Przepuklina. Wysiłek pod kontrolą

Przepuklina - gdzie może się pojawić?

Przepuklina jest schorzeniem, występującym stosunkowo często. Mówimy o niej, gdy jakiś narząd wewnętrzny lub jego część przemieści się poza swoje naturalne miejsce. Do przemieszczenia dochodzi dlatego, że tkanki, które powinny oddzielać od siebie narządy, leżące w różnych częściach ciała, ulegają osłabieniu lub nawet przerwaniu i narządy, wykorzystując ten nowy kanał, przesuwają się gdzie indziej. 

Przepuklina może pojawić się w różnych miejscach ciała. Do jej powstania dochodzi często w okolicach pachwin, czyli miejscu zetknięcia się brzucha z udem. U osób, u których została uszkodzona tkanka podtrzymująca jamę brzuszną, dochodzi do wpuklania się fragmentów tkanki tłuszczowej bądź jelita z brzucha pod skórę pokrywającą pachwinę lub udo.

Rodzaje przepuklin

Czasem przepuklina jest obecna już od urodzenia – mówimy wtedy o przepuklinie wrodzonej. Częściej do jej rozwoju dochodzi w różnych momentach życia człowieka – jest to przepuklina nabyta. Obok najczęściej występujących przepuklin pachwinowych i udowych wymienia się jeszcze m.in. przepuklinę kresy białej – gdy, na skutek osłabienia mięśni tworzących ścianę brzucha, narządy jamy brzusznej wpuklają się pod skórę nad pępkiem; przepuklinę pępkową, wyglądającą jak okresowo powiększający się guzik w okolicy pępka; przepuklinę rozworu przełykowego, gdzie żołądek wpukla się do klatki piersiowej, dając przykre dolegliwości o charakterze niestrawności.

Jednak przepuklina to nie tylko okolica brzucha. Stosunkowo częstą chorobą jest przepuklina krążka międzykręgowego w kręgosłupie, zwana potocznie wypadaniem dysku.

INTERNISTA BEZ KOLEJEK

SPRAWDŹ

Dlaczego powstają przepukliny?

Przepuklina tworzy się, ponieważ tkanki budujące ściany, które mają za zadanie oddzielać od siebie poszczególne obszary ciała, ulegają osłabieniu. Skłonność do przepuklin może występować u osób z genetycznie uwarunkowaną nieprawidłową budową kolagenu, podstawowego budulca tkanek dzielących od siebie jamy ciała. Na skutek podwyższenia ciśnienia w obrębie jamy brzusznej (do którego dochodzi na przykład w czasie znacznego wysiłku, zaparć, kaszlu, trudności z oddawaniem moczu) narządy jamy brzusznej mają tendencję do naciskania na jej ściany i osłabiania ich. W konsekwencji u osób z przewlekłymi zaparciami, chorobami płuc czy przerostem prostaty ryzyko powstania przepukliny jest wyższe. Czynnikiem ryzyka wystąpienia przepukliny jest starszy wiek, palenie papierosów oraz przyjmowanie niektórych leków, na przykład steroidów. Przepukliny mogą również powstawać w bliznach po wykonanych operacjach.

Do tej pory naukowcom nie udało się jednoznacznie ustalić, czy istnieje związek między podnoszeniem ciężkich przedmiotów czy ćwiczeniami fizycznymi o umiarkowanej intensywności a wystąpieniem przepukliny.

Objawy przepukliny

Jeśli odczuwasz ból lub pociąganie w okolicy pachwiny, wybadałeś u siebie guzek w tym rejonie, powinieneś zgłosić się do lekarza. W większości przypadków lekarz jest w stanie zdiagnozować przepuklinę już na podstawie badania pacjenta. Przepuklina odprowadzalna to taka, której zawartość udaje się wmasować z powrotem do jamy brzusznej, a jej uwypuklenie następuje na przykład w czasie kaszlu. W przypadku przepukliny nieodprowadzalnej przemieszczone narządy / tkanki na stałe znajdują się w nowym miejscu, masowanie czy uciskanie przepukliny nie powoduje cofania się ich do jamy brzusznej, może nawet nasilić ból.

Czy przepuklina jest groźna?

Poza faktem, że przepuklina prezentuje się mało estetycznie i powoduje okresowe dolegliwości bólowe, zwykle nie stanowi zagrożenia dla życia. Czasem jednak może dojść do zagrażających życiu powikłań. W większości wypadków zawartość przepukliny łatwo udaje się odprowadzić z powrotem do brzucha. Zdarza się, że przepuklina ulega uwięźnięciu i nie może się cofnąć do brzucha. Jeśli tak się stanie, tkanki, które uległy uwięźnięciu, mogą zostać uszkodzone na skutek niedokrwienia.

Niemożność odprowadzenia zawartości przepukliny z powrotem do jamy brzusznej, szybko narastający ból, zarówno w okolicy przepukliny, jak i ból całego brzucha, wzdęcie brzucha, gorączka, nudności i wymioty są objawami alarmującymi. Należy natychmiast udać się po pomoc lekarską, gdyż jedyną metodą leczenia uwięźniętej przepukliny jest natychmiastowa operacja.

Metody leczenia przepukliny 

Nie wszystkie rodzaje przepuklin wymagają leczenia w trybie natychmiastowym. Jednak należy się liczyć z tym, że podstawową metodą leczenia jest operacja chirurgiczna. Stosowany dawniej pas przepuklinowy może uszkadzać tkanki, w związku z tym obecnie nie zaleca się jego używania.

Operacja chirurgiczna na przepuklinę

Operację najlepiej przeprowadzić w trybie planowym, to znaczy w sytuacji, kiedy przepuklina nie jest uwięźnięta, a pacjent jest dobrze przygotowany do zabiegu. Chirurdzy leczą przepuklinę na jeden z dwóch sposobów. Wybór metody operacji zależy między innymi od wielkości przepukliny, tego, czy jest ona pierwszy raz operowana, ogólnego stanu zdrowia. Operacji dokonuje się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Typy zabiegów to:

Metoda otwarta – w okolicy przepukliny wykonuje się nacięcie i delikatnie odprowadza się obecne w przepuklinie tkanki i narządy z powrotem na swoje miejsce. Następnie zszywa się osłabione miejsce, aby przepuklina nie nawracała. Czasem dodatkowo zaopatruje się osłabione miejsce specjalną siatką wzmacniającą z tworzywa sztucznego, co jeszcze skuteczniej zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.

Laparoskopia na przepuklinę

Metoda laparoskopowa – w czasie zabiegu laparoskopowego w powłokach brzusznych wykonuje się kilka malutkich nacięć, za pomocą których do wnętrza jamy brzusznej, w okolice istniejącej przepukliny, wprowadza się specjalne narzędzia. Jedno z tych urządzeń posiada specjalną kamerę (jest to tak zwany laparoskop), dzięki czemu można uzyskać obraz operowanego miejsca na ekranie, co pozwala chirurgowi wykonywać bardzo precyzyjne działania. Podobnie jak w przypadku operacji otwartej, osłabioną ścianę umacnia się szwami lub specjalną siatką.

Zastosowanie nowoczesnych metod zabiegowych sprawia, iż nawroty przepukliny występują jedynie w 1-2% przypadków.

Zdarza się, że wcześniej bezobjawowa przepuklina może w pewnym momencie ulec uwięźnięciu, co z kolei prowadzi do niedokrwienia narządów w jej obrębie – na przykład jelita. Wtedy należy wykonać operację w trybie pilnym, czasem zachodzi również konieczność wycięcia niedokrwionego fragmentu jelita.

Przepuklina krążka międzykręgowego, czyli „wypadanie dysku”

Przepuklina krążka międzykręgowego w kręgosłupie powstaje, gdy część wewnętrzna krążka, czyli struktury łączącej ze sobą poszczególne kręgi, zacznie uwypuklać się i uciskać na sąsiadujące nerwy. Spowodowane jest to postępującym z wiekiem zwyrodnieniem krążka międzykręgowego oraz wykonywaniem wzmożonej ilości ruchów w stawach kręgosłupa.

Objawy zależą od miejsca „wypadnięcia dysku” (odcinek szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy kręgosłupa). Pojawia się ból kręgosłupa, mogący promieniować na przykład w kierunku kolana, może mu również towarzyszyć ból głowy, uczucie mrowienia czy drętwienia ręki lub nogi, niedowład mięśni ręki lub nogi, sztywność mięśni pleców.

W przypadku wystąpienia objawów przepukliny krążka międzykręgowego należy zgłosić się do lekarza, który zapisze odpowiednie leki przeciwbólowe. Wskazany jest odpoczynek. Ulgę przyniosą również masaże czy zabiegi fizjoterapeutyczne. Niestety, objawy choroby mogą nawracać. U osób, u których rehabilitacja nie przynosi rezultatów, lub stopień nasilenia przepukliny jest już bardzo duży, stosuje się leczenie operacyjne.

Przepuklina sportowca

Jeśli u osoby regularnie uprawiającej sport (na przykład hokej, piłka nożna) występuje jednostronny ból w pachwinie, to nawet gdy nie widać uwypuklenia w tym rejonie, a wykluczy się naderwanie mięśnia, mówi się o tak zwanej przepuklinie sportowca. Ból w pachwinie nasila się przy kaszlu czy kichaniu. Przepuklina sportowca powstaje na skutek powtarzających się przewlekłych urazów pachwiny. Powstaje podstępnie, bez nagłego dużego bólu. Na skutek przewlekłego przeciążania mięśni dolnej połowy brzucha i uda, głównie u mężczyzn, dochodzi do uszkodzenia powięzi mięśni skośnych brzucha wraz z towarzyszącymi nerwami. Pomóc może rezygnacja ze sportu przeciążającego tę okolicę ciała. Czasem konieczna jest operacja chirurgiczna.