Badanie glukozy wykonuje się z próbki krwi. Glukoza jest jednym z cukrów prostych, który ma kluczowe znaczenie dla organizmu. Zarówno utrzymujące się wysokie stężenie glukozy, jak i zmniejszenie jej stężenia poniżej granicy normy może prowadzić do charakterystycznych objawów i wskazywać na zaburzenia/choroby przebiegające z nietolerancją węglowodanów.

REZERWUJ ONLINE

Glukoza badanie

Spis treści:

  1. Co to jest?
  2. Kiedy badać?
  3. Jak często?
  4. Jak się przygotować do badania?
  5. Norma

Co to jest glukoza?

Glukoza stanowi podstawowe źródło energii dla większości komórek organizmu, dlatego  jest niezbędna do ich prawidłowego funkcjonowania – jest potrzebna do pracy m.in. mięśni szkieletowych i mózgu. Spożyte węglowodany są szybko przekształcane w organizmie do glukozy, dlatego ich spożycie może szybko podnieść stężenie cukru we krwi.

Pomocne w regulacji stężenia glukozy we krwi są dwa hormony produkowane przez trzustkę – insulina (obniżająca jej stężenie) i glukagon (zwiększający jej stężenie). Zaburzenia produkcji lub wrażliwości na insulinę są kluczowe w mechanizmie rozwoju cukrzycy.

Kiedy badać glukozę?

Badanie glukozy następuje jest najczęściej w sytuacji, w której zachodzi podejrzenie, że pacjent może chorować na cukrzycę, a gdy zostały już stwierdzone zaburzenia tolerancji węglowodanów służy do monitorowania stanu pacjenta. Objawy, które mogą wskazywać na zaburzenia glikemii to:

  • uczucie wzmożonego pragnienia,
  • częstsze oddawanie moczu,
  • wzrost masy ciała w przeciągu ostatnich kilku miesięcy,
  • osłabienie,
  • utrata świadomości,
  • nawracające infekcje,
  • wzrost apetytu,
  • senność,
  • przyśpieszenie rytmu serca.

Badanie glukozy we krwi powinno być wykonywane u osób z grupy ryzyka rozwoju cukrzycy, w tym:

  • osób z nieprawidłowymi wynikami tego badania w historii choroby,
  • krewnych pierwszego stopnia osób chorujących na cukrzycę,
  • osób z nadciśnieniem tętniczym,
  • osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego,
  • osób z grupy etnicznej obarczonej wysokim ryzykiem (np. Afroamerykanie, Latynosi),
  • kobiet z cukrzycą ciężarnych lub zespołem policystycznych jajników.

Wśród zaburzeń/chorób, którą mogą przyczyniać się do zaburzeń w zakresie glikemii, i które stanowią wskazanie do wykonania oznaczenia glukozy na czczo (8-14 godzin od ostatniego posiłku, włączając okres nocny), wymienia się:

  • cukrzycę (związana z niedoborem insuliny lub obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę, co powoduje utrzymujące się wysokie stężenie glukozy we krwi), w tym nieprawidłowości w trakcie insulinoterapii (np. zbyt duża dawka, brak posiłku po przyjęciu dawki, które mogą skutkować hipoglikemią),
  • otyłość (często z towarzyszącą nieodpowiednią dietą i zbyt małą aktywnością fizyczną),
  • nadciśnienie tętnicze,
  • choroby tarczycy (wzrost aktywności hormonów tarczycy powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi)
  • choroby trzustki (zmniejszona produkcja insuliny, prowadzi do utrzymującego się wysokiego stężenia glukozy we krwi),
  • cukrzycę ciężarnych,
  • choroby nadnerczy (wzrost aktywności adrenaliny i/lub kortyzolu powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi, z kolei spadek ich aktywności może nasilać hipoglikemię),
  • zespół poposiłkowy po operacjach żołądka,
  • zespół policystycznych jajników (PCOS).

Badanie glukozy zlecane jest przez lekarzy najczęściej wtedy, gdy po przeprowadzeniu wywiadu lekarz stwierdza, że u pacjenta występują przesłanki, wskazujące na problemy z tolerancją węglowodanów.

Sprawdź listę diabetologów w WarszawieWrocławiuGdańskuKatowicach.

Jak często badać glukozę?

Samokontrola jest nieodłącznym elementem leczenia cukrzycy. W zależności sposobuy leczenia, potrzeba pomiarów może być różna. Większość osób stosujących insulinoterapię metodą wielokrotnych wstrzyknięć powinna wykonywać samodzielny pomiar stężenia glukozy we krwi zarówno przed, jak i po posiłkach, w porze snu, przed planowanym wysiłkiem fizycznym, przy podejrzeniu obniżonej wartości glikemii oraz przed czynnościami, przy wykonywaniu których hipoglikemia jest szczególnie niebezpieczna (np. prowadzenie samochodu).

W przypadku przyjmowania stałych dawek insuliny, raz w tygodniu należy wykonać pomiar na czczo i po posiłkach, raz w miesiącu dobowy profil glikemii oraz codziennie 1-2 oznaczenia stężenia glukozy.

Częstość i schemat pomiarów glukozy w ramach samokontroli określa lekarz prowadzący.

Sposób leczenia cukrzycy

Częstość pomiarów glikemii

Wielokrotne (tj. co najmniej 3 razy dziennie) wstrzyknięcia insuliny, intensywna funkcjonalna insulinoterapia, niezależnie od typu cukrzycyWielokrotne (tj. co najmniej 4 razy dziennie, zalecane 8 razy dziennie) pomiary w ciągu doby według ustalonych zasad leczenia oraz potrzeb pacjenta

Osoby stosujące nieinsulinowe leki przeciwhiperglikemiczne

Raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo
i po głównych posiłkach), codziennie 1 badanie
o różnych porach dnia

Osoby z cukrzycą typu 2 leczone stałymi dawkami insuliny

Codziennie 1–2 pomiary glikemii, dodatkowo raz w tygodniu skrócony profil glikemii (na czczo i po głównych posiłkach) oraz raz w miesiącu dobowy profil glikemii

Jak się przygotować do badania glukozy?

Badanie glukozy wykonywane jest w oparciu o pobraną od pacjenta próbkę krwi. Jest ona pobierana na czczo (8-14 godzin od ostatniego posiłku, włączając okres nocny). Poziom glukozy zależny jest od rytmu dobowego organizmu (pory dnia), dlatego powinna być pobierana rano. Zaleca się, aby przed badaniem pacjenci unikali intensywnego wysiłku fizycznego.

Na czczoW godzinach porannychSzczególne wymagania
TAKNIENIE

Do oznaczenia stężenia glukozy na czczo potrzebna jest niewielka ilość krwi, dlatego brak przeciwwskazań do wykonania tego badania.

Przypominamy, że test obciążenia glukozą wymaga 3 pobrań, dlatego na badanie należy umawiać się najpóźniej na godz. 09:30, a w sobotę do godz. 09:00.

Glukoza norma

Wartości glikemii mogą zawierać się w następujących przedziałach:

  • 70-99 mg/dl (3,9-5,5 mmol/l) to wartości prawidłowe,
  • 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l) oznacza nieprawidłową glikemię na czczo,
  • powyżej 126 mg/dl (7.0 mmol/l) wskazuje na cukrzycę, ale nie wystarcza do jej potwierdzenia, konieczne jest wykonanie dodatkowych badań

Należy pamiętać, że wiarygodny wynik zależy przede wszystkim od czasu, jaki upływa od spożycia posiłku do pobrania próbki, od pory dnia i wykonywanego wysiłku fizycznego.

Czytaj także:

Źródło: 

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego