Neuropatia jest chorobą podstępną, która w początkowym stadium może nie dawać objawów.
– Zaburzenia czucia wibracji i temperatury są de facto pierwszą manifestacją rozwijającego się schorzenia. Objawy w neuropatii są bardzo niecharakterystyczne i skryte, co często sprawia, że pacjent uświadamia sobie problem bardzo późno. Zaburzenia czucia wibracji to często jedyny (na szczęście) objaw polineuropatii cukrzycowej u dzieci – wyjaśnia dr n. med. Katarzyna Korzeniowska z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego w Gdańsku.
Przyczyną neuropatii cukrzycowej jest duże stężenie glukozy we krwi, w wyniku którego tworzą się tzw. końcowe produkty glikacji, wywołujące zmiany w nerwach, m.in. zanik osłonek nerwów (demielinizację), a także zmiany w samych włóknach nerwowych. Wskutek rozwoju schorzenia dochodzi do utraty czucia dotyku, wibracji, temperatury i bólu. Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta i badania lekarskiego. – Do konsultacji lekarskiej powinny skłonić chorego na cukrzycę: dolegliwości bólowe ze strony nadgarstków (zespół cieśni nadgarstka), osłabione czucie bólu, dotyku, temperatury, drętwienie, mrowienie, pieczenie w obrębie dłoni i stóp, osłabienie siły mięśniowej, zaniki mięśni, trudno gojące się rany, owrzodzenia – wyjaśnia dr Katarzyna Korzeniowska. Ze względu na to, że cukrzyca utrudnia gojenie się ran, łatwo dochodzi do zakażeń. Wczesne rozpoznanie cukrzycy i właściwe leczenie pozwala zapobiec wystąpieniu tych powikłań i zmniejszyć inwalidztwo, dlatego tak ważne jest zgłaszanie lekarzowi prowadzącemu wszelkich nietypowych dolegliwości, by jak najwcześniej rozpoznać zagrożenie i podjąć leczenie, oraz uniknąć rozwoju zespołu stopy cukrzycowej, najpoważniejszego z powikłań, którego przyczyną są zmiany w naczyniach krwionośnych oraz uszkodzenie włókien nerwowych. Nadmiar cukru we krwi niszczy zakończenia włókien nerwowych. Stopa chorego na cukrzycę przestaje pełnić swoją podstawową funkcję aparatu podpórkowego i staje się chorą strukturą.
– Wczesne wykrycie cukrzycy oraz stosowanie się do zaleceń lekarza odnośnie do prowadzenia zdrowego stylu życia, redukcji masy ciała, a przede wszystkim dążenie do jak najlepszego wyrównania metabolicznego (prawidłowych poziomów cukru) są najważniejszymi czynnikami protekcyjnymi przed wystąpieniem neuropatii cukrzycowej – mówi dr Katarzyna Korzeniowska.
Profilaktyka i leczenie neuropatii cukrzycowej
Leczenie neuropatii zawsze powinno składać się z leczenia przyczynowego i objawowego. Leczenie przyczynowe neuropatii cukrzycowej polega na optymalnym dopasowaniu leczenia cukrzycy dla uzyskania zalecanych glikemii. Poprawa wyrównania metabolicznego zmniejsza dolegliwości i poprawia wyniki badań neurologicznych. Niezwykle ważne jest też utrzymanie prawidłowych poziomów lipidów (cholesterolu i triglicerydów) we krwi, unormowane ciśnienie tętnicze, a także zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu. – Wprowadzenie insuliny do leczenia cukrzycy typu 2 pozwala pacjentom lepiej kontrolować glikemię, tym samym intensywna insulinoterapia spowalnia postępy neuropatii cukrzycowej – wyjaśnia dr Korzeniowska. Leczenie objawowe polega na łagodzeniu dolegliwości za pomocą leków przeciwbólowych, przeciwdepresyjnych i przeciwdrgawkowych. Niezwykle ważny jest umiarkowany wysiłek fizyczny – spacery i ćwiczenia wzmacniające mięśnie, dla poprawy koordynacji ruchowej i zapobiegania urazom.
Właściwa higiena i obuwie przy neuropatii cukrzycowej
Z powodu utraty współczulnej regulacji czynności gruczołów potowych i połączeń tętniczo-żylnych w stopie powstają warunki do wnikania i rozwoju
bakterii, przez co w zespole stopy cukrzycowej mogą się rozwijać zakażenia. – Właściwa pielęgnacja stóp pacjenta z cukrzycą istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej. Chory powinien dbać o codzienną pielęgnację stóp i paznokci, a także o dobrze dobrane – bezuciskowe, bezszwowe skarpetki oraz wygodne, dobrze dopasowane obuwie. Pacjenci z cukrzycą nie powinni chodzić boso, ponieważ sprzyja to urazom oraz uszkodzeniom naskórka – wyjaśnia dr Korzeniowska.
U chorych na cukrzycę mogą współistnieć różne rodzaje neuropatii – zależnie od tego, które części układu nerwowego zostały uszkodzone. Neuropatia autonomiczna dotyka nerwów działających niezależnie od naszej woli, może paraliżować pracę praktycznie każdego układu, bez związku z innymi przyczynami; towarzyszy zwykle symetrycznej polineuropatii obwodowej. Neuropatia ogniskowa koncentruje się w ograniczonym miejscu. Neuropatia układu moczowo-płciowego powoduje zaburzenia wzwodu, infekcje dróg moczowych, neuropatia źrenic – pogorszenie stanu siatkówki i jej martwicę, polineuropatia cukrzycowa skóry i błon śluzowych – infekcje bakteryjne i grzybicze, a neuropatia układu naczyniowego – zaburzenia rozkurczu naczyń krwionośnych, nieprawidłowości motoryki przełyku, żołądka, jelit i pęcherzyka żółciowego, i w konsekwencji zaburzenia opróżniania żołądka i wchłaniania pokarmów z jelit, co powoduje wahania glikemii i trudności z dobraniem odpowiedniej terapii cukrzycy. Niezależnie od typu neuropatii wpływ na postęp choroby ma czas trwania cukrzycy i jej kontrola.
Najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju neuropatii cukrzycowej to:
- hiperglikemia,
- czas trwania cukrzycy,
- wiek,
- nadciśnienie tętnicze,
- zaburzenia gospodarki lipidowej,
- alkohol,
- palenie papierosów.
Przeczytaj o diecie cukrzycowej - czego należy unikać, a jakie produkty są wskazane?
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |