Joga. Jak zacząć, w domu czy z trenerem, co daje?

1. Czym jest?
2. Dla kogo?
3. Dla początkujących - jak zacząć
4. Co daje joga?
5. W pracy

Czym jest joga?

Boom na jogę rozpoczął się kilkanaście lat temu i opanował cały świat. Według szacunków uprawia ją już ponad 200 mln ludzi. Choć znana jest nam relatywnie od niedawna, jej korzenie sięgają tysięcy lat.

Pierwszy raz słowo „joga” użyte zostało w liczących pond 2500 lat indyjskich księgach Wedy. Jednak dopiero w II wieku naszej ery mistrz Patandżali zebrał i usystematyzował wszystkie nauki jogi w traktacie „Jogasutry”, uważanym za podstawowy tekst źródłowy tej formy ćwiczeń.

Choć joga to system duchowy, wyrosły w kulturze starożytnych Indii, nie jest związany z żadną religią. Została jednak zaadaptowana przez niektóre nurty hinduizmu czy buddyzmu. Samo słowo oznacza z sanskryckiego: „scalać, ujarzmiać, jednoczyć i łączyć”.

Zachód jogą zainteresował się w latach 70., szukając w niej formy wyciszenia i kontemplacji duchowej. Szybko jednak zauważono, że obok wartości duchowej, joga ma też inne właściwości: poprawia kondycję fizyczną i psychiczną. To właśnie spowodowało jej zawrotną karierę na całym świecie. Do popularyzowania jogi przyczyniają się sławne osoby. Madonna, Sting, Cameron Diaz czy Gwyneth Paltrow, a w Polsce m.in.: Jolanta Pieńkowska, Magda Umer, Joanna Brodzik, Anna Popek, Tomasz Stańko.

Dla kogo joga?

Fenomen tej formy ćwiczeń polega na idealnym wpasowaniu się w panującą obecnie modę na zdrowy styl życia. Poszukiwanie nowych form relaksu, medytacji, stawianie na rozwój duchowy i chęć oderwania się od natłoku codziennych obowiązków sprawiają, że joga staje się coraz bardziej popularna. Zwłaszcza że uprawiać ją może każdy i nie potrzeba do tego dużych zasobów finansowych. Cena lekcji jogi zaczyna się już od kilkudziesięciu zł. Mogą ją nawet uprawiać kobiety w ciąży, co więcej, istnieją dla nich specjalne zestawy ćwiczeń.

– Joga, ogólnie rzecz ujmując, jest metodą osiągania spokoju umysłu, rozwijania koncentracji, usuwania szeroko rozumianych napięć (fizycznych, ale docelowo także psychicznych) i dążeniem do samorozwoju na różnych polach. W tym sensie joga może być absolutnie dla każdego. Na Zachodzie najbardziej popularne formy jogi to zajęcia z asan, czyli tej części jogi, która obejmuje wykonywanie określonych pozycji: statycznie lub dynamicznie, w zależności od szkoły, oraz pracę z oddechem. Poważne problemy zdrowotne mogą być utrudnieniem w wykonaniu niektórych z pozycji jogi, niektóre sytuacje wymagają modyfikacji pozycji lub rezygnacji z niektórych jej wariantów. Rzadko jednak zdarza się sytuacja, żeby ktoś był zupełnie wykluczony z zajęć. Wszystko jest raczej kwestią odpowiedniego podejścia do ćwiczącego i indywidualizacji zajęć przez nauczyciela. Stąd też powstają osobne grupy dla seniorów, kobiet w ciąży, osób z problemami z kręgosłupem czy dla dzieci, które także wymagają innego podejścia – mówi Olga Szkonter, nauczycielka jogi w nurcie vinyasa krama.

Joga dla początkujących - jak zacząć?

Chociaż joga jest indywidualną ścieżką rozwoju, jej uprawianie najlepiej rozpocząć pod okiem profesjonalnego nauczyciela i trenera. Jeśli w okolicy, w której mieszkamy, nie ma szkoły jogi, warto rozważyć wyjazd na kilkudniowe szkolenia czy warsztaty. Książka czy dobrze przygotowane DVD, choć bez wątpienia są pomocne, nie zastąpią kontaktu z nauczycielem, który, gdy trzeba, skoryguje błędy i wskaże kierunek ćwiczeń.

Czy można ćwiczyć jogę w domu?

W tradycji jogi bardzo ważny był kontakt nauczyciela z uczniem. Dzisiaj praktykuje się jogę trochę inaczej, rozpowszechniły się także inne środki przekazu. Chociaż nic nie zastąpi dobrej relacji z uważnym prowadzącym, który wskazuje kierunek ćwiczeń i czuwa nad poprawnością i bezpieczeństwem wykonywanych asan, wyobrażam sobie sytuację, w której można wiele skorzystać, wykonując proste ćwiczenia jogi w domu. Trzeba tylko znaleźć odpowiednie materiały (najlepiej wideo), które poprowadzą nas krok po kroku – twierdzi Olga Szkonter.

– Dla zachowania bezpieczeństwa ćwiczeń, niezależnie od tego, czy ćwiczymy sami w domu, czy na grupowych zorganizowanych zajęciach, ważne jest, aby być uważnym, nie wykonywać na siłę żadnej pozycji i obserwować swój komfort i oddech podczas ćwiczeń. Przyspieszenie oddechu jest wyraźnym sygnałem do odpoczynku. Ważne jest też, aby obserwować, jak się czujemy w trakcie ćwiczenia i bezpośrednio po nim. Jeśli pojawia się niepewność, czy wykonujemy asany prawidłowo lub chcemy się nauczyć pozycji trudniejszych, jak np. pozycje odwrócone, polecam wtedy zwrócić się do doświadczonego nauczyciela jogi – doradza Olga Szkonter.Wkroczenie na ścieżkę praktyki własnej jest nieuniknione i stanowi naturalny wynik pogłębiania praktyk. Nie wyklucza to oczywiście dalszego uczęszczania na wspólne zajęcia jogi czy też konsultowania poszczególnych ćwiczeń z doświadczonym nauczycielem.

Co dają ćwiczenia jogi?

Joga kojarzy się przede wszystkim z medytacją, rozwojem duchowym i samodoskonaleniem. Ale ta forma ćwiczeń pozwala poczuć się lepiej nie tylko psychicznie, ale i fizycznie.

To, na co działa joga, to m.in.

• rozluźnia i wzmacnia mięśnie,
• wyrównuje gospodarkę hormonalną,
• uwalnia od bólu odcinek lędźwiowy,
• niweluje bóle stawów,
• zwalcza bezsenność,
• leczy depresję,
• poprawia odporność,
• wyrównuje wagę.

Polecana jest osobom, które nie tylko szukają wyciszenia, ale chcą także zadbać o swoje ciało.

– Generalnie celem ćwiczeń jogi jest pozbywanie się napięć z ciała i utrzymanie go w formie. Nie jest to forma fitnessu, aerobiku czy treningu kardio. Ćwiczenia jogi mają na celu rozluźnienie, wzmocnienie i uelastycznienie ciała. Docelowo praca w pozycjach jogi, nawet w tych najtrudniejszych i wymagających użycia największej siły, odbywa się przy zachowaniu spokojnego, pogłębionego oddechu, a co za tym idzie nieprzyspieszonej akcji serca. To sprawia, że joga ma bardziej wymiar wytrzymałościowy, chociaż niewątpliwie także rzeźbi ciało i nadaje sylwetce smukłości – mówi Olga Szkonter.

Dobroczynnych skutków uprawiania jogi jest znacznie więcej. Prowadzi ona ku harmonii i symetrii. Uwalnia od stresu, niepotrzebnych napięć, pozwala nabrać dystansu do spraw codziennych, rozluźnia i odpręża. Niweluje bóle migrenowe i bóle kręgosłupa. Joga poprawia też odporność i uelastycznia ciało.

– Wiele można mówić o dobroczynnych skutkach praktyki jogi. Przede wszystkim rozluźniamy i wzmacniamy ciało, co wyraźnie wpływa na komfort naszego funkcjonowania. Poprzez pracę z oddechem joga uczy koncentracji, zwiększa się wydolność oddechowa i wytrzymałość. Organy są lepiej ukrwione, kręgosłup elastyczny – zwiększone zostają przestrzenie międzykręgowe, rozluźnione i wzmocnione mięśnie przykręgosłupowe. Praktyka jogi jako bodaj jedyna forma ruchu zawiera pracę w pozycjach odwróconych, które (wykonywane poprawnie) mają niezwykle dobroczynne skutki dla funkcjonowania organizmu, wpływając na układ hormonalny i odwracając negatywne skutki grawitacji. Dzięki zachowaniu uważności, której uczy joga, ćwiczący zyskują większą świadomość swojego ciała, jego granic, potrzeb i uczą się reagować na te informacje, co sprzyja proaktywnemu podejściu do zdrowia. Co więcej, praktykujący jogę zyskują wspaniałe narzędzie do walki z wszechobecnym dzisiaj stresem i po prostu czują się lepiej – mówi Olga Szkonter.

Joga w pracy

Dobroczynne właściwości jogi dostrzegają nie tylko osoby indywidualne, ale również firmy, które decydują się na organizowanie dla pracowników specjalnych szkoleń, chcąc poprawić ich efektywność w pracy. To właśnie wpłynęło na jej zawrotną karierę. Uprawiają ją celebryci, biznesmeni, profesorowie, artyści, bezrobotni. Joga nie zna podziałów na biednych i bogatych. Do jej uprawiania nie trzeba drogich akcesoriów, kosztownych ubiorów.Magda Umer, piosenkarka i wykonawczyni poezji śpiewanej, jogę uprawia od lat.

– Od dzieciństwa interesowałam się sportem. Uprawiałam gimnastykę przyrządową, grałam w siatkówkę, badmintona, lubiłam ruch i wysiłek fizyczny. Jednak w dorosłym życiu, zajęta pracą artystyczną, zaniedbałam ćwiczenia fizyczne, bo prostu brakowało mi na nie czasu. Ale gdy przeżywałam trudny okres, trudny i psychicznie i fizycznie, Jacek Santorski poradził mi, bym spróbowała jogi. Początkowo byłam bardzo sceptycznie nastawiona do tego pomysłu, to znaczy nie bardzo wierzyłam, że joga może mi pomoc, ale już pierwszy kontakt z asanami sprawił, że stałam się jej gorliwą adeptką – powiedziała w wywiadzie dla Akademii Hatha-Jogi.

Obecnie nie ćwiczy regularnie, ale wciąż ma kontakt z jogą.

– Mimo przerwy w praktyce, joga ze mną pozostała. Bo przecież to nie tylko ćwiczenia. To stosunek do życia, upływu czasu, zmiana hierarchii wartości i ważności spraw... To są zmiany nieodwracalne, na szczęście. Czyli jeśli joga, to na zawsze – dodała.