Motywacja do zmiany

Każda zmiana, której dokonujemy w życiu, choćby najmniejsza, jak na przykład zmiana nawyków związanych z codziennym funkcjonowaniem, to proces stopniowy, którego realizacja wymaga czasu. Człowiek przechodzi przez kilka etapów zmian, zanim jest w stanie na dobre zmienić swoje zachowanie. Dzięki wiedzy na temat wyzwań i przeszkód na tej drodze, możemy skuteczniej wspierać najbliższe nam osoby na kolejnych etapach zmiany, a także bardziej świadomie i skutecznie wprowadzać zmiany we własnym życiu.
Jak zmotywować się do zmian w życiu?

Teoria zmiany

Transteoretyczny Model Zmiany (TMZ)

Najbardziej znanym modelem procesu zmian w psychologii jest Transteoretyczny Model Zmiany (TMZ), zaproponowany przez Carlo DiClemente i Jamesa Prochaskę, profesorów psychologii na Uniwersytecie Rhode Island.

Składa się on z pięciu etapów.

Pierwszym z niech jest etap przedkontemplacyjny (przeddecyzyjny), kiedy to człowiek nie jest jeszcze świadomy, że ma problem i nawet nie rozważa wprowadzenia zmian.

Drugi etap, zwany kontemplacyjnym, oznacza, że dany człowiek myśli już o wprowadzeniu pewnej zmiany

– W tej fazie wiemy już co chcemy w naszym życiu zmienić oraz jaki powinien być tego efekt. Niemniej jednak jest to tylko myślenie o celu, nie są podejmowane żadne działania związane z jego osiągnięciem – tłumaczy Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz, psycholog, specjalista w programie PoZdro prowadzonym przez Fundację Medicover.

Gdy wchodzimy w trzeci etap zmiany czyli fazę przygotowania, planujemy już konkretne posunięcia, które doprowadzić nas mają do celu.

– W tym czasie ważne jest, by zaczynać od małych kroków. Możemy to porównać do procesu wchodzenia po drabince do samej góry, czyli do głównego celu. Kiedy wchodzimy na kolejne szczeble drabiny (osiągamy kolejno małe cele) rośnie nam motywacja do dalszego działania i nie porzucamy trudu związanego z wprowadzeniem zmiany. Dzięki temu nie wracamy też do złych nawyków – komentuje ten okres psycholog Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz.

Czwartym etapem opisywanego procesu jest konkretne działanie mające na celu wprowadzenie zaplanowanych zmian. Ponieważ wtedy nasza aktywność jest już widoczna dla innych i przynosi pierwsze oczekiwane rezultaty jest nam prościej zmotywować się do dalszego działania.

Ostatnim etapem zmiany zgodnie z przedstawianym modelem psychologicznym jest etap podtrzymania, czyli tworzenia nawyku. W tej fazie dużo wysiłku musimy włożyć w zapobieganie powrotom do złych przyzwyczajeń. Niestety, nie zawsze proces zmiany przebiega w tak modelowy sposób

– Niekiedy bywa tak, że zanim zrealizujemy ostateczny cel, przechodzimy kilkakrotnie przez różne fazy, na przykład z fazy trzeciej spadamy do drugiej. Są to normalne mechanizmy, bo proces tworzenia nawyku trwa do 6 miesięcy. Najważniejsze to dobrze określić cel, znać swoje mocne strony, wówczas proces zmiany i osiągnięcie celu jest bardzo prawdopodobne – podsumowuje psycholog Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz.

Jak sobie pomóc w procesie zmian?

Psychologowie są zgodni, że znając mechanizm procesu zmiany dużo łatwiej jest nam się motywować wewnętrznie do utrzymywania nowych, dobrych nawyków w życiu.

– Dodatkowo podchodząc do zmiany zgodnie z przedstawionym modelem jesteśmy mniej podatni na popełnienie błędów „po drodze” i zwiększamy szanse na sukces. Dzięki takiemu podejściu do zmiany jesteśmy do niej dobrze przygotowani, wprowadzamy zmiany, które są przemyślane i łatwiej je jest nam utrzymać – zauważa psycholog Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz.

We wprowadzaniu innowacji w życiu codziennym pomocna jest także wiedza, że tworzenie nawyku zwykle trwa 4–6 miesięcy. Dzięki temu nie spodziewamy się, że proces zmiany będzie prosty i szybki i łatwiej jest nam przetrwać momenty kryzysowe, które są nieuniknione. Zastanawiając się nad wprowadzeniem do naszej codzienności odmiennych niż dotychczas nawyków warto pokusić się też o analizę naszych wcześniejszych doświadczeń w tym zakresie, zarówno tych, które doprowadziły do sukcesu jak i tych, które okazały się nieudanymi próbami.

Psychologowie zwracają także uwagę na to, że przy chęci wprowadzania zmiany istotne jest dobre sformułowanie celu, jaki chcemy osiągnąć. Powinien on być realny, pozytywny i konkretny

– Cel pozytywny to taki, który jest sformułowany w następujący sposób: „będę jadł warzywa i owoce” nie zaś: „nie będę jadł niezdrowego jedzenia”. Gdy tak sformułujemy cel, będzie go nam łatwiej osiągnąć. Cel konkretny to nie: „chcę mieć więcej czasu dla siebie”, tylko: „chcę wygospodarować 1 godzinę dziennie więcej dla siebie”. Takie zobrazowanie problemu, który chcemy pokonać znacznie bardziej podwyższa nam szanse na powodzenie – radzi psycholog Magdalena Stadnyk-Frąckiewicz.

Ponadto, dla wielu z nas zmiana, zwłaszcza w tych najważniejszych aspektach życia, wiąże się z lękiem przez nieznanym. Poznanie procesu zmiany – od etapu dojrzewania do podjęcia realnych działań pozwala łatwiej uporać się z tymi obawami i z większą radością wejść w nowy etap życia.

Niezależnie od skali problemu, z jakim chcielibyśmy się uporać dzięki procesowi zmiany, aby był on owocny najważniejsze są nasze motywacje i intencje. Bez uświadomienia sobie celu, jaki chcemy osiągnąć oraz świadomej pracy nad zmianą dotychczasowych przyzwyczajeń nie uda nam się osiągnąć nawet tak drobnej zmiany jak codzienne korzystanie ze schodów zamiast windy.

Przeczytaj także: 

Lęk separacyjny – czym jest? Jak sobie z nim radzić?

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 01.07.2017
Data ostatniej aktualizacji 13.05.2022