Separacyjne zaburzenie lękowe pojawia się od 2 do 4 proc. dzieci i adolescentów. Zwykle występuje częściej u dziewczynek niż u chłopców oraz w rodzinach o niskim statusie społeczno-ekonomicznym.
Lęk separacyjny przyczyny
Nie istnieje jeden konkretny powód wystąpienia tego schorzenia. Przyczyną separacyjnego zaburzenia lękowego może być:
- uprzednia strata osoby bliskiej czy separacja,
- samo zagrożenie zaistnienia takiej sytuacji,
- zaburzenia lękowe u rodziców,
- zbyt symbiotyczny związek matka-dziecko.
Powodem lęku separacyjnego może być istotna zmiana w życiu dziecka: taka jak zmiana przedszkola, szkoły czy miejsca zamieszkania. Co więcej, wskazuje się również na czynniki genetyczne.
Objawy lęku separacyjnego
Głównym objawem jest nadmierny i zogniskowany lęk przed rozłąką z tymi osobami, do których dziecko jest przywiązane. Ponadto mogą występować:
- nierealistyczne zamartwianie się nieszczęściami, które mogłyby spaść na rodziców lub strach, że wyjdą oni i nie wrócą albo też uporczywe myśli dotyczące ich śmierci,
- zamartwianie się, że jakieś nieszczęśliwe zdarzenie (zagubienie, porwanie) rozdzieli dziecko od najbliższej mu osoby,
- utrwalona niechęć lub odmowa chodzenia do przedszkola, szkoły z obawy przed rozłąką z osobą, z którą dziecko jest związane,
- utrwalona niechęć lub odmowa kładzenia się spać, jeśli nie ma w pobliżu rodziców, częste wstawanie w nocy po to, by sprawdzić, czy rodzice są obecni w domu, lub po to by spać z rodzicami,
- niechęć lub odmowa spania poza domem,
- utrwalony strach przed przebywaniem samemu albo bez rodziców; także bezzasadna obawa przed osamotnieniem lub pozbawieniem dostępu do rodzica,
- powtarzanie się koszmarów nocnych z tematem rozłąki,
- ponawianie takich objawów somatycznych, jak bóle brzucha, głowy, nudności w sytuacjach separacji,
- wyraźne pogorszenie samopoczucia w sytuacji spodziewanego rozdzielenia, nadmierny stres w oczekiwaniu na rodziców, w czasie rozstawania się lub bezpośrednio potem (płacz, złość, apatia).
Średni wiek, w którym pojawiają się pierwsze objawy separacyjnego zaburzenia lękowego to 8-9 lat.
Lęk separacyjny rozpoznanie
Podczas wizyty, specjalista musi stwierdzić:
- rozwojowo niewłaściwy i nadmierny lęk przed oddzieleniem od domu lub osób, do których pacjent jest przywiązany,
- czas trwania zakłócenia na co najmniej 4 tygodnie,
- początek zaburzenia przed 18. rokiem życia,
- istotne klinicznie upośledzenie funkcjonowania społecznego, szkolnego (zawodowego) lub funkcjonowania w innych ważnych dziedzinach,
- brak występowania zaburzenia wyłącznie w przebiegu całościowego zaburzenia rozwojowego, schizofrenii lub innych zaburzeń psychotycznych. W przypadku dorastających i dorosłych nie można go wyjaśnić lepiej występowaniem zaburzenia panicznego z agorafobią.
Zwykle rozpoznania dokonuje psycholog lub psychiatra na podstawie wywiadu z dzieckiem i rodzicami oraz obserwacji pacjenta.
Leczenie lęku separacyjnego
Tak jak w przypadku innych zaburzeń lękowych, tak i tutaj wskazane są interwencje psychologiczne. Używane techniki behawioralne to m.in. systematyczna desensytyzacja i ekspozycja, warunkowanie instrumentalne czy terapia poznawczo behawioralna.
Ważna jest również psychoedukacja. W czasie spotkań z psychologiem, pacjenci uczą się m.in. jak radzić sobie z lękiem, oswajać go stopniowo a następnie całkowicie przezwyciężyć. Czasami wskazana jest również farmakoterapia. Skuteczność leczenia zależy głównie od motywacji samego pacjenta i jego rodziny.
Lęk separacyjny rokowanie i powikłania
Problemy dziecka z rozstaniem z rodzicami mogą skutkować stresem zarówno malucha, jak i dorosłych. To niejednokrotnie prowadzi do konfliktów w rodzinie. Co więcej brak obecności np. w szkole, powoduje narastanie zaległości i konieczność ich nadrabiania, co może skutkować większym napięciem u dziecka. To oczywiście tylko przykładowe powikłania. Różnią się one nieco w zależności, od konkretnej rodziny i samego pacjenta.
Lęk separacyjny zalecane postępowanie
- Lęk pojawiający się u dziecka przed rozstaniem z rodzicem jest czymś naturalnym.
- Jeśli taki lęk trwa zbyt długo, lub jego objawy są bardzo silne, skontaktuj się ze specjalistą.
- Przed wizytą wynotuj informacje: kiedy pojawił się lęk separacyjny? Czy w domu nastąpiła w ostatnim czasie istotna zmiana życiowa? Jakie jeszcze objawy Cię niepokoją?
- Stosuj się do zaleceń specjalisty, z którym się skontaktowałeś, bądź cierpliwy.
Przeczytaj także:
Atak paniki - objawy, jak sobie z nim radzić
Czym są fobie? Rodzaje, objawy i leczenie
Zespół Aspergera u dzieci - diagnostyka, terapia, życie ze spektrum autyzmu
Piśmiennictwo:
- Wolańczyk T., Komender J., Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci, PZWL, Warszawa 2005.
- Grzywa Anna (red.) Ebert M.,H. I in., Psychiatria – Aktualności w rozpoznawaniu i leczeniu, Czelej, Lublin 2011.
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |