Wypalenie zawodowe, depresja, obniżony nastrój, wpływ długotrwałego stresu na funkcjonowanie pracownika, to elementy, które coraz częściej stają się firmową codziennością.

Najczęściej na początku mamy do czynienia z przedłużającym się stresem, a w jego następstwie z wyczerpaniem zarówno emocjonalnym, jak i fizycznym, w konsekwencji z brakiem zaangażowania w pracę. Tyle w teorii, ale w jaki sposób menedżer może rozpoznać, że w zespole pojawiają się problemy?

Jest kilka zachowań i symptomów, na które warto zwrócić uwagę i zareagować w porę zanim u pracownika pojawi się depresja lub wypalenie zawodowe w stadium, które będzie wymagało długotrwałego wsparcia psychologicznego. To, co istotne i niezmienne – u podstaw wypalenia zawodowego leży długotrwały stres. Natomiast podłoże sytuacji stresowej może być u poszczególnych osób inne. Może być to nadmiar zadań, brak poczucia docenienia w pracy, konflikt wartości, problemy z relacjami.

ZWRÓĆ UWAGĘ NA RELACJE

Pierwsza grupa zachowań, które powinny być dla przełożonych alarmujące, dotyczy obszaru relacji z innymi. U pracownika pojawia się rozdrażnienie oraz wrogość wobec współpracowników. Reakcje na działania innych są impulsywne, w konsekwencji pojawia się cynizm, a relacje ulegają pogorszeniu. Bardzo często widać to w pracy zespołowej lub podczas obserwowania reakcji na inne osoby w grupie. Pracownik taki nie jest w stanie dawać innym wsparcia, niechętnie podejmuje się współpracy projektowej. Charakterystyczne jest także posługiwanie się stereotypami w ocenie innych, obniżona empatia, poczucie wyższości, podejrzliwość i pokazywanie swojego cierpienia.

Przeczytaj także:

STRES OBNIŻA FUNKCJONOWANIE POZNAWCZE PRACOWNIKÓW

Długotrwały stres wpływa także na funkcjonowanie poznawcze pracowników. Pojawiają się problemy z realizacją zadań, które dotąd były realizowane właściwie. Trudności dotyczą także realnej oceny wykonywanych zadań. W kolejnym etapie obniża się poziom krytycyzmu i obiektywizmu. Zdarza się także cynizm w postrzeganiu znaczenia swojej roli w firmie, a także brak zaufania do współpracowników i do przełożonych.

SPADEK ZAANGAŻOWANIA

Następnie pojawiają się trudności z poziomem zaangażowania - zniechęcenie do pracy, pesymizm, drażliwość. Pracownik zdecydowanie mniej interesuje się wykonywaną pracą, mniej chętnie angażuje się w zadania.

To, co istotne, to fakt, że wypalenie jest stanem końcowym po wcześniejszej wysokiej motywacji i wysokim zaangażowaniu. Nie dotyka ono osób, które od początku pracy były bierne i wycofane. Występuje u pracowników, którzy mają wysoki poziom motywacji i jest konsekwencją rozczarowania, którego pracownik doświadcza w miejscu pracy. Warto obserwować u pracowników zmiany w czasie, a także reagować kiedy pojawiają się symptomy wypalenia zawodowego, czy depresji.

Warto mieć na uwadze fakt, że wypalenie i zaangażowanie znajdują się na jednym kontinuum. Ma to konsekwencje w tym, że mechanizm ‘rozprzestrzeniania się’ tych zachowań w firmie działa podobnie - osoby przebywające w pracy z osobą doświadczającą wypalenia zawodowego przejmują jej stan, podobnie jak pracownicy współpracujący z osobą zaangażowaną, przejmują jej podejście. Także warto zająć się tym tematem zarówno w trosce o dobrostan danego pracownika, jak i o funkcjonowanie całego otoczenia.

WYPALENIE CZY DEPRESJA?

Obserwując niepokojące przejawy u pracowników, warto także rozgraniczyć wypalenie i depresję. W części objawów mogą być one podobne, jednak jedna z bardziej wyraźnych różnic dotyczy odczuwanych emocji. Osoby, które doświadczają wypalenia zawodowego, reagują bardzo często gniewem, z kolei przy depresji mamy do czynienia z poczuciem winy. Różnica dotyczy także tego, że o ile wypalenie dotyczy typowo obowiązków zawodowych, o tyle depresja dotyczy wszystkich dziedzin życia. Jednocześnie warto mieć na względzie, że wypalenie zawodowe może doprowadzić do stanów depresyjnych.

Symptomy wypalenia, stresu, czy depresji są dość czytelne. Co prawda część jest mniej wyraźna lub nie jest możliwa do zaobserwowania przez otoczenie, jednak na dość wczesnym etapie menedżer, który ma systematyczny kontakt z pracownikiem, jest w stanie dostrzec dużą część niepokojących objawów.

POGORSZENIE SAMOPOCZUCIA OBJAWEM WYPALENIA

Poza przejawami wypalenia w zakresie poznawczym, behawioralnym i relacyjnym, pojawiają się także dość widoczne objawy fizyczne – bóle głowy, problemy z regeneracją sił, problemy z wagą, chroniczne zmęczenie, bóle mięśni, wrzody, zaburzenia gastryczne. Jeśli pracownik choruje na coś przewlekle, to bardzo często zaostrzają się objawy tych schorzeń. Częściej pojawia się także przeziębienie i zwiększa się podatność na choroby.

Jeśli menedżer dostrzega w zespole osoby, u których pojawiają się objawy wypalenia, powinien zareagować. Liczy się tutaj czas, a także dostępność odpowiedniego wsparcia psychologicznego dla pracownika.

Sprawdź także. jaki wypływ na syndromy wypalenia i radzenie sobie z nim ma praca zdalna. 

 

Poznaj medicover zdrowa firma

 

Piśmiennictwo:

  1. Bakker A. B., Cost P. (2014), Chronic job burnout and daily functioning. A theoretical analysis, Burnout Research, nr 1.
  2. Lazarus, R S, (1990), Theory-based stress measurement. Psychological Inquiry, nr 1
  3. Bilska E. (2004), Jak Feniks z popiołów, czyli syndrom wypalenia zawodowego, Niebieska Linia, nr 4.
  4. Sęk H. (2009), Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.

Autorka:

Joanna Kamińska, HR Manager, psycholog, autorka bloga HRzPasja.pl