Objawy osobowości borderline - dorośli i dzieci

Objawy borderline

Osobowość typu borderline cechuje się dużymi wahaniami przeżywanych emocji (osobowość chwiejna emocjonalnie), niestałością obrazu Ja, skrajnymi postawami w relacjach interpersonalnych oraz zmienną zdolnością odróżniania rzeczywistości od pragnień i fantazji. Objawy osobowości borderline to:

• desperacki wysiłek wkładany w uniknięcie prawdziwego lub wyobrażalnego opuszczenia przez innych;
• skłonność do niestabilnych i intensywnych związków międzyludzkich, charakteryzująca się wahaniami między idealizowaniem a wzgardzeