwoju zakażenia.
Oznaczenie stężenia wykonuje się w przypadku podejrzenia:
- sepsy,
- chorób bakteryjnych nerek i dróg moczowych,
- ogólnoustrojowej infekcji, do której doszło po zabiegu chirurgicznym, ciężkim urazie lub u osób z rozległymi poparzeniami.
Badanie pozwala także na różnicowanie źródła zakażenia - bakteryjnego lub wirusowego - u pacjentów zmagających się z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych czy zapaleniem płuc. Umożliwia również wykonanie oceny ryzyka, dla pacjentów zagrożonych wstrząsem septycznym lub monitorowanie stanu chorych, gdy doszło już do rozwoju zakażenia.
Przygotowanie do badania PCT
Aby wykonać badanie stężenia PCT, pacjent nie musi przygotowywać się w sposób szczególny. Badanie nie wymaga pozostawania na czczo. Polega na pobraniu niewielkiej ilości krwi z żyły łokciowej. Na wynik czeka się do 3 dni roboczych.
Co oznacza podwyższona prokalcytonina?
Wysoki poziom PCT w wynikach z laboratorium świadczyć może o aktywnym zakażeniu. Obserwuje się podwyższone stężenie prokalcytoniny:
- w SIRS, czyli w zespole ogólnoustrojowej odpowiedzi zapalnej,
- w zespole niewydolności wielonarządowej, nawet gdy nie ma aktywnych ognisk zakażenia bakteryjnego,
- w pierwszym dniu po urazie, operacji, rozległym oparzeniu,
- w przebiegu leczenia środkami, które stymulują uwalnianie cytokin przeciwzapalnych,
- w chorobach nowotworowych, jak: rak rdzeniasty tarczycy czy drobnokomórkowy rak płuc,
- w ciężkim i długotrwałym wstrząsie kardiogennym.
Powiązane badania: