Medicover
Co to jest cukrzyca typu 2?
Cukrzyca typu 2 jest przewlekłą choroba metaboliczną, która cechuje się współwystępowaniem insulinooporności – tzn. tkanki przestają być wrażliwe na działanie insuliny. Insulina poprzez m.in. zwiększony wychwyt glukozy przez tkanki obniża jej stężenie we krwi – przy insulinooporności ten mechanizm nie działa – więc stężenie glukozy utrzymuje się przewlekle powyżej normy (hiperglikemia). Istotnie zwiększa jej ryzyko występowanie otyłości, zwłaszcza trzewnej.
Leczenie cukrzycy typu 2
Należy zdać sobie sprawę, że w leczeniu cukrzycy konieczne jest zastosowanie terapii interdyscyplinarnej. Nie wystarczy sama farmakologia. Pacjenci ze zdiagnozowaną cukrzycą powinni zmienić swój styl życia. Kompleksowe podejście zwiększa szanse na uniknięcie groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Ważna jest też edukacja pacjenta, by zwiększyć jego świadomość związaną z chorobą, jej rozwojem i czynnikami wpływającymi na ryzyko komplikacji.
Wśród najistotniejszych czynników w leczeniu cukrzycy, wyróżnić należy:
- dietę,
- podjęcie odpowiedniej aktywności fizycznej,
- ograniczenie siedzącego trybu życia,
- unikanie używek (tj. alkohol, palenie papierosów),
- zadbanie o higienę snu (wysypianie się),
- jeżeli to możliwe, unikanie stresu.
Dieta i aktywność fizyczna są ważnie nie tylko w kontroli glikemii – zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, ale również w redukcji masy ciała, jeżeli pacjent jednocześnie ma nadwagę lub otyłość. Każdy pacjent z cukrzycą typu 2 powinien być pod opieką zarówno diabetologa, jak i dietetyka i pielęgniarki diabetologicznej. W zależności od przebiegu choroby osoba z cukrzycą może potrzebować wsparcia również innych specjalistów, np. psychologa.
Terapia farmakologiczna rozpoczyna się zazwyczaj od metforminy. Jeśli pomimo leków nie osiąga się określonych celów leczenia, lekarz może podjąć decyzję o włączeniu insuliny bazalnej lub agonisty receptora GLP-1.
Dieta cukrzycowa najważniejsze zasady
Podstawowym założeniem postępowania dietetycznego u pacjentów zmagających się z nadwagi otyłością jest redukcja masy ciała. Istotną rolę odgrywa tutaj edukacja dotycząca prawidłowego komponowania diety tak, aby pacjent potrafił dopasować odpowiednią liczbę kilokalorii (ilość energii) – co oznacza nauczenia się kontroli nad tym, co się spożywa, w tym wielkości porcji przygotowanych pokarmów.
Poza doborem odpowiednich składników, w diecie osoby z cukrzycą typu 2 ważne jest regularne jedzenie posiłków. W przypadku częstotliwości zaleca się zwykle, aby w ciągu doby posiłki rozplanowane były co ok. 3-4 godziny, co daje od 4 do 5 posiłków w ciągu dnia.
Regularność spożywanych pokarmów pozwala zapobiegać gwałtownym zmianom stężenia glukozy we krwi. Schemat posiłków jest indywidualny, między innymi w zależności od stosowanej insulinoterapii. Zastosowanie pompy insulinowej umożliwia zachowanie największej elastyczności. U osób przyjmujących insuliny ludzkie krótko działające, może być również uwzględniony tzw. posiłek nocny (druga kolacja), który ma zapobiec nocnym wahaniom glikemii i porannej hipoglikemii.
Węglowodany w diecie cukrzycowej
Pomimo problemów z cukrem z diety nie należy eliminować węglowodanów, gdyż są one ważnym źródłem energii. Należy jednak przywiązywać szczególną uwagę, aby dobierać odpowiednie dla pacjentów z cukrzycą produkty (tak by zamieniać produkty zawierające sporo cukrów prostych i dodanych na te bogate w węglowodany złożone, w tym błonnik).
Dobrymi źródłami węglowodanów są m.in. pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, nasiona roślin strączkowych (np. fasola, ciecierzyca, soczewica) – czyli produkty o niskim indeksie glikemicznym i wysokiej zawartości błonnika pokarmowego.
Ważny jest również ładunek glikemiczny i zwykle uważany za bardziej praktyczny – ponieważ uwzględnia nie tylko IG danego produktu, ale również zawartość węglowodanów w danej porcji, i przybliża wzrost glikemii po zjedzeniu danej porcji określonego produktu.
W cukrzycy większe znaczenie ma ilość tłuszczu niż jego jakość. Dietetycy podkreślają, że osoby cierpiące na typ 2 powinny komponować dietę w taki sposób, aby ograniczać spożywanie produktów, będących źródłem kwasów nasyconych oraz cholesterolu (np. wędlin, tłustych gatunków mięsa np. wieprzowiny, kaczki, śmietany, serów o wysokiej zawartości tłuszczu, ale również wyrobów cukierniczych, oleju kokosowego i palmowego).
Poza kontrolą masy ciała, zmiana nawyków żywieniowych u pacjenta z cukrzycą ma wpływać na:
- utrzymanie prawidłowej glikemii, by zapobiegać powikłaniom cukrzycy (tj. retinopatia, neuropatia, nefropatia, zespół stopy cukrzycowej),
- optymalizację profilu lipidowego (stężenia cholesterolu we krwi),
- i ciśnienia tętniczego krwi.
Dieta w cukrzycy co jeść, produkty przeciwwskazane
Diabetykom zaleca się stosowanie w diecie węglowodanów złożonych, których źródłem mogą być m.in. produkty zbożowe i pełnoziarniste (w tym makarony), a także kasza, brązowy ryż oraz warzywa. Całkowicie natomiast powinno się wyeliminować słodycze oraz białe pieczywo.
Dieta osób z cukrzycą wymaga eliminacji produktów o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych, jak wędliny (np. boczek, kiełbasa) czy pewne gatunki mięsa, ale również wyroby cukiernicze, czy olej palmowy i kokosowy. Należy także bezwzględnie zrezygnować z popularnych parówek.
Tłuste mięso najlepiej zastąpić rybami, chudymi gatunkami mięsa (np. kurczakiem) czy wybierać roślinne źródła białka, np. nasiona roślin strączkowych (tj. ciecierzyca, soczewica, fasola). Warto wybierać olej rzepakowy lub oliwę z oliwek zamiast oleju kokosowego czy palmowego.
Należy także pamiętać o odpowiednim nawodnieniu. Niezwykle istotna jest całkowita rezygnacja ze spożywania słodzonych napojów. Najlepsze rozwiązanie to wybór wody.
Dieta przy cukrzycy a alkohol
Osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą powinny mieć świadomość, że alkohol hamuje proces uwalniania glukozy z wątroby. Spożywanie alkoholu, zwłaszcza jeżeli nie towarzyszy temu spożycie posiłku, może zatem doprowadzić do niedocukrzenia, czyli tzw. hipoglikemii. Zrezygnować ze spożycia alkoholu szczególnie powinny osoby z hipertrójglicerydemią (podwyższonym stężeniem trójglicerydów – TG), neuropatią lub przebytym zapaleniem trzustki.
Przeczytaj także:
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania. |
