Bulimia - objawy, przyczyny, leczenie

Co to jest bulimia?

Bulimia psychiczna jest obok anoreksji jednym z najbardziej popularnych zaburzeń odżywiania. Jej nazwa pochodzi od określenia „bulimis”, którego pierwszy raz użył Galen w II wieku dla określenia choroby charakteryzującej się dużym, wręcz „wilczym głodem”. Początkowo klasyfikowano je w powiązaniu z jadłowstrętem psychicznym, a obecnie jest już samodzielnym zespołem klinicznym. Bulimia charakteryzuje się napadami objadania się, a następnie przeczyszczaniem organizmu. Zaburzenie to częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, a jego rozpowszechnienie, to od 1 proc. do 3 proc. wśród dziewcząt między 15. a 24. rokiem życia. 

Objawy bulimii

Napad bulimii może wystąpić pod wpływem różnych zmiennych. Zazwyczaj poprzedza go napięcie, którego przyczyn chorzy czasami nie potrafią podać. Zaczynają jeść łapczywie, najczęściej jedzenie uważane za niezdrowe. W miarę upływu czasu tempo spożywania pokarmów spada. Osoby chore na opisywane zaburzenie są w stanie podczas takiego napadu zjeść bardzo duże ilości pokarmu i zwykle tracą kontrolę nad swoim zachowaniem.

Po zakończonym napadzie wspomniana utrata kontroli powoduje poczucie winy. Chory jednak czuje się lepiej w związku ze spadkiem napięcia. Jeszcze podczas samego napadu lub po nim zwykle następuje prowokowanie wymiotów (typ „przeczyszczający” bulimii). Czasami spotyka się również takie zachowania, jak stosowanie intensywnej diety pomiędzy epizodami objadania się czy zażywanie leków przeczyszczających.

Niektórzy nie wywołują jednak regularnych wymiotów, a stosują jedynie wysiłek fizyczny lub post (typ „nieprzeczyszczający). Należy zaznaczyć, że bulimia może być długo niezauważona przez otoczenie, ponieważ chorzy objadają się i wymiotują w samotności, nie izolują się społecznie.

Rozpoznanie bulimii

Rozpoznania dokonuje lekarz internista, psychiatra lub psycholog na podstawie wywiadu i odpowiednich badań.
Podczas rozmowy sprawdza się między innymi:

• czy występują powtarzające się epizody gwałtownego objadania się,
• czy są prowokowane wymioty lub stosowane środki przeczyszczające,
• czy jest stosowany post lub intensywny wysiłek fizyczny,
• jak często i jak długo, jeśli występują, pojawiają się epizody objadania się,
• co jest wyznacznikiem samooceny.

Po wywiadzie i badaniach, jeżeli rozpoznaniem jest bulimia psychiczna, proponowane a następnie wdrażane jest odpowiednie leczenie. 

Leczenie bulimii

W leczeniu stosuje się zarówno psychoterapię jak i farmakoterapię. Tak jak w przypadku innych zaburzeń odżywiania, tak i tutaj, w pracy z psychoterapeutą, zwykle poznawczo-behawioralnym, bardzo ważna jest motywacja i wytrwałość samego pacjenta.

Podczas leczenia uczy się on panować nad emocjami, akceptować siebie oraz stosować właściwe zwyczaje żywieniowe. Stosuje się również terapię rodzinną, podczas której otoczenie osoby chorej na bulimię m.in. uczy się, jak ją wspierać w procesie leczenia, oraz jak postępować, aby chory czuł się dobrze w środowisku domowym. Farmakoterapia z kolei polega m.in. na przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych.  

