Smog i wpływ smogu na skórę

Jakość powietrza w Polsce pozostawia wiele do życzenia. Od kilku lat w okresie zimowym z dużą częstotliwością ogłaszane są alerty smogowe informujące o znacznym przekroczeniu norm. Smog jest mieszaniną pokaźnej ilości substancji zawieszonych w powietrzu w postaci stałych cząsteczek, których średnica nie przekracza 2,5 mikrometra (PM2,5) i 10 mikrometrów (PM10). Zawiera między innymi ozon, dwutlenek azotu, tlenek węgla i policykliczne węglowodory aromatyczne, takie jak benzopiren. Znajdują się w nim również metale ciężkie oraz drobiny sadzy węglowej o wielkości mierzonej w nano- i mikrometrach.

Wpływ smogu na skórę

Z uwagi na swoje niewielkie rozmiary substancje obecne w smogu mogą bez problemu wnikać w skórę. Odbywa się to za pośrednictwem gruczołów łojowych i potowych oraz mieszków włosowych i przyczynia do nieodwracalnych szkód. Ponadto podczas kontaktu ze skażonym powietrzem elementy strukturalne skóry, takie jak kolagen, elastyna, lipidy czy kwas hialuronowy, są atakowane przez dodatkowe utleniacze. Na uszkodzenia powodowane zanieczyszczeniami narażona jest także bariera naskórkowa, z czym wiąże się pogorszenie funkcji regeneracyjnych naskórka i suchość skóry. Konsekwencje oddziaływania smogu na skórę obejmują przedwczesne starzenie się, utratę jędrności, zmarszczki, zaburzenia pigmentacji prowadzące do powstania przebarwień, alergie, atopowe zapalenie skóry, trądzik, nadmierne rogowacenie, nadprodukcję sebum, a nawet, co najbardziej drastyczne, nowotwory. Wszystko dzieje się stopniowo. Procesy zachodzące w skórze na skutek kontaktu z zanieczyszczonym powietrzem przebiegają na poziomie komórkowym, a ich efekty nie zawsze są widoczne po krótkim czasie ekspozycji na działanie szkodliwego czynnika. W dłuższej perspektywie jednak przyczyniają się do znacznego pogorszenia stanu cery. Absolutną koniecznością pozostaje więc ochrona skóry przed zanieczyszczeniami.

Sposoby na smog

Najlepszą obroną przed smogiem jest… oczyszczanie! W dni, w które notuje się wysokie stężenie pyłów w powietrzu, należy się myć zaraz po powrocie do domu. Wskazany jest przy tym wybór delikatnych preparatów, aby nie naruszać znacznie płaszcza wodno-tłuszczowego skóry i nie przyczyniać się do wymywania lipidów znajdujących się w cemencie międzykomórkowym. Tylko poprzez mechaniczne zmycie zanieczyszczeń jesteśmy w stanie zahamować ich destrukcyjne działanie. W związku ze smogiem konieczne staje się także włączenie do codziennych zabiegów toniku, aby przywrócić skórze naturalne pH, umożliwiając jej prawidłowe funkcjonowanie. Istotnym aspektem antysmogowej pielęgnacji jest prewencja procesów starzenia, wzmacnianie i pobudzanie naturalnych mechanizmów obronnych oraz skuteczne nawilżanie.

Nawilżanie metodą na skórę po smogu

Substancje czynne o właściwościach nawilżających działają dwojako: poprzez wnikanie do warstwy rogowej i wiązanie wody w naskórku oraz poprzez uszczelnianie bariery naskórkowej i zapobieganie ucieczce wody. Do tych, które zachowują się w pierwszy opisany sposób, należy kwas hialuronowy, jeden z najlepszych komponentów stosowanych w preparatach kosmetycznych. Podobnie działa mocznik, kwas mlekowy, gliceryna i glikol propylenowy. Z kolei szczelność bariery ochronnej skóry zapewniają fizjologiczne lipidy, na przykład ceramidy, skwalen, trójglicerydy, fosfolipidy i kwasy tłuszczowe. W składach kosmetyków warto też szukać hydrolizatów proteinowych, zwłaszcza hydrolizatu protein pszenicy, ryżu, soi czy jedwabiu. Substancje te pozostają na powierzchni skóry, co sprawia, że są one dobrymi surowcami nawilżającymi.

W antyoksydantach siła

Zanieczyszczenia powietrza przyczyniają się do występowania zjawiska zwanego stresem oksydacyjnym. Pojęciem tym definiuje się stan zaburzonej równowagi między naturalnie występującymi w skórze wolnymi rodnikami i antyutleniaczami, w wyniku którego włókna kolagenowe ulegają degradacji. Ponieważ skóra nie potrafi się bronić przed negatywnymi czynnikami z zewnątrz, potrzebuje pomocy w postaci pielęgnacji z zastosowaniem antyoksydantów. W kosmetykach stosowane są najczęściej takie przeciwutleniacze jak resweratrol, koenzym Q10, czyli ubichinon, beta-karoten, likopen, niacynamid, kwas ferulowy i witamina E. Ta ostatnia może występować w preparatach w postaci wolnego tokoferolu lub jego pochodnych, na przykład octanu tokoferylu (INCI: Tocopheryl Acetate). Niezwykle cennym surowcem antyoksydacyjnym jest także witamina C. Stosuje się ją głównie w formie dobrze wnikającej w warstwę rogową pochodnej, takiej jak palmitynian askorbylu (INCI: Ascorbyl Palmitate). Przemysł kosmetyczny wykorzystuje ponadto glukozyd askorbylu (INCI: Ascorbyl Glucoside), sól magnezową fosforanu askorbylu (INCI: Magnesium Ascorbyl Phosphate), sól sodową fosforanu askorbylu (INCI: Sodium Ascorbyl Phosphate) oraz tetraizopalmitynian askorbylu (INCI: Tetrahexyldecyl Ascorbate), który obecnie stanowi najskuteczniejszą, ale i najdroższą pochodną witaminy C. Silnymi przeciwutleniaczami są również flawonoidy. Szczególnie dużo jest ich w nasionach i skórkach niektórych roślin. Najwięcej flawonoidów znajduje się w zielonej herbacie, pestkach winogron, miłorzębie japońskim, arnice, nagietku, ostropeście plamistym i soi, w której dodatkowo występuje także genisteina, stymulująca syntezę kolagenu.

Filtry przeciwsłoneczne ochronią skórę przed smogiem

W codziennej pielęgnacji antysmogowej skóry nie należy zapominać o filtrach przeciwsłonecznych, które skutecznie zabezpieczają przed działaniem wolnych rodników powstających za sprawą promieniowania UV i zapobiegają uszkodzeniom DNA na poziomie komórkowym. Spośród nich najpopularniejszym jest metoksycynamonian oktylu (INCI: Octyl Methoxycinnamate), benzofenon-3 (INCI: Benzophenone-3), dwutlenek tytanu (INCI: Titanium Dioxide) i tlenek cynku (INCI: Zinc Oxide).

Producenci kosmetyków wychodzą naprzeciw oczekiwaniom rynku, tworząc preparaty bogate w przeróżne substancje o działaniu antyoksydacyjnym. Obecnie można zaobserwować swego rodzaju trend anti-pollution, polegający na stosowaniu składników chroniących skórę przed niekorzystnym wpływem zanieczyszczeń pochodzących z powietrza. Dlatego też na drogeryjnych i aptecznych półkach nie brakuje produktów kosmetycznych, które mają za zadanie wspomagać nas w walce ze smogiem.

„Twój Farmaceuta” nr 15, styczeń/luty 2018