Ptasia grypa u ludzi – objawy, leczenie, zapobieganie

Masowe zakażenia drobiu hodowlanego grypą ptaków występują od połowy lat 90. ubiegłego wieku. Wtedy zanotowano także pierwsze przypadki tej choroby u człowieka. Dotychczasowe zachorowania ludzi na ptasią grypę są przede wszystkim wynikiem ich kontaktu z zakażonym drobiem, a znane dziś wirusy grypy ptaków nie przenoszą się skutecznie z człowieka na człowieka. Niemniej wirusy grypy mogą zmieniać swoje cechy. Dlatego pojawianie się w Polsce ognisk ptasiej grypy u drobiu, powinno nas skłonić do zwiększenia ostrożności.

Wirus ptasiej grypy

Wirusy ptasiej grypy należą do wirusów grypy typu A. Wyróżnia się ponadto wirusy typu B, C i D. Wirusami typu A mogą zarażać się ludzie i zwierzęta. Wirusy tego rodzaju uważa się za najważniejsze z punktu widzenia zdrowia publicznego, bo potencjalnie mogą wywołać światową epidemię (pandemię) grypy. Wirusy typu A dzieli się dodatkowo na podtypy, zgodnie z kombinacjami ich białek powierzchniowych – hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N). Przykłady podtypów wywołujących ptasią grypę to A/H5N1/ (najczęstszy) czy A/H9N2/. Naturalnym źródłem dla większości podtypów wirusów grypy A są ptaki wodne. Znane obecnie wirusy grypy typu A nie przenoszą się efektywnie między ludźmi.

Ptasia grypa u ludzi

Zakażenie przenosi się najczęściej drogą kropelkową, rzadziej przez kontakt ze skażonymi powierzchniami czy przedmiotami lub poprzez ręce. Ludzie zarażają się ptasią grypą stosunkowo rzadko.

Jak można się zarazić ptasią grypą?

Zakażenia następują przede wszystkim w wyniku kontaktu z żywymi lub martwymi zarażonymi ptakami lub skażonym środowiskiem. Kolejne czynniki ryzyka to udział w uboju, odtłuszczaniu, obróbce tusz zakażonego drobiu i przygotowywanie drobiu do spożycia, zwłaszcza w warunkach domowych. Kilka przypadków ptasiej grypy powiązano ze spożywaniem potraw z surowej, zakażonej krwi drobiu. Nie ma natomiast dowodów na to, by wirusy ptasiej grypy mogły przenosić się na ludzi przez mięso drobiowe lub jajka poddane odpowiedniej (czyli w temperaturze co najmniej 70 st. C) obróbce cieplnej.

Ptasia grypa objawy

Czas od zarażenia do pojawienia się objawów ptasiej grypy u człowieka waha się średnio od 2 do 5 dni i zależy od podtypu wirusa, który wywołał zakażenie. Ptasia grypa może mieć również zróżnicowane symptomy. W przypadku zakażeń ludzi wirusami grypy ptaków A/H7N7/ i A/H9N2/ choroba najczęściej przebiega łagodnie lub bezobjawowo. Natomiast u osób zakażonych wirusami A/H5/ lub A /H7N9/ przebieg infekcji może być ciężki.

Ptasia grypa u ludzi najczęstsze objawy:

• gorączka (wyższa lub równa 38 st. C),
• kaszel,
• trudności w oddychaniu.

U niektórych osób występowały też:

• biegunka,
• wymioty,
• ból brzucha,
• ból w klatce piersiowej,
• krwawienie z nosa lub dziąseł,
• zapalenie spojówek,
• zapalenie mózgu.

Ptasia grypa powikłania

Możliwe powikłania zakażenia wirusami ptasiej grypy u człowieka to:

• ciężkie zapalenie płuc,
• ostra niewydolność oddechowa,
• dysfunkcja wielu narządów,
• wstrząs septyczny,
• wtórne infekcje bakteryjne i grzybicze,
• zgon.

Wskaźnik śmiertelności zakażeń wirusem podtypu A/H5/ i A/H7N9/ wśród ludzi jest znacznie wyższy niż ten związany z sezonową grypą.