Rokowanie i powikłania bulimii

Wyniki badań na temat poprawy funkcjonowania osób cierpiących na bulimię różnią się nieco. Jedne z nich wskazują np., że wskaźniki poprawy wahają się od 30 nawet do 60 proc. Należy przy tym zaznaczyć, że wiele zależy od postawy, motywacji pacjenta i jego otoczenia oraz od systematyczności uczęszczania na terapię.
W przypadku bulimii psychicznej mogą wystąpić liczne powikłania choroby. Są nimi na przykład, w przypadku wywoływania wymiotów, zapalne obrzęki ślinianek przyusznych, zapalne powiększenie trzustki, nadżerki w przełyku i żołądku oraz tylnej ściany gardła, chrypka, choroby dziąseł, próchnica. Jeśli chory stosuje środki przeczyszczające i odwadniające, zwykle cierpi z powodu biegunek bądź dużych spadków masy ciała z objawami odwodnienia. 

Bulimia - przyczyny

Wśród przyczyn bulimii należy wymienić czynniki biologiczne, indywidualne czy rodzinne.

Biologiczne czynniki bulimii

Zaliczamy do nich między innymi nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu serotoninergicznego oraz interakcje między takimi substancjami, jak na przykład leptyna czy dopamina, które mają wpływ na łaknienie.

Indywidualne czynniki bulimii

Do cech indywidualnych zaliczamy z kolei trudności z akceptacją siebie czy niską samoocenę. Osoby cierpiące na bulimię zwykle nie lubią samych siebie, lekceważą się, traktują się bardzo źle. Opinię na swój temat opierają na zdaniu innych, znaczących dla nich osób. Mogą to być rodzice, rodzeństwo czy partner. To głównie od ich zdania zależy, co o sobie będzie myślał chory.
Co więcej, osoby z bulimią dążą do akceptacji otoczenia nawet za cenę rezygnacji ze swoich potrzeb, co zwykle powoduje zagubienie, obniżone samopoczucie i napięcie. To ostatnie może być również spowodowane brakiem sukcesów, gdyż często chorzy są osobami bardzo ambitnymi. Zwykle mają oni również potrzebę bycia kontrolowanym.

Rodzinne czynniki bulimii

Do czynników rodzinnych możemy zaliczyć: wrogość występującą w domu rodzinnym, brak wsparcia, ciepła czy wzorców efektywnego radzenia sobie z konfliktami. Innym czynnikiem może być również otyłość w rodzinie bądź jakiś kryzys związany ze środowiskiem domowym, rozwód czy śmierć kogoś bliskiego. W patomechanizmie choroby mogą mieć również udział takie sytuacje stresowe, jak stres egzaminacyjny, zmiana pracy, a nawet ciąża.

Zapobieganie bulimii

Nie ma jednej, skutecznej metody zapobiegania bulimii psychicznej ze względu na to, że jest to choroba wieloczynnikowa. Aby nie dopuścić do rozwoju zaburzenia, niewątpliwie trzeba pamiętać o akceptacji własnej osoby, lubieniu siebie oraz o tym, że atmosfera w domu ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie i funkcjonowanie.
Starajmy się spędzać miłe chwile z bliskim na rozmowach, jasnej komunikacji, wspierajmy się w trudnych chwilach, tak, aby każdy w rodzinie wiedział, że może liczyć na drugiego. Co więcej mówmy w swoich oczekiwaniach, uczuciach, potrzebach i je realizujmy.

Zalecane postępowanie w przypadku bulimii

1. Akceptuj siebie, codziennie pamiętaj o swoich zaletach.
2. Rozmawiaj z rodziną, mów o konieczności przyjaznej atmosfery.
3. Chwal członków rodziny i zachęć ich do chwalenia siebie nawet za małe sukcesy.
4. Bądź źródłem zaufania, wsparcia, miłości dla członków rodziny i zachęć ich do wzajemności.
5. Pamiętaj, twoje uczucia i potrzeby są ważne.

Przeczytaj także:

• Ortoreksja, test na ortoreksję

Źródła:

• Józefik Barbara (red.) Anoreksja i Bulimia Psychiczna, Wydawnictwo UJ, Kraków 1999
• Kędra Edyta, Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów, Piel. Zdr. Publ. 2011.