Zakrzepica – zakrzepowe zapalenie żył w podróży

Długa podróż samolotem może skończyć się śmiercią. I to nie z powodu katastrofy lotniczej, ale z powodu zakrzepu w żyłach, który najczęściej tworzy się w łydkach. Przerażające? Tak, ale i prawdziwe. Wszystkiemu winna zakrzepica, która nazywana jest cichym zabójcą.
Zakrzepica żył

Często podróżująca samolotami Hilary Clinton, miała dużo szczęścia. Lekarze wykryli zakrzep w jej mózgu zanim doszło do tragedii. Dziś lata samolotem znacznie mniej.

Polska najmłodsza mistrzyni olimpijska Kamila Skolimowska miała mniej szczęścia. Kiedy w 2009 r. wyjechała na zgrupowanie do Portugalii, uskarżała się na ból łydki. Masażysta zlikwidował ból. 26-letnia Kamila dwa dni później zmarła. Powód? Zator tętnicy płucnej spowodowany zakrzepicą zwaną cichym zabójcą. Z jej powodu w Polsce rocznie umiera ok. 45 tys. osób, w Unii Europejskiej ok. 500 tys.

Co to jest zakrzepica?

Zakrzepica to potoczna nazwa choroby żylnej zakrzepowo-zatorowej. Składa się na nią zakrzepica żył głębokich i zator tętnicy płucnej. To trzecia najczęściej występująca choroba układu krążenia. Zakrzepica najczęściej dotyka żył znajdujących się w łydkach, rzadziej w udach i miednicy.

Kiedy powstaje zakrzepica?

Przyczyną zakrzepicy jest najczęściej długotrwały bezruch. Z jednej strony może on wynikać z długiej podróży np. samolotem, z drugiej strony może to być też bezruch wynikający z konieczności ciągłego leżenia – po operacji czy złamaniu nogi.

Bezruch może powodować, że mięśnie nie pomagają pompować krwi w górę ciała, krew zaczyna zalegać i tworzy się stan zapalny, a następnie uszkodzenie warstwy nabłonka, który wyścieła żyły. W tym miejscy płytki krwi przyklejają się do nabłonka, a potem do siebie nawzajem i tworzy się zakrzep (skrzeplina), który zaczyna zatykać żyły.

Dlaczego zakrzepica jest niebezpieczna?

Zakrzep może zostać wchłonięta przez organizm. Ale może też się urwać od ściany żyły, a wtedy wraz z krwią dostać się do mózgu (jak u Hilary Clinton), płuc, serca czy innych organów. Wtedy może dojść do zatoru i uszkodzenia danego narządu, a nawet śmierci. To właśnie spotkało Kamilę Skolimowską.

Zator płuc wywołany zakrzepicą

Zakrzepica przyczyny

Przypadek polskiej olimpijki pokazuje, że zakrzepicą zagrożony jest każdy niezależnie od wieku. Jednak częściej choroba dotyka osoby po 40. roku życia, prowadzące mało aktywny tryb życia. Z wiekiem ryzyko jeszcze bardziej rośnie i jest szczególnie wysokie po 70. roku życia.

Zakrzepica jest szczególnie groźna, gdy pacjent równocześnie cierpi na:

Wyjątkowo narażone są też osoby cierpiące na:

  • astmę,
  • przewlekłą białaczkę,
  • chorzy na raka,
  • chorzy na serce,
  • osoby po niedawno przebytej operacji,
  • kobiety przyjmujące hormony (antykoncepcja lub hormonalna terapia zastępcza),
  • kobiety, które niedawno urodziły (do 6 tygodni po porodzie).

Osoby otyłe, palące papierosy oraz odwodnione również dotknięte są większym ryzykiem wystąpienia zakrzepicy niż te u których masa ciała jest prawidłowa, nie palą, a ich organizm jest prawidłowo nawodniony.

Do niedawna sądzono, że zakrzepicą zagrożeni są pasażerowie, którzy latają samolotem na długie dystanse (zwłaszcza loty powyżej 6 godzin). Coraz częściej mówi się jednak, że szkodliwe dla naszych żył mogą być również częste krótkotrwałe loty.

Zakrzepica objawy

Najczęściej choroba przebiega bezobjawowo, zwłaszcza u pacjentów, u których choroba jest w początkowym okresie rozwoju, a zmiany w naczyniach są niewielkie i dotyczą żył w dalszych częściach kończyn.  Najczęstszym, niestety niespecyficznym objawem jest obrzęk. U części pacjentów obrzękowi towarzyszy ból bądź wzmożona tkliwość  miejsca w którym wystąpił zakrzep.

Zakrzepica żył głębokich to bardzo poważna choroba

Jeśli zakrzep się oderwie i dojdzie już do zatkania tętnicy płucnej może pojawić się:

  • ból w klatce piersiowej,
  • duszności,
  • gorączka,
  • kaszel z krwiopluciem,
  • zaburzenia równowagi,
  • utrata przytomności.

Zakrzepica leczenie

Zakrzepowe zapalenie żył głębokich to choroba, której leczenie trwa długo. Podstawą jest przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych, zwykle w formie zastrzyków lub podawanych doustnie. O formie, dawkach leków i czasie leczenia decyduje lekarz, który na podstawie stanu pacjenta włącza odpowiednią terapię.

Leczenie zakrzepicy polega na podawaniu leków przeciwzakrzepowych. Bardzo ważne jest noszenie podkolanówek lub rajstop uciskowych, które konieczne będą jeszcze po zakończeniu leczenia.

Jeśli zakrzepica nawraca, konieczny może być zabieg chirurgiczny.

Zakrzepica dieta

Zakrzepicy sprzyja otyłość i spożywanie w nadmiarze tłuszczów zwierzęcych i cukru. Żyłom szkodzą również kawa, alkohol i papierosy.

Co wolno jeść? Dieta zapobiegająca zakrzepicy powinna być prawidłowo zbilansowana - bogata w warzywa i owoce, chudy nabiał, produkty pełnoziarniste. Wskazane są winogrona, pomidory, czosnek, miłorząb japoński i len. Do tego pij min. 2 litry wody, lekkich herbat, naparów dziennie.

Zakrzepica – jak radzić sobie w podróży?

Przede wszystkim w podróż załóż luźne ubrania, żeby nie wywoływały ucisku. Nie zakładaj nogi na nogę. Siadaj przy przejściu, jeśli to możliwe – łatwiej rozprostujesz nogi i chętniej wstaniesz raz na jakiś czas, żeby się przejść po pokładzie samolotu. Jeśli długo siedzisz, poruszaj co jakiś czas stopami, stań na zmianę na palcach i na pietach, zdejmuj buty. Dbaj o prawidłowe nawodnienie.

Jeśli masz w planie długi lot, najlepiej rozłóż go na kilka faz. Lepiej polecieć z przesiadką. Dobrze również zaplanować kilka dni przerwy pomiędzy kolejnymi podróżami samolotem.

W przypadku niektórych pacjentów, szczególnie obarczonych ryzykiem zakrzepicy rekomendowana jest konsultacja u specjalisty przed planowanym lotem.

Powiązane tematy: 

Badanie na zakrzepicę: D-dimer

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 24.05.2018
Data ostatniej aktualizacji 15.03.2023