Tłuszczak: rodzaje i usuwanie tłuszczaków

Co to jest tłuszczak?

Tłuszczak to zbudowany z komórek tłuszczowych łagodny guz tkanki łącznej. Jest jednym z najczęściej występujących nowotworów tkanek miękkich, bardziej stanowiących problem estetyczny, niż zagrożenie dla życia. Rozrasta się w wolnym tempie, czasami do rozmiarów, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej.

Może być zlokalizowany w tkance podskórnej i wyczuwalny jako miękkie, niebolesne zgrubienie pod skórą. Tłuszczak jest ruchomy i daje się przesuwać palpacyjnie, po czym wraca do pozycji wyjściowej. Najczęściej występuje u osób dorosłych po 40. roku życia (w tym u mężczyzn), rzadziej u dzieci. Każda zmiana tego typu powinna być jednak skonsultowana z lekarzem.

Gdzie może pojawić się tłuszczak?

Tłuszczaki występują pojedynczo lub w skupiskach (tzw. lipomatozy) na całym ciele. Skóra, pod którą umiejscowiony jest tłuszczak, nie jest zaczerwieniona i wygląda normalnie. O obecności guza świadczy jedynie zgrubienie wyczuwane przez dotyk.

• Zlokalizowane w tkance podskórnej
  • tłuszczak na plecach (często występujący u mężczyzn w wieku 40-70 lat),
  • tłuszczak na głowie (często występujący, może utrudniać codzienną pielęgnację i powodować dyskomfort z powodu podrażniania podczas czesania włosów),
  • tłuszczak w pachwinie (ten rodzaj tłuszczaka należy skonsultować z ginekologiem lub chirurgiem, który podczas badania fizykalnego wykluczy inne dolegliwości i sprawdzi, czy nie są powiększone węzły chłonne),
  • tłuszczak na twarzy (u mężczyzn często występuje na czole i policzkach, z reguły z racji kształtu oraz wielkości stanowi problem natury estetycznej),
  • tłuszczak na ramionach (częste przypadki u dojrzałych mężczyzn),
  • tłuszczak na szyi (sam w sobie nie jest bolesny, natomiast ból może powodować ucisk na znajdujące się w pobliżu nerwy czy narządy).
• Tłuszczak na oku, mały guzek tłuszczowo-białkowy zlokalizowany najczęściej w górnej części spojówki gałkowej.
• Tłuszczaki w obrębie narządów wewnętrznych, np. nerek czy wątroby, mogą powodować nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, zaburzenia krzepnięcia, obrzęki.
• Tłuszczak w piersiach, wyczuwalny palpacyjnie lub wykrywany podczas rutynowego badania USG, w postaci przesuwalnego okrągłego lub owalnego guzka. Ma on charakter nowotworowy, ale jest niegroźny i nie powinien powodować bólu. Mimo to wymaga nadzoru ginekologa i regularnych badań obrazowych piersi. Zwykle jest to wystarczająca procedura postępowania. Jedynie w przypadku dużych rozmiarów guza i dyskomfortu pacjentki konieczna bywa interwencja chirurga. W razie wątpliwości pomocne jest pobranie biopsji  i ocena guza na podstawie badania histopatologicznego.

Rodzaje tłuszczaków

Ze względu na budowę i obraz kliniczny wyróżnia się następujące rodzaje tłuszczaków:

• angiolipoma (naczyniakotłuszczak) – tłuszczak posiadający dużą ilość naczyń krwionośnych widocznych w obrazie mikroskopowym,
• lipoma (tłuszczak) – wyczuwalna pod palcami pojedyncza i dobrze odgraniczona zmiana,
• myolipoma – bardzo rzadki guz adipocytowy mogący pojawić się w przestrzeni zaotrzewnowej,
• myelolipoma (szpiczakotłuszczak) – łagodny guz nadnerczy, najczęściej stwierdzany u osób między 40. a 70. rokiem życia,
• tłuszczak z komórek wrzecionowatych – rozwija się głównie u mężczyzn w wieku 50-70 lat, najczęściej na karku, ale też w 25 proc. pojawia się na czole, policzkach i na powrózku nasiennym,
• tłuszczak wielopostaciowy – posiada drobne naczynia krwionośne oraz adiopocyty,
• zimowiak – tworzy się z brunatnej tkanki tłuszczowej, najczęściej stwierdzany u niemowląt, wymaga stałej obserwacji,
• lipoblastoma – przeważnie diagnozowany u niemowląt i kilkulatków (tu należy zachować czujność, różnicować go z tłuszczakomięsakiem, który jest nowotworem złośliwym),
• fibrolipoma (włókniakotłuszczak)- tłuszczak z widocznymi wiązkami dojrzałej tkanki włóknistej przechodzącej przez złogi tłuszczowe.

Przyczyny powstawania tłuszczaków

Nie można wskazać jednoznacznych powodów tworzenia się tłuszczaków. Można natomiast wyróżnić czynniki zwiększające ryzyko ich wystąpienia:

• predyspozycje genetyczne, związane z przypadkami nowotworów w najbliższej rodzinie,
• wiek pomiędzy 40. a 60. rokiem życia,
• blizny pooperacyjne, miejsca po ranach i przebytych urazach,
• rzadkie schorzenia:
  • choroba Cowdena (zespół objawów charakteryzujący się występowaniem licznych ognisk łagodnych nowotworów),
  • choroba Madelunga (zaburzenie metaboliczne, które najczęściej dotyczy mężczyzn w średnim wieku niestroniących od alkoholu),
  • Dercuma (tzw. tłuszczakowatość bolesna najczęściej diagnozowana u kobiet z nadwagą i po menopauzie),
  • zespół Gardnera (mnogie polipy w jelicie grubym),

• nadwaga i otyłość.

Diagnostyka tłuszczaka

W celu zweryfikowania diagnozy postawionej podczas badania fizykalnego w zdecydowanej większości przypadków wystarczy  badanie ultrasonograficzne  (USG). W przypadkach wątpliwości diagnostycznych , weryfikacja rozpoznania może nastąpić w badaniu rezonansu magnetycznego (RM) lub  tomografi komputerowej  (TK)  - szczególnie w przypadkach tłuszczaków położonych w głębokich strukturach ciała.

European Society for Medical Oncology zaleca biopsję podskórnych guzów tkanki miękkiej >5 cm i nowotworów leżących głębiej (przy powięziach). Ocena histopatologiczna pozwala podjąć decyzję o usunięciu guza.

Do jakiego lekarza z tłuszczakiem?

Jesli zauważysz u siebie niepokojącą zmianę skrórną, w pierwszej kolejności najlepiej udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który obejrzy zmianę i ewentualnie zleci badania lub skieruje do onnego specjalisty.

Leczenie tłuszczaka

Tłuszczaki raczej nie wymagają specjalistycznej terapii. Nie istnieją też leki czy suplementy specjalnie przeznaczone do ich leczenia.

Kiedy jednak guzek staje się bolesny i tkliwy, lekarz może zadecydować o włączeniu środków uśmierzających przykre dolegliwości, jednakże najskuteczniejsze jest leczenie przyczynowe poprzez chirurgiczne usunięcie zmiany.

Usuwanie tłuszczaka

Kilka czynników decyduje o tym, czy tłuszczak zostanie zakwalifikowany przez lekarza do usunięcia w warunkach ambulatoryjnych:

• duży rozmiar tłuszczaka – ponad 5 cm średnicy,
• problem estetyczny,
• dyskomfort pacjenta,
• bolesność i tkliwość guzka,
• uciskanie przylegających nerwów i narządów.

W celu usunięcia tłuszczaka może być zastosowany:

• Zabieg chirurgiczny w znieczuleniu miejscowym w gabinecie zabiegowym – po ostrzyknięciu miejsca zabiegu środkiem znieczulającym  chirurg nacina skórę i rozwarstwia tkankę podskórną i usuwa guzek wraz z torebką . Operacja trwa około 20 minut,  pacjent nie wymaga hospitalizacji i tego samego dnia może wrócić do domu.
• Zabieg chirurgiczny  na sali zabiegowej w szpitalu -  w przypadku dużych tłuszczaków ponad 5 cm średnicy, wielkość  zmiany dyskwalifikuje od wycięcia ambulatoryjnego i  zabieg powinien być wykonany w warunkach  sali zabiegowej w szpitalu.
• Zabieg chirurgiczny w znieczuleniu ogólnym - jeżeli tłuszczak jest zlokalizowany w okolicach narządów wewnętrznych.
• Odsysanie tkanki tłuszczowej – liposukcja – może być wykonywana ze wskazań estetycznych, jednakże nie daje pewności co do radykalności zabiegu.

Każdy zabieg usunięcia chirurgicznego pozostawia bliznę po nacięciu skóry.

Usunięte tkanki podlegają weryfikacji mikroskopowej w celu wykluczenia obecności komórek złośliwych.

Nawroty tłuszczaków na szczęście nie zdarzają się często, więc z reguły wycięcie guza z sukcesem kończy proces chorobowy.

Żródła:

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15144408/

podyplomie.pl/onkologia/22971,tluszczak-wrzecionowatokomorkowy-rzadki-wariant-tluszczaka-w-typowej-lokalizacji

pathologyoutlines.com/topic/softtissueadiposefibrolipoma.html

esmo.org/guidelines/cancer-patient-management-during-the-covid-19-pandemic/sarcomas-in-the-covid-19-era