MedicoverKwas foliowy jest bardzo ważny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, zwłaszcza dla kobiet planujących lub już będących w ciąży. Bierze udział w powstawaniu nowych komórek, a dostarczanie go organizmowi przed i w podczas ciąży istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej płodu.
Spis treści:
Co to jest kwas foliowy?
Kwas foliowy to inna nazwa witaminy B9. Jest bardzo ważny dla wszystkich komórek organizmu, zwłaszcza na etapie syntezy DNA, regeneracji komórek i tworzenia się krwinek czerwonych. Niedobór witaminy B9 jest szczególnie groźny dla rozwijającego się płodu.
Kwas foliowy w ciaży
Nieodpowiednie stężenie kwasu foliowego u ciężarnej może być przyczyną wystąpienia poważnych wad wrodzonych u rozwijającego się dziecka – wad cewy nerwowej. Jego suplementacja w odpowiednim czasie i dawce zmniejsza ryzyko wystąpienia defektów mózgu i rdzenia płodu.
Suplementacje kwasu foliowy w dawce 0,4 mg/dobę zaleca się już 6 tygodni przed koncepcją (zapłodnieniem) do drugiego trymestru (pierwsze 3 miesiące ciąży) (według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego). Wyjątkiem są kobiety z niedokrwistością megaloblastyczną lub hiperhomocysteinemią, w których to sytuacjach klinicznych, zalecana jest suplementacja wyższych dawek – 5 mg kwasu foliowego/dobę, jednocześnie kontrolując poziom folianów w surowicy.
Działanie kwasu foliowego
Znaczenie kwasu foliowego w organizmie człowieka nie ogranicza się tylko do okresu płodowego, ponieważ jest niezbędny na każdym etapie życia. Wśród jego głównych funkcji wskazuje się udział w procesie syntezy kwasów nukleinowych, które są podstawowym składnikiem DNA człowieka. W związku z tym, kwas foliowy odpowiedzialny jest za prawidłowe powstawanie i funkcjonowanie komórek.
Poza tym, wspólnie z witaminą B12 bierze udział w procesie tworzenia oraz dojrzewania krwinek czerwonych. Wartości kwasu foliowego w organizmie w dużym stopniu zależą od diety, ale również stosowania leków zwiększających ryzyko jego niedoboru, np. antykoncepcja hormonalna, metotreksat i leki przeciwpadaczkowe.
W czym jest kwas foliowy?
Największą jego ilość zawierają pokarmy, takie jak: wątroba, ciemnozielone warzywa liściaste, suche nasiona roślin strączkowych, orzechy oraz produkty zbożowe wzbogacane w foliany. Kwas foliowy może być również dostarczany do organizmu na drodze suplementacji, przy czym wysokie dawki kwasu foliowego są przeciwwskazane w przypadku chorób nowotworowych i u osób starszych, oraz mogą też zwiększać ryzyko uszkodzenia płodu na etapie wczesnej ciąży.
Kiedy sprawdzić kwas foliowy?
Badanie wykonywane jest na zlecenie lekarza wtedy, gdy zachodzi podejrzenie, że u pacjenta występuje niedobór kwasu foliowego. Znaczenie diagnostyczne zyskuje także w przypadkach, na etapie szukania przyczyny niedokrwistości (anemii). Witamina B12 oraz kwas foliowy mają duże znaczenie w procesie hematopoezy.
Badanie jego stężenia w surowicy krwi może być wskazane w następujących przypadkach:
- przy próbie identyfikacji przyczyny niedokrwistości (anemii),
- przy niedokrwistości megaloblastycznej,
- przy leczeniu lekami, które mogą zmniejszać stężenie folianów, np. preparatami przeciwpadaczkowymi,
- przy stwierdzonych zaburzeniach wchłaniania w obrębie jelita cienkiego (np. celiakia),
- w stanach zwiększonego ryzyka niedoboru, jak np. kobiety w ciąży, w okresie połogu i laktacji, u pacjentów cierpiących na przewlekłe choroby wątroby, u osób uzależnionych od alkoholu oraz u pacjentów onkologicznych.
Objawy niedoboru kwasu foliowego
Pojawiają się takie syptomy jak m.in.
- silne zmęczenie
- uczucie mrowienia
- owrzodzenia w jamie ustnej
- zaburzenia widzenia
- zaburzenia mówienia
- objawy psychologczne (dezorientacja, depresja)
Badanie kwasu foliowego jak się przygotować?
Do badania nie trzeba przygotowywać się w sposób szczególny. Krew pobierana jest w godzinach porannych, a pacjent musi zgłosić się do laboratorium na czczo (około 6-8 godzin od ostatniego posiłku). Przyjmowanie niektórych leków może wpłynąć na wynik testu, dlatego lekarz może zalecić ich tymczasowe odstawienie.
| Na czczo | W godzinach porannych | Szczególne wymagania |
| TAK | NIE | NIE |
Kwas foliowy norma
Analiza wyników powinna opierać się na wartościach referencyjnych podanych przez laboratorium w próbce krwi żylnej. Wyniki badania należy skonsultować z lekarzem.
Wartość referencyjna zależy od rodzaju wykonywanego oznaczenia – pomiar stężenia folianów w surowicy vs. pomiar ich stężenia w erytrocycie (czerwonej krwince).