Ptasia grypa leczenie

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w leczeniu ptasiej grypy u człowieka przydatne są leki przeciwwirusowe z grupy inhibitorów neuraminidazy – zanamiwir i oseltamiwir, choć zgłaszane były przypadki oporności wirusa na ten ostatni. Dostępne dowody sugerują, że leki te mogą skrócić czas namnażania się patogenu i poprawić perspektywy przeżycia chorego, jednak konieczne są dalsze badania. Aby zmaksymalizować korzyści terapeutyczne, leki te powinny być podane w ciągu 48 godzin od wystąpienia objawów. Jednak WHO zaleca rozważenie ich zastosowania także na późniejszym etapie choroby.

Ptasia grypa w Polsce

Od końca 2019 r. w Polsce i innych krajach europejskich notuje się ogniska grypy u drobiu hodowlanego. Zdaniem WHO do rozprzestrzenienia się tych zakażeń przyczyniły się ptaki wędrowne, powracające do swoich lęgowisk z cieplejszych rejonów świata. W naszym kraju za obecne przypadki grypy u drobiu i dzikich ptaków odpowiada wirus A/H5N8/. Jest bardzo niebezpieczny dla ptactwa, ale praktycznie nie istnieje możliwość jego przeniesienia się na ludzi.

Jednak wirusy grypy podlegają ciągłym zmianom. Potencjalnie nie jest więc wykluczone powstanie mutacji, które będą w stanie przekroczyć granicę gatunkową i skutecznie przenosić się między ludźmi. Dlatego zaleca się stosowanie wymienionych niżej środków ostrożności.

Ptasia grypa jak się chronić?

Najlepszym sposobem zapobiegania infekcji wirusami ptasiej grypy jest unikanie źródeł narażenia. Do większości zakażeń ludzi wirusami ptasiej grypy doszło po bezpośrednim lub bliskim kontakcie z zakażonym drobiem.

By zmniejszyć ryzyko zakażenia wirusami ptasiej grypy i rozprzestrzeniania się choroby:

• Przestrzegaj zaleceń lokalnych inspekcji weterynaryjnych i sanitarnych.
• Unikaj miejsc, w których przebywa dzikie ptactwo lub drób hodowlany (np. ferm, targów, ubojni).
• Nie dotykaj gołymi rękami ptaków martwych lub wyglądających na chore. Jeśli musisz usunąć martwego ptaka, użyj do tego rękawiczek lub odwróconej plastikowej torby.
• Nie dotykaj powierzchni zanieczyszczonych ptasimi odchodami.
• Regularnie, a zwłaszcza po kontakcie z ptakami czy ich surowym mięsem, myj ręce wodą i mydłem.
• Nie jedz mięsa drobiu czy dzikich ptaków, ich przetworów oraz jajek, które nie zostały poddane obróbce cieplnej w temperaturze min. 70 st. C. Pamiętaj, że zamrożenie mięsa nie niszczy wirusa grypy.
• Dokładnie myj detergentem deski do krojenia, noże czy talerze, które miały kontakt z surowym mięsem drobiowym.
• Dopilnuj, by surowe mięso drobiowe nie stykało się z innymi rodzajami żywności.
• Jeżeli podejrzewasz u siebie objawy grypy, zgłoś się do lekarza.

Przeczytaj też: Jakie wyróżnia się wirusy grypy? Rodzaje grypy.

Źródła:

https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(avian-and-other-zoonotic) (dostęp 16.02.2020)

http://www.euro.who.int/en/health-topics/emergencies/pages/news/news/2020/01/increase-in-bird-flu-outbreaks-whoeurope-advice-for-handling-dead-or-sick-birds (dostęp 16.02.2020)

https://gis.gov.pl/zdrowie/choroby-i-zagrozenia/choroby-zakazne/komunikat-glownego-inspektora-sanitarnego-w-zwiazku-z-wystapieniem-u-ptactwa-na-terenie-kraju-ognisk-grypy-ptakow-a-h5n8/ (dostęp 16.02.2020)

https://www.mp.pl/pacjent/grypa/epidemie_pandemie/informacje/56633,czy-grypa-ptasia-h5n1-nadal-stanowi-zagrozenie (dostęp 16.02.2020)