Badanie poziomu witaminy D

Badanie poziomu witaminy D jest wskazane w określonych chorobach i stanach, które stanowią duże ryzyko niedoboru witaminy D. Witamina D jest bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Organizm jest w stanie wytworzyć ją sam, przy dostatecznej dziennej ekspozycji na światło słoneczne.

KUP ONLINE

Spis treści:

Co to jest witamina D?
Za co odpowiada witamina D?
Witamina D kiedy badać?
Badanie witaminy D jak się przygotować?
Witamina D niedobór
Witamina D norma
Badanie poziomu witaminy d cena

Co to jest witamina D?

Witamina D w aspekcie chemicznym, klasyfikowana jest jako tłuszcz steroidowy organicznych związków chemicznych. Wielu osobom witamina ta kojarzy się ze zdrowymi i mocnymi kośćmi i zębami. Ale to tylko jeden z przykładów, gdyż witamina D ma dla organizmu dużo szersze znaczenie.

Witamina D występuje jako tzw. prohormon, czyli postać prekursorowa hormonu, która dopiero po odpowiedniej modyfikacji staje się aktywnym enzymem. Aktywną formą witaminy D, która odpowiada właśnie za wielopoziomowe znaczenie witaminy D w organizmie, jest 1,25(OH)2D3, natomiast najczęściej dokonuje się oznaczenia w surowicy stężenia formy nieaktywnej czyli 25(OH)D3.

Witamina D gdzie jest?

Dla organizmu istnieją dwa źródła witaminy D – dieta (czyli źródła pokarmowe) i synteza skórna (z pochodnej cholesterolu). W źródłach pokarmowych witamina D występuje jako witaminy i można ją znaleźć w następujących pokarmach: drożdżach, grzybach, tłustych rybach morskich, tranie, jajach, wątróbce, a w nieco mniejszych ilościach także w mięsie czerwonym i drobiowym oraz produktach mlecznych. Możliwość dostarczenia i przyswojenia potrzebnej ilości witaminy D wraz z dietą nie jest jednak wystarczająca.

Witamina D ze słońca

Witamina D w polskich warunkach klimatycznych wytwarzana jest efektywnie tylko przez kilka miesięcy w roku, od maja do września, jeżeli jest zapewniona odpowiednia ekspozycja na światło słoneczna i wystarczająca jej synteza skórna. W pozostałym okresie – od września do kwietnia zaleca się dzieciom i młodzieży oraz osobom powyżej 18 rż. suplementację witaminy D w odpowiedniej dawce, a jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna w miesiącach letnich i u osób > 65 rż. przez cały rok! Dawka powinna być dostosowana do wieku, stanu fizjologicznego i sytuacji klinicznej.

W skórze występuje 7-dehydrocholesterol, który na skutek działania promieni słonecznych jest przekształcany w 25-dehydrocholesterol czyli prekursor witaminy D – 25(OH)D3. Poziom wytworzonej w ten sposób 25(OH)D3 zależny jest od wielu czynników, wśród których bardzo ważna jest karnacja skóry. Osoby o jasnej karnacji dużo szybciej mogą wytworzyć odpowiednią ilość witaminy D. Wówczas ekspozycja na światło słoneczne nie musi i nie powinna być długotrwała (u osób o jasnej karnacji zbyt długa ekspozycja na promieniowanie UV zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry).

Prewitamina D3 (25(OH)D3 nie jest aktywna biologicznie, musi zostać przekształcona do formy aktywnej (1,25(OH)2D3) w nerkach.

Za co odpowiada witamina D?

Najczęściej wskazuje się, że witamina D ma ogromne znaczenie dla zdrowia kości, gdyż bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej kontroluje stopień wchłaniania wapnia i fosforu w jelitach oraz ich uwalniania z kości, również reguluje proces kościotworzenia (stymuluje komórki kościotwórcza a hamuje kościogubne).

Największe znaczenie witaminy D wskazuje się w okresie wzrostu organizmu, niemniej jest istotna w każdym wieku. Poza układem kostnym, witamina D ma wpływ także na:

układ immunologiczny (odpowiedź wrodzoną i nabytą),
funkcje trzustki, w tym na prawidłowe wydzielanie insuliny (hormonu obniżającego stężenie glukozy we krwi),
układ nerwowy, w tym rozwój mózgu,
układ krążenia, w tym regulację ciśnienia tętniczego,
rozwój w okresie płodowym i wczesnoniemowlęcym.

Witamina D kiedy badać?

Badanie poziomu witaminy d wykonywane jest na zlecenie lekarza. Dostępne dla każdego lekarza jest badanie stężenia 25(OH)D3, z kolei stężenie 1,25(OH)2D3, aktywnego metabolitu, jest dostępne tylko w ściśle określonych wskazaniach medycznych i wymaga bardziej skomplikowanej procedury. Nie należy oznaczać poziomu witaminy D i jej metabolitów w surowicy u pacjentów bez istotnie zwiększonego ryzyka niedoboru witaminy D. Nie jest konieczne badanie jej poziomu przed rozpoczęciem suplementacji, ani jego monitorowanie w trakcie suplementacji.

Oznaczenie stężenia witaminy D nie jest rutynowym testem diagnostycznym niedoboru tej witaminy w organizmie. Jest jednym z kluczowych badań, wykorzystywanych w diagnostyce zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Oznaczenie stężenia 25(OH)D3 jest uzasadnione w wielu sytuacjach klinicznych, ale decyzję o jego zasadności podejmuje lekarz prowadzący. Warto pamiętać, by dostarczyć stosowną dokumentacją medyczną (również z procesów diagnostyki i leczenia w innych ośrodkach niż Medicover), by umożliwić lekarzowi zapoznanie się z jak najpełniejszym obrazem sytuacji klinicznej.

Wskazania do oceny stężenia witaminy D obejmują, sytuacje, które stanowią duże ryzyko jej niedoboru, takie jak: zespoły złego wchłaniania, przewlekłe choroby nerek (w tym zespół nerczycowy), niektóre chłoniaki , przewlekła choroba ziarniniakowa, stan po operacji bariatrycznej z współwystępującymi klinicznymi objawami niedoboru, leczenie lekami przeciwpadaczkowymi i HAART oraz pierwotna nadczynność przytarczyc. Oznaczenie stężenia witaminy D może być przydatne w pierwotnych i wtórnych zaburzeniach metabolizmu witaminy D oraz fosforanów.

Badanie witaminy D jak się przygotować?

Do badania nie trzeba przygotowywać się w sposób szczególny. Oznaczenie wykonywane jest na podstawie pobranej od pacjenta próbki krwi żylnej, lecz nie ma znaczenia o jakiej porze krew zostanie pobrana, a pacjent nie musi być na czczo.

Witamina D niedobór

Niedobór witaminy D może być skutkiem przewlekłej choroby nerek, krzywicy zależnej od witaminy D typu 1, mutacji genu kodującego FGF-23, osteomalacji wywołanej nowotworem i stosowania inhibitorów proteazy HIV. Niedobór witaminy D może powodować wiele dolegliwości i chorób, wśród których najczęściej wskazuje się problemy związane z układem kostnym (osteopenia, osteoporoza, problemy z zębami).

Bez względu na rodzaj występujących dolegliwości, niedobór witaminy D jest zawsze stanem bardzo niekorzystnym dla prawidłowego funkcjonowania, a szczególnie wzrastania młodego organizmu. U dzieci deficyt witaminy D prowadzić może do rozwoju krzywicy, natomiast u osób dorosłych, wywołuje najczęściej osteopenię i osteoporozę (zmniejszenie gęstości mineralnej kości i zmianę ich struktury).

Witamina D norma

Analiza wyników powinna opierać się na wartościach referencyjnych podanych przez laboratorium. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem. Wynik badania witaminy D – stężenia 25(OH)D3, interpretowany jest w kontekście określonych przedziałów referencyjnych jednakowych dla wszystkich grup wiekowych.

Przyjmuje się, że poziom poniżej 20 ng/ml (w niektórych laboratoriach 50 nmol/l) jest stanem ciężkiego niedoboru witaminy D wymagającym leczenia. Jeśli wynik mieści się w zakresie ≥20-30 ng/ml od 50 do 75 nmol/l) to znaczy, że poziom witaminy nie jest wystarczający (wymaga utrzymania lub zwiększenia suplementacji witaminą D). Wartości z przedziału ≥30-50 ng/ml (czyli ≥75-125 nmol/l) są uznawane za wynik prawidłowy (wskazują na potrzebę utrzymania suplementacji witaminy D według zaleceń).

Natomiast wartości znajdujące się w zakresie ≥50-100 ng/ml (czyli ≥125-250 nmol/l) oznaczają stężenie wysokie i potrzebę utrzymania bądź zmniejszenia dawki suplementowanej. Jeśli przekroczone zostaną wartości 100 ng/ml (>250 nmol/l), wówczas u pacjenta stwierdza się stężenie potencjalnie toksyczne, wtedy należy powstrzymać się od przyjmowania witaminy do czasu, gdy jej stężenie znowu będzie mieściło się w zakresie optymalnym czyli ≥30-50 ng/ml (≥75-125 nmol/l).

W przypadku stężenia 25(OH)D3 w surowicy przekraczającej 200 ng/ml (lub 500 nmol/l) oznacza to poziom toksyczny i potrzebę leczenia potencjalnych efektów toksycznych hiperwitaminozy.