Kinaza kreatynowa (CK) – wskazania, normy, interpretacja wyników badania

Kinaza kreatynowa to enzym, którego wzrost oznacza np. choroby ośrodkowego układu nerwowego, uszkodzenie mięśni szkieletowych lub mięśnia sercowego. Badanie jego stężenia wykonywane jest na podstawie próbki krwi, pobranej z żyły pacjenta. Kiedy konieczne jest wykonanie badania? Oraz jak się do niego prawidłowo przygotować?

Spis treści: 

1. Co to jest?
2. Wskazania do badania
3. Przygotowanie
4. Normy
5. Podwyższona kinaza kreatynowa
6. Niski poziom kinazy kreatynowej

Co to jest kinaza kreatynowa?

Kinaza kreatynowa (CK, inna nazwa to też fosfokinaza kreatynowa czy też kinaza fosfokreatynowa - CPK) jest enzymem, który w organizmie człowieka, uczestniczy w procesach przemiany energetycznej, zachodzących w komórkach. W warunkach fizjologicznych występuje ona w tkankach i komórkach o dużym zapotrzebowaniu na energię, przede wszystkim w sercu, mózgu i  mięśniach szkieletowych. We krwi stężenie CPK jest niewielkie. Wzrasta natomiast w wyniku uszkodzenia mięśni spowodowanych różnymi schorzeniami. Wyróżnia się jej trzy izoenzymy:  

• kinaza kreatynowa, występujący w mięśniach szkieletowych (CK-MM),
• kinaza kreatynowa obecna w mięśniu sercowym (CK-MB),
• kinaza kreatynowa w w mózgu (CK-BB).

Wskazania do badania kinazy kreatynowej

CK w surowicy krwi ocenia się w przypadkach, gdy lekarz podejrzewa nieprawidłowości związane z nadmiernym rozpadem komórek.

Analizie może podlegać całkowita aktywność kinazy kreatynowej lub poszczególne jej frakcje. Wskazaniem do oznaczenia stężenia CK jest m.in.

• podejrzenie zawału mięśnia sercowego,
• diagnostyka chorób nerwowo–mięśniowych (dystrofie mięśniowe, miopatie),
• urazy mięśniowe,
• złośliwa hipotermia,
• monitorowanie leczenia różnych schorzeń przy użyciu leków wykazujących toksyczny wpływ na mięśnie (np. statyny, neuroleptyki, leki immunosupresyjne).

Podwyższony poziom tego enzymu może oznaczać m.in. zapalenie mięśnia sercowego, rabdomiolizę, zatrucie tlenkiem węgla czy krwawienia podpajęczynówkowe

Przygotowanie do badania CK (kinazy kreatynowej)

Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Zaleca się, aby przed pobraniem powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego, który może zaburzać wynik.

Normy badania aktywności kinazy kreatynowej

Wartości referencyjne różnią się w zależności płci, wieku oraz od norm przyjętych w laboratoriach. Przykładowe normy mogą kształtować się tak, jak poniżej:

Z kolei u kobiet prawidłowy poziom CK zawiera się w innych przedziałach

Wynik badania CK dostępny jest w ciągu 3 dni roboczych.

Podwyższona kinaza kreatynowa

Do najczęstszych przyczyn podwyższonej aktywności enzymu zalicza się m.in.: przebyty zawał serca, urazy mięśni, dystrofię mięśniową Duchenne’a, neuropatie, stwardnienie zanikowe boczne i rdzeniowy zanik mięśni.

Wynik przekraczający wartości referencyjne, świadczyć może również o subklinicznej niedoczynności tarczycy, zapaleniu mięśnia sercowego, zaburzeniach elektrolitowych, zatruciach (np. tlenkiem węgla), rabdomiolizie, krwawieniu podpajęczynówkowym oraz chorobach nowotworowych.

Ponadto, zakres wartości prawidłowych może być przekroczony u kobiet w ciąży, osób nadużywających alkoholu i uprawiających intensywny wysiłek fizyczny. Istotne jest, aby poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, gdyż niektóre z nich (np. statyny, β-adrenolityki, antagoniści receptora angiotensynowego, leki immunosupresyjne, leki antyretrowirusowe, antypsychotyczne) mogą powodować wzrost aktywności CK.  

Uzyskany wynik zawsze powinien zostać zinterpretowany przez lekarza.

Niski poziom kinazy kreatynowej

Zbyt niska aktywność CPK ma małe znaczenie diagnostyczne. Świadczyć może o alkoholowej chorobie wątroby oraz reumatoidalnym zapaleniu stawów.