Badanie poziomu witaminy D, wskazania, cena

Badanie witaminy D jest wskazane w określonych chorobach i stanach, które stanowią duże ryzyko niedoboru. Witamina jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Organizm jest w stanie wytworzyć ją sam, przy dostatecznej dziennej ekspozycji na światło słoneczne.

Spis treści:

1. Co to jest witamina D?
2. Za co odpowiada wit. D w organizmie?
3. Kiedy badać witaminę D?
4. Przygotowanie do badania witaminy D
5. Niedobór witaminy D
6. Norma witaminy D
7. Badanie poziomu witaminy D cena

Co to jest witamina D?

W aspekcie chemicznym, klasyfikowana jest jako tłuszcz steroidowy organicznych związków chemicznych. Wielu osobom witamina ta kojarzy się ze zdrowymi i mocnymi kośćmi i zębami. Ale to tylko jeden z przykładów, gdyż ma dla organizmu dużo szersze znaczenie.

Występuje jako tzw. prohormon, czyli postać prekursorowa hormonu, która dopiero po odpowiedniej modyfikacji staje się aktywnym enzymem. Aktywną formą witaminy D, która odpowiada właśnie za wielopoziomowe znaczenie w organizmie, jest 1,25(OH)2D3, natomiast najczęściej dokonuje się analizy w surowicy formy nieaktywnej czyli 25(OH)D3 (potocznie: witamina D3).

W czym jest witamina D?

Dla organizmu istnieją dwa źródła – dieta (czyli źródła pokarmowe) i synteza skórna (z pochodnej cholesterolu).

W źródłach pokarmowych występuje jako witaminy i można ją znaleźć w następujących pokarmach: drożdżach, grzybach, tłustych rybach morskich, tranie, jajach, wątróbce, a w nieco mniejszych ilościach także w mięsie czerwonym i drobiowym oraz produktach mlecznych. Możliwość dostarczenia i przyswojenia potrzebnej ilości witaminy wraz z dietą nie jest jednak wystarczająca.

Witamina D ze słońca

W polskich warunkach klimatycznych wytwarzana jest efektywnie tylko przez kilka miesięcy w roku, od maja do września, jeżeli jest zapewniona odpowiednia ekspozycja na światło słoneczna i wystarczająca jej synteza skórna.

W pozostałym okresie – od października do kwietnia zaleca się dzieciom i młodzieży oraz osobom powyżej 18. roku życia suplementację w odpowiedniej dawce, a jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna w miesiącach letnich i u osób powyżej 65. roku życia przez cały rok!

Dawka powinna być dostosowana do wieku, stanu fizjologicznego i sytuacji klinicznej.

W skórze występuje 7-dehydrocholesterol, który na skutek działania promieni słonecznych jest przekształcany w 25-dehydrocholesterol czyli prekursor witaminy D – 25(OH)D3. Jego w ten sposón wytworzony poziom zależny jest od wielu czynników, wśród których bardzo ważna jest karnacja skóry.

Osoby o jasnej karnacji dużo szybciej mogą wytworzyć odpowiednią ilość witaminy. Wówczas ekspozycja na światło słoneczne nie musi i nie powinna być długotrwała (u osób o jasnej karnacji zbyt długa ekspozycja na promieniowanie UV zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry).

Prewitamina D3 nie jest aktywna biologicznie, musi zostać przekształcona do formy aktywnej (1,25(OH)2D3) w nerkach.

Za co odpowiada witamina D w organizmie?

Najczęściej wskazuje się, że ma ogromne znaczenie dla zdrowia kości, gdyż bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej kontroluje stopień wchłaniania wapnia i fosforu w jelitach oraz ich uwalniania z kości, również reguluje proces kościotworzenia (stymuluje komórki kościotwórcza a hamuje kościogubne).

Największe znaczenie wskazuje się w okresie wzrostu organizmu, niemniej jest istotna w każdym wieku. Poza układem kostnym, ma wpływ także na:

• układ immunologiczny (odpowiedź wrodzoną i nabytą),
• funkcje trzustki, w tym na prawidłowe wydzielanie insuliny (hormonu obniżającego stężenie glukozy we krwi),
• układ nerwowy, w tym rozwój mózgu,
• układ krążenia, w tym regulację ciśnienia tętniczego,
• rozwój w okresie płodowym i wczesnoniemowlęcym.

Kiedy badać witaminę D?

Oznaczenie wykonywane jest na zlecenie lekarza. Dostępne dla każdego lekarza jest badanie 25(OH)D3. Z kolei stężenie 1,25(OH)2D3, aktywnego metabolitu jest dostępne tylko w ściśle określonych wskazaniach medycznych i wymaga bardziej skomplikowanej procedury.

Nie należy oznaczać poziomu witaminy i jej metabolitów w surowicy u pacjentów bez istotnie zwiększonego ryzyka zbyt niskiego jej poziomu. Nie jest konieczne badanie przed rozpoczęciem suplementacji, ani jego monitorowanie w trakcie suplementacji.

Badanie nie jest rutynowym testem diagnostycznym zbyt małego poziomu w organizmie. Jest natomiast jednym z kluczowych badań, wykorzystywanych w diagnostyce zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Sprawdzenie stężenia wit. D jest uzasadnione w wielu sytuacjach klinicznych, ale decyzję o jego zasadności podejmuje lekarz prowadzący.

Warto pamiętać, by dostarczyć stosowną dokumentacją medyczną (również z procesów diagnostyki i leczenia w innych ośrodkach niż Medicover), by umożliwić lekarzowi zapoznanie się z jak najpełniejszym obrazem sytuacji klinicznej.

Wskazania do oceny obejmują sytuacje, które stanowią duże ryzyko jej zbyt niskch wartości we krwi, takie jak: zespoły złego wchłaniania, przewlekłe choroby nerek (w tym zespół nerczycowy), niektóre chłoniaki , przewlekła choroba ziarniniakowa, stan po operacji bariatrycznej z współwystępującymi klinicznymi objawami niedoboru, leczenie lekami przeciwpadaczkowymi i HAART oraz pierwotna nadczynność przytarczyc.

Badanie może być przydatne w pierwotnych i wtórnych zaburzeniach metabolizmu wit. D oraz fosforanów.

Przygotowanie do badania stężenia witaminy D

Do badania nie trzeba przygotowywać się w sposób szczególny. Oznaczenie wykonywane jest na podstawie pobranej od pacjenta próbki krwi żylnej, lecz nie ma znaczenia o jakiej porze krew zostanie pobrana, a pacjent nie musi być na czczo.

Niedobór witaminy D

Niski poziom może być skutkiem przewlekłej choroby nerek, krzywicy zależnej od wit. D typu 1, mutacji genu kodującego FGF-23, osteomalacji wywołanej nowotworem i stosowania inhibitorów proteazy HIV. Niedobór może powodować wiele dolegliwości i chorób, wśród których najczęściej wskazuje się problemy związane z układem kostnym (osteopenia, osteoporoza, problemy z zębami).

Bez względu na rodzaj występujących dolegliwości, za niskie wartości są zawsze stanem bardzo niekorzystnym dla prawidłowego funkcjonowania, a szczególnie wzrastania młodego organizmu. U dzieci deficyt tej witaminy prowadzić może do rozwoju krzywicy, natomiast u osób dorosłych, wywołuje najczęściej osteopenię i osteoporozę (zmniejszenie gęstości mineralnej kości i zmianę ich struktury).

Norma witaminy D

Analiza wyników powinna opierać się na wartościach referencyjnych podanych przez laboratorium. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem. Wynik badania 25(OH)D3, interpretowany jest w kontekście określonych przedziałów referencyjnych jednakowych dla wszystkich grup wiekowych.

Przyjmuje się, że

• poziom poniżej 20 ng/ml (w niektórych laboratoriach 50 nmol/l) jest stanem ciężkiego niedoboru wymagającym leczenia.
• jeśli wynik mieści się w zakresie ≥20-30 ng/ml (od 50 do 75 nmol/l) to znaczy, że poziom witaminy nie jest wystarczający (wymaga utrzymania lub zwiększenia suplementacji).
• wartości z przedziału ≥30-50 ng/ml (czyli ≥75-125 nmol/l) są uznawane za wynik prawidłowy (wskazują na potrzebę utrzymania suplementacji według zaleceń).
• wartości znajdujące się w zakresie ≥50-100 ng/ml (czyli ≥125-250 nmol/l) oznaczają stężenie wysokie i potrzebę utrzymania bądź zmniejszenia dawki suplementowanej.
• jeśli przekroczone zostaną wartości 100 ng/ml (>250 nmol/l), wówczas u pacjenta stwierdza się poziom potencjalnie toksyczny, wtedy należy powstrzymać się od przyjmowania witaminy do czasu, gdy jej wartość znowu będzie mieściła się w zakresie optymalnym czyli ≥30-50 ng/ml (≥75-125 nmol/l).
• przypadku poziomu w surowicy przekraczającym 200 ng/ml (lub 500 nmol/l) oznacza to poziom toksyczny i potrzebę leczenia potencjalnych efektów toksycznych hiperwitaminozy.

Badanie poziomu witaminy D cena

Cennik zaczyna się w zależności od miasta od ok. 75 zł.

Wykonujemy badania m.in w miastach takich jak:

• Bydgoszcz, Gdańsk, Gdynia, Gliwice, Inowrocław, Jaworzno, Kartuzy, Koszalin, Myślenice Opole, Otmuchów, Piaseczno, Rybnik, Rzeszów, Sosnowiec, Tarnów, Toruń, Zielona Góra

oraz w wielu innych miastach w Polsce.

Dowiedz się więcej:

Niedobór witaminy D a koronawirus