Choroby alergiczne - objawy i leczenie chorób o podłożu alergicznym

Choroby alergiczne - alergiczny nieżyt nosa (ANN)

Alergiczny nieżyt nosa to stan zapalny błony śluzowej nosa, rozwijający się po ekspozycji na alergen. Choroba ta manifestuje się:

• wyciekiem wodnistej wydzieliny z nosa,
• uczuciem zatkania nosa,
• kichaniem,
• świądem,
• objawami zapalenia spojówek.

Stan zapalny występuje w dwóch postaciach: całorocznej (wywołana przez alergeny wewnątrzdomowe, np. roztocze kurzu domowego) i sezonowej (wywołana np. przez ziarna pyłku roślin).

ANN w największym odsetku dotyka dzieci w wieku 6–7 lat, częściej w miastach niż na terenach wiejskich. W badaniu pacjenta lekarz obserwuje obrzęk i zaczerwienienie błony śluzowej nosa oraz dużą ilość śluzowej wydzieliny w przewodach nosowych, a także przekrwienie spojówek.

Leczenie ANN

Leczenie alergicznego nieżytu nosa polega na eliminacji uczulającego alergenu i farmakoterapii (donosowe glikokortykosteroidy, leki przeciwhistaminowe). Immunoterapia swoista jest jedyną metodą leczenia przyczynowego.

Choroby alergiczne - atopowe zapalenie skóry (AZS)

Atopowe zapalenie skóry oznacza przewlekłą chorobę zapalną skóry, która ma charakter nawrotowy i zaczyna się zwykle we wczesnym dzieciństwie (przed drugim rokiem życia). Jest to jedna z najczęstszych chorób skóry.

Objawy typowe dla AZS to:

• świąd,
• suchość skóry,
• zmiany wypryskowe,
• pogrubienie naskórka.

Lokalizacja zmian skórnych zależy od wieku dziecka. W okresie niemowlęcym zmiany pojawiają się zwykle w zgięciach łokciowych i kolanowych, na policzkach i skórze owłosionej.

U dzieci dominuje uogólniona suchość naskórka, często ze strupami będącymi efektem drapania, do czego skłania nasilony świąd. Zmiany lokalizują się u nich w okolicy stawów kolanowych i łokciowych, wokół ust, płatków usznych i oczu.

U dorosłych dominuje wybitna suchość naskórka, zajęcie twarzy i szyi. AZS rozpoznaje się jedynie na podstawie powyższych objawów klinicznych, gdyż nie istnieje test diagnostyczny, na podstawie którego możliwe byłoby pewne potwierdzenie rozpoznania choroby.

Leczenie AZS

Leczenie AZS polega na stosowaniu terapii emolientowej (z wykorzystaniem preparatów nawilżających skórę) oraz na terapii lekami działającymi miejscowo przeciwzapalnie. Leczenie emolientami powinno być prowadzone w sposób stały, nawet w okresach bezobjawowych.

U większość pacjentów obserwuje się poprawę kliniczną i ustąpienie zmian, u około 30% chorych na AZS rozwija się ANN, a u około 30% astma oskrzelowa.

Choroby alergiczne - astma oskrzelowa

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, cechującą się:

• napadową dusznością,
• kaszlem,
• świszczącym oddechem.

Cechą charakterystyczną astmy jest nadreaktywność oskrzeli, czyli nagłe i odwracalne upośledzenie przepływu powietrza przez oskrzela pod wpływem różnych bodźców drażniących. W miarę progresji choroby dochodzi do przebudowy płuc i postępującej dysfunkcji układu oddechowego. Astma rozwija się zarówno na podłożu genetycznym oraz pod wpływem czynników środowiskowych.

Czynniki ryzyka rozwoju astmy

• osobnicza skłonność do nadmiernej produkcji przeciwciał IgE (czyli atopia),
• nadreaktywność oskrzeli,
• infekcje wirusowe układu oddechowego,
• inne choroby alergiczne, np. ANN, AZS, alergia pokarmowa,
• ekspozycja zarówno czynna, jak i bierna na dym tytoniowy,
• zanieczyszczenie powietrza.

Podstawowym badaniem, służącym do potwierdzenia rozpoznania choroby, jest badanie spirometryczne, w którym ocenia się stopień zwężenia oskrzeli i jej odwracalność.

Leczenie astmy oskrzelowej

Leczenie astmy trwa najczęściej przez całe życie. Podstawą terapii są tutaj glikokortykosteroidy i leki rozszerzające oskrzela.

Choroby alergiczne - anafilaksja

Anafilaksja to ciężka reakcja alergiczna o nagłym i gwałtownym początku oraz dynamicznym przebiegu, stanowiąca zagrożenie dla życia. Do najczęstszych czynników ją wywołujących należą:

• leki,
• pokarmy,
• jady owadów błonkoskrzydłych.

W Europie Środkowej najczęstszą przyczyną anafilaksji są: użądlenia przez osy, pszczoły, szerszenie lub trzmiele (50%), pokarmy (24%) w tym najczęściej orzeszki ziemne, ryby, skorupiaki oraz leki (17%).

Objawy anafilaksji

Objawy anafilaksji dotyczą wielu narządów:

• jako pierwsze pojawiają się objawy skórne (świąd, rumień, pokrzywka),
• następnie z błon śluzowych,
• układu oddechowego (duszność),
• układu krążenia (spadek ciśnienia tętniczego krwi, utrata przytomności),
• pokarmowego (nudności, wymioty, bóle brzucha).

Objawy te rozwijają się bardzo gwałtownie, prowadząc u części pacjentów do zgonu, zwykle do 30 minut od ich pojawienia się. Niezwykle ważne jest zatem prawidłowe i szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia u pacjenta cierpiącego na anafilaksję, początkowo w miejscu zdarzenia, a następnie w szpitalu.

Leczenie anafilaksji

Lekiem ratującym życie jest adrenalina, która powinna zostać wstrzyknięta domięśniowo, w przednioboczną część uda chorego. Chorzy z uczuleniem na jady owadów, leki czy alergeny pokarmowe powinni unikać kontaktu z powyższymi alergenami, a ci z najcięższymi postaciami uczulenia powinni posiadać przy sobie pisemną informację, zawierającą:

• opis czynnika uczulającego,
• schemat postępowania na wypadek ekspozycji,
• numer telefonu interwencyjnego,
• autostrzykawkę z adrenaliną.

Choroby alergiczne zalecenia

Praktyczne wskazówki, ułatwiające życie z alergią. W okresie pylenia unikaj:

• przebywania na łące, polu czy w lesie,
• podwórek i ogrodów, gdzie właśnie jest koszona trawa,
• otwierania okna w czasie jazdy samochodem,
• wakacji na wsi w okresie sianokosów,
• trzepania dywanów, zasłon, ubrań.

W okresie pylenia pamiętaj o:

• przemywaniu rąk i twarzy, a nawet o prysznicu i zmianie ubrania po powrocie do domu w celu spłukania pyłków,
• noszeniu nakrycia głowy i okularów ochronnych w miejscach o dużym stężeniu pyłków
• częstej kąpieli swojego domowego zwierzaka, ponieważ na sierści przynosi on dużą ilość pyłków,
• planowaniu urlopu w miejscach o niższym stężeniu pyłków, np. w górach powyżej 1000 m n.p.m. lub nad morzem,
• zamykaniu na wieczór i na noc okien w sypialni w okresie od wiosny do jesieni
• używaniu filtrów powietrza, odkurzaczów z filtrem.

Zalecenia dla dzieci i kobiet w ciąży

• kobiety w ciąży i dzieci powinny unikać ekspozycji na dym tytoniowy oraz alergeny zawodowe
• kobiety w ciąży i matki karmiące piersią nie powinny stosować diet eliminacyjnych
• nie należy ograniczać kontaktu niemowląt i dzieci w wieku przedszkolnym ze zwierzętami domowymi, ponieważ nie zmniejsza to ryzyka rozwoju alergii u dzieci
• wczesny kontakt z psem lub kotem może zapobiec rozwojowi alergii.

Odpowiednio wczesne rozpoznanie alergii umożliwia jej właściwe leczenie i zwiększa szansę chorego na funkcjonowanie bez uporczywych dolegliwości.