Niestabilność barku

Spis treści:

Jak dochodzi do zwichnięcia?
Czy niestabilność to zawsze uraz?
Sposoby leczenia
Artroskopia barku
Operatorzy

Staw ramienny to jeden z najbardziej skomplikowanych anatomicznie stawów w naszym ciele. Panewka stawu jest 3-4 razy mniejsza od głowy kości ramiennej. Dlatego właśnie ruchomość barku jest tak duża. Dodatkowo ruch obręczy barkowej odbywa się również przez staw barkowo-obojczykowy, staw mostkowo-obojczykowy oraz łopatkę. W trakcie unoszenia ręki nasza łopatka również się unosi oraz pochyla, przesuwając się po tylnej ścianie klatki piersiowej. Dzięki temu zakres ruchu się zwiększa. Dlatego podczas rehabilitacji tak ważne jest, aby oprócz wzmacniania mięśni poruszających bark, kłaść również nacisk na prawidłową trakcję łopatki i aktywować mięśnie, które ją stabilizują oraz wprowadzają w ruch.

Wracając do budowy anatomicznej, organizm ludzki, aby zwiększyć pokrycie głowy kości ramiennej, z powodu małej panewki wykształcił strukturę zwaną obrąbkiem stawowym. Ta elastyczna obejma jest jakby doklejona na całej długości obwodu panewki. Wraz z panewką zwiększa pokrycie głowy w stosunku prawie 1 do 1. Niestety, wadą obrąbka jest mniejsza wytrzymałość na przeciążenia i urazy. Dlatego też podczas zwichnięcia prawie zawsze ulega on uszkodzeniu. Prowadzi to do rozwoju niestabilności barku i zwiększa ryzyko ponownego zwichnięcia.

Jak dochodzi do zwichnięcia?

Wyróżniamy zwichnięcia: przednie, tylne, górne i dolne. Najczęściej dochodzi do zwichnięcia przedniego w mechanizmie urazu bezpośredniego (np. upadek z wysokości ), albo w mechanizmie nagłej rotacji kończyny (np. w trakcie meczu), bądź poprzez nagłe wykręcenie kończyny. Zwichnięty bark w ortopedii to tzw. sytuacja pilna. Oprócz ograniczenia ruchomości pacjenci odczuwają bardzo duże dolegliwości bólowe. Zwichnięty bark należy nastawić. Powinien zrobić to ortopeda, po potwierdzeniu zwichnięcia w wykonanym wcześniej badaniu RTG. Nastawienie zwichnięcia odbywa się w znieczuleniu, aby zminimalizować dolegliwości bólowe pacjentka i rozluźnić mięśnie obręczy barkowej.

Czy niestabilność to zawsze uraz?

Niestety, wielu pacjentów cierpi na poczucie niestabilności barku mimo braku urazu. Może się to wiązać np. z sumą powtarzających się mikrourazów u ludzi młodych, aktywnych sportowo. Szczególnie narażeni na tego typu urazy są piłkarze ręczni, siatkarze, tenisiści, koszykarze oraz rugbiści. Również osoby z uogólnioną wiotkością stawową i nadmierną ruchliwością stawów są bardziej narażone na rozwój niestabilności barku.

Sposoby leczenia

W większości przypadków niestabilność bez urazu powinna być leczona rehabilitacyjnie. Wspomniana praca nad łopatką czy stabilizacja obręczy barkowej w zdecydowanej mierze przynoszą pożądany efekt. Dopiero po kilku miesiącach rehabilitacji ruchowej, jeśli brakuje efektów, można rozważyć leczenie operacyjne. Trochę inaczej sytuacja wygląda w niestabilności po urazie. Po pierwszorazowym zwichnięciu większość pacjentów możemy również leczyć rehabilitacyjnie. Prawidłowo poprowadzony protokół rehabilitacji i brak poczucia niestabilności pozwala na powrót do sportu po około 4-5 miesiącach od urazu. Natomiast u pacjentów młodych, tj. poniżej 25. roku życia, aktywnych sportowo, w szczególności uprawiających sporty kontaktowe związane z dużym ryzykiem urazów barku, rozważamy od razu leczenie operacyjne. Przy wystąpieniu drugiego zwichnięcia (i kolejnych) również od razu rozważamy operację. Bardzo szybki rozwój techniki oraz implantologii w ortopedii umożliwił przeprowadzanie tego typu zabiegów przy wykorzystaniu techniki małoinwazyjnej.

Co to jest artroskopia barku?

Do niedawna większość operacji niestabilności barku przeprowadzano w sposób klasyczny , tj. przez standardowe dojścia operacyjne, tzw. chirurgię otwartą. Z pomocą przyszedł artroskop. Poprzez kilka małych nacięć w obrębie barku możemy włożyć kamerę do stawu oraz naprawić uszkodzone struktury przy użyciu dedykowanych narzędzi. W większości przypadków artroskopowa naprawa obrąbka zapewnia prawidłową stabilność stawu. Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Poprzez wprowadzenie artroskopu do stawu napełniamy go solą fizjologiczną i zwiększamy objętość, dając więcej miejsca dla narzędzi. Przeszywamy uszkodzony obrąbek i stabilizujemy do panewki za pomocą specjalnych kotwic. Kotwica to rodzaj wkrętu, który po wprowadzeniu do kości ciężko wyrwać. Zakończona jest pętlą/uchem, przez którą przewleczona zostaje nić do szycia obrąbka.

Niestety, powtarzające się zwichnięcia barku mogą doprowadzić do uszkodzenia głowy kości ramiennej, panewki łopatki albo obu tych struktur. W tym przypadku naprawa tylko uszkodzonego obrąbka wiąże się dużym ryzykiem ponownego zwichnięcia. W przypadku uszkodzenia głowy kości ramiennej, tzw. złamania Hill-Sachsa, wykonujemy procedurę tenodezy ścięgna mięśnia podgrzebieniowego, tzw. Remplissage. Upraszczając: w miejsce powstałego zagłębienia w głowie kości ramiennej wkładamy część ścięgna i doszywamy za pomocą kotwicy. Dzięki temu „zaklejamy” zagłębienie oraz zmieniając miejsc przyczepu ścięgna, zmniejszamy rotację ramienia do zewnątrz, czyli ruch, który prowadzi do zwichnięcia.

Zwichnięcia to również często uszkodzenia panewki stawu ramiennego. Przy uszkodzeniach powyżej 20% powierzchni wykonujemy operację techniką Latarjet. Polega ona na przeniesieniu wyrostka kruczego łopatki i stabilizacji do panewki za pomocą śrub albo specjalnych guzików. Dzięki temu odtwarzamy powierzchnię uszkodzonej panewki oraz - poprzez brak odcięcia ścięgien przyczepiających się do wyrostka - zapewniamy swego rodzaju „hamak” dla głowy kości ramiennej. Do niedawna tego typu operacje były przeprowadzane jedynie w sposób klasyczny. Od niedawna można je wykonywać również w sposób artroskopowy , dzięki czemu pacjent posiada mniejsze blizny oraz szybciej wraca do sprawności.