Kwas foliowy (witamina B9) - badanie, rola w organizmie, niedobór

Kwas foliowy jest bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza dla kobiet planujących lub już będących w ciąży. Bierze udział w powstawaniu nowych komórek, a dostarczanie go organizmowi przed i w podczas ciąży istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej płodu.

Spis treści:

1. Co to jest kwas foliowy?
2. Rola kwasu foliowego w organizmie człowieka
3. Kwas foliowy w ciąży
4. Źródła kwasu foliowego w diecie
5. Kwas foliowy badanie
6. Niedobór kwasu foliowego
7. Jak się przygotować do badania?
8. Norma

Co to jest kwas foliowy?

Kwas foliowy to inna nazwa witaminy B9. Jest bardzo ważny dla wszystkich komórek organizmu, zwłaszcza na etapie syntezy DNA, regeneracji komórek i tworzenia się krwinek czerwonych. Niedobór witaminy B9 jest szczególnie groźny dla rozwijającego się płodu.

Rola kwasu foliowego w organizmie człowieka

Znaczenie kwasu foliowego w organizmie człowieka nie ogranicza się tylko do okresu płodowego, ponieważ jest niezbędny na każdym etapie życia. Wśród jego głównych funkcji wskazuje się udział w procesie syntezy kwasów nukleinowych, które są podstawowym składnikiem DNA człowieka. W związku z tym kwas foliowy odpowiedzialny jest za prawidłowe powstawanie i funkcjonowanie komórek.

Poza tym, wspólnie z witaminą B12 bierze udział w procesie tworzenia oraz dojrzewania krwinek czerwonych. Wartości kwasu foliowego w organizmie w dużym stopniu zależą od diety, ale również stosowania leków zwiększających ryzyko jego niedoboru, np. antykoncepcja hormonalna, metotreksat i leki przeciwpadaczkowe.

Kwas foliowy w ciąży

Nieodpowiednie stężenie kwasu foliowego u ciężarnej może być przyczyną wystąpienia poważnych wad wrodzonych u rozwijającego się dziecka – wad cewy nerwowej płodu. Jego suplementacja w odpowiednim czasie i dawce zmniejsza ryzyko wystąpienia defektów mózgu i rdzenia płodu.

Suplementacje kwasu foliowy w dawce 0,4 mg/dobę zaleca się już 6 tygodni przed koncepcją (zapłodnieniem) do drugiego trymestru (pierwsze 3 miesiące ciąży) według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Wyjątkiem są kobiety z niedokrwistością megaloblastyczną lub hiperhomocysteinemią, w których to sytuacjach klinicznych, zalecana jest suplementacja wyższych dawek – 5 mg kwasu foliowego/dobę, jednocześnie kontrolując poziom folianów w surowicy.

Źródła kwasu foliowego (witamina B9)

Największą jego ilość zawierają pokarmy, takie jak: wątroba, ciemnozielone warzywa liściaste, suche nasiona roślin strączkowych, orzechy oraz produkty zbożowe wzbogacane w foliany. Kwas foliowy może być również dostarczany do organizmu na drodze suplementacji, przy czym wysokie dawki kwasu foliowego są przeciwwskazane w przypadku chorób nowotworowych i u osób starszych. Mogą też zwiększać ryzyko uszkodzenia płodu na etapie wczesnej ciąży.

Kwas foliowy badanie

Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza wtedy, gdy zachodzi podejrzenie, że u pacjenta występuje niedobór kwasu foliowego. Znaczenie diagnostyczne zyskuje także w przypadkach, na etapie szukania przyczyny niedokrwistości (anemii). Witamina B12 oraz kwas foliowy mają duże znaczenie w procesie hematopoezy.

Badanie jego stężenia w surowicy krwi może być wskazane w następujących przypadkach:

• przy próbie identyfikacji przyczyny niedokrwistości (anemii);
• przy niedokrwistości megaloblastycznej;
• przy leczeniu lekami, które mogą zmniejszać stężenie folianów, np. preparatami przeciwpadaczkowymi;
• przy stwierdzonych zaburzeniach wchłaniania w obrębie jelita cienkiego (np. celiakia);
• w stanach zwiększonego ryzyka niedoboru, jak np. kobiety w ciąży, w okresie połogu i laktacji, u pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby wątroby, u osób uzależnionych od alkoholu oraz u pacjentów onkologicznych.

Skutki niedoboru kwasu foliowego

Pojawiają się takie symptomy jak:

• silne zmęczenie;
• uczucie mrowienia;
• owrzodzenia w jamie ustnej;
• zaburzenia widzenia;
• zaburzenia mówienia;
• objawy psychologiczne (dezorientacja, depresja).

Dowiedz się więcej >> Anemia z niedoboru kwasu foliowego

Badanie kwasu foliowego jak się przygotować?

Do badania nie trzeba przygotowywać się w sposób szczególny. Krew pobierana jest w godzinach porannych, a pacjent musi zgłosić się do laboratorium na czczo (około 6-8 godzin od ostatniego posiłku). Przyjmowanie niektórych leków może wpłynąć na wynik testu, dlatego lekarz może zalecić ich tymczasowe odstawienie.

Kwas foliowy norma

Analiza wyników powinna opierać się na wartościach referencyjnych podanych przez laboratorium w próbce krwi żylnej. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem.

Wartość referencyjna zależy od rodzaju wykonywanego oznaczenia – pomiar stężenia folianów w surowicy vs. pomiar ich stężenia w erytrocycie (czerwonej krwince).