Medicover
Przyczyny zespołu cieśni nadgarstka
Przyczyn jest wiele, ale główną z nich jest praca wymagająca wykonywania ciągłych, powtarzalnych ruchów nadgarstka (chociażby skrajnych ruchów wyprostu i zgięcia) - może to być np. wielogodzinne stukanie w klawiaturę komputera, forsowne ćwiczenia fizyczne, jazda na rowerze czy praca przy taśmie w fabryce. Choroba ta grozi również sportowcom narażonym na liczne urazy rąk. Inne przyczyny wystąpienia tego zespołu to źle wygojone złamania (np. złamanie Collesa) lub zwichnięcia, zaburzenia hormonalne, krwiaki i gangliony oraz niedobór witaminy B12 i B6.
W podanych wyżej sytuacjach dochodzi do konfliktu nerwu pośrodkowego z otaczającymi go strukturami anatomicznymi, a ucisk na włókna nerwowe doprowadza do zaburzenia ich odżywiania, co powoduje obrzęk i ból.
Objawy zespołu cieśni nadgarstka
Klasyczne objawy to parestezje (uczucie mrowienia, drętwienia, "prądów"), bóle nadgarstka i uczucie sztywności palców. Dolegliwości bólowe pojawiają się w nocy, podczas snu. Chorzy budzą się z powodu dokuczliwego bólu, drętwienia, mrowienia nadgarstka, dłoni, palców.
W zaawansowanym etapie choroby bóle są silniejsze i pojawiają się zarówno w spoczynku, jak i podczas ruchu. Ponadto pojawiają się zaburzenia czucia powierzchownego w obrębie opuszek palców I i II. W miarę rozwoju choroby zanikają mięśnie kłębu kciuka. Chory ma trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów ręką, z trudem unosi filiżankę z kawą. Osłabia się chwyt i pojawiają się problemy z zaciśnięciem ręki w pięść. Palce wydają się być sztywne, a niektórzy mogą mieć wrażenie ich opuchnięcia, pomimo braku widocznego obrzęku. Zdarza się, że chorym ciężko odróżnić dotyk ciepła i zimna. Wszystkie te objawy wynikają z kompresji nerwu pośrodkowego w obrębie kanału nadgarstka.
Ból, drętwienie, uczucie obrzmienia mogą obejmować ramię, przedramię, bark, a niekiedy sięgać nawet do potylicy.
Rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka
Zazwyczaj do diagnozy zespołu cieśni nadgarstka nie potrzeba specjalistycznej aparatury, ponieważ można go zdiagnozować za pomocą prostych testów.
Test Phalena (G. Phalen to ortopeda z USA)
Aby przeprowadzić test:
- Zegnij maksymalnie dłoniowo nadgarstki i zetknij grzbietowe części dłoni razem - spowoduje to ucisk nerwu pośrodkowego.
- Utrzymaj tę pozycję przez około 1-2 minuty.
O wyniku dodatnim świadczy mrowienie i drętwienie dłoni, kciuka, palca wskazującego i środkowego.
Odwrotny test Phalena
Aby przeprowadzić test:
- Zegnij maksymalnie grzbietowo nadgarstki.
- Utrzymaj tę pozycję przez około 1-2 minuty.
O wyniku dodatnim świadczy mrowienie i drętwienie palców.
Test Tinela
Aby przeprowadzić test:
- Ułóż rękę na równej powierzchni, np. na stole.
- Opukuj delikatnie opuszkiem palca nadgarstek w miejscu przebiegu nerwu pośrodkowego (pokazanym na zdjęciu).
O wyniku dodatnim świadczy ból, czasami promieniujący do końców palców.
Test Durkana
Aby przeprowadzić test:
Uciskaj palcem wskazującym nadgarstek w miejscu przebiegu nerwu pośrodkowego (pokazanym na zdjęciu) przez ok. 1 minutę.
O wyniku dodatnim świadczy drętwienie i mrowienie w palcach.
Powyższe testy nie dają 100% wykrycia zespołu cieśni nadgarstka. Badaniem potwierdzającym tę patologię jest elektromiografia (EMG), czyli badanie szybkości przewodzenia nerwu pośrodkowego. Pozwala ona odróżnić zespół cieśni od innych chorób dających podobne objawy, np. polineuropatii. Można także zrobić USG nadgarstka.
Leczenie zespołu cieśni nadgarstka
Leczenie rozpoczynane jest od wszystkich dostępnych metod nieinwazyjnych (nieoperacyjnych). Są to m.in.:
- unikanie ruchów, które doprowadzają do nasilenia objawów
- zmiana nawyków dotyczących ruchów dłoni
- odpoczynek lub unieruchomienie nadgarstka w ortezie, która chroni nerw pośrodkowy przed uciskiem (szczególnie w nocy) oraz pozwala na rozpoczęcie procesów gojenia
- chłodzenie nadgarstka (cold pack na 10-15 minut) lub masaż kostkami lodu
- wstrzykiwanie kortykosteroidów redukujących stan zapalny i obrzęki do kanału nadgarstka
- fizykoterapia, np. fala uderzeniowa (pobudza regenerację uciśniętego nerwu, zwiększa elastyczność tkanki łącznej poprzez wpływ na włókna kolagenowe), krioterapia, ultradźwięki, laser
W leczeniu ważne jest również wyeliminowanie przyczyn schorzenia - bez tego nawrót choroby może nastąpić zarówno po leczeniu zachowawczym, jak i operacyjnym.
Terapia manualna
Włókna nerwu pośrodkowego mogą być również uszkodzone w obrębie obszaru C6C7, splotu barkowego lub w zespołach górnego otworu klatki piersiowej. W związku z tym terapia manualna w leczeniu zespołu cieśni nadgarstka nie powinna skupiać się tylko i wyłącznie na strukturach okolicy nadgarstka, ale dotyczyć przebiegu całego nerwu pośrodkowego.
Kinesiotaping
Jest to metoda fizjoterapeutyczna, której celem jest przywrócenie prawidłowej funkcji organizmu poprzez odpowiednie naklejenie na ciele specjalnego plastra. Plaster ten nie jest nasączony żadnym lekiem, ale odpowiednio zaaplikowany działa na receptory powierzchowne skóry oraz ciałka Ruffiniego, które odpowiadają za stopień napięcia i rozciągnięcia skóry. Kinesiotaping wspomaga kontrolę motoryczną, zapobiega dalszym urazom, zmniejsza stan zapalny, usuwa zastoiny limfatyczne, czyli działa przeciwbólowo.
Metody operacyjne
Polegają na przecięciu troczka zginaczy nadgarstka. Dzięki temu światło kanału nadgarstka ulega powiększeniu i usunięty zostaje ucisk wywierany na nerw pośrodkowy. Powoduje to zwiększenie ukrwienia nerwu, co ułatwia jego regenerację. Podczas operacji wyeliminowane zostają przyczyny bólu, ale przy zaawansowanych zmianach do przywrócenia pełnej sprawności ręki potrzebna jest jeszcze rehabilitacja.
Ważne! Jeżeli po operacji chory zacznie zbyt wcześnie przeciążać rękę przez wiele godzin, np. pisząc na klawiaturze komputera, to operacja nie da 100% efektów i choroba może wrócić!
Rokowanie i powikłania zespołu cieśni nadgarstka
Nieodpowiednio leczony zespół cieśni nadgarstka z czasem ulega pogorszeniu. Dzięki właściwej rehabilitacji i lekom proces ten może być zatrzymany na wczesnym etapie lub znacznie spowolniony. Niepodjęcie leczenia może doprowadzić do trwałego uszkodzenia nerwu pośrodkowego, niepełnosprawności ręki, a nawet trwałego inwalidztwa.
Zapobieganie zespołowi cieśni nadgarstka
Zapobieganie schorzeniu obejmuje stosowanie się w codziennym życiu do tych kilku zasad:
- codziennie, nawet 4-6 razy dziennie, podczas pracy rób sobie kilkuminutowe regularne przerwy na ćwiczenia, poprawią one ukrwienie mięśni nadgarstków
- ustaw klawiaturę poziomo
- używaj myszki ergonomicznej i podkładek z wyprofilowaniem pod nadgarstek
- utrzymuj ergonomiczną pozycję pracy – miej prosty, podparty kręgosłup
- odpoczywaj w odpowiedni sposób – podczas snu miej podpartą głowę z utrzymaniem naturalnych krzywizn kręgosłupa, ręce wzdłuż tułowia, nadgarstki wyprostowane
- utrzymuj odpowiednią dietę – spożywaj produkty bogate w witaminę B6, która jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie systemu nerwowego (są to m.in. jajka, groch, ryby, ziemniaki i wołowina) oraz produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, które działają przeciwzapalnie
Źródła
- "Uszkodzenia i urazy w sporcie" A. Dziak, Salamer Tayara, Kraków 1999
- "Metody terapii manualnej w leczeniu dysfunkcji powięziowych" L. Chaitow, Edra Urban&Partner, Wrocław 2015
- "Atlas zespołów bólowych" S.D. Waldman, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
- "Fizjoterapia w wybranych chorobach tkanek miękkich narządu ruchu" Czopik
- "Podstawy rehabilitacji ruchowej w dysfunkcjach narządu ruchu" Milanowska
"Techniki powięziowe i membranowe. Podręcznik do kompleksowego leczenia układu ruchu tkanki łącznej" Schwind P., Veralus Medicus, Białe Błota 2016 - "Anatomia kliniczna" Moore K.L, Dallej A.F, Agur A.M, R. Moore, Wrocław 2016
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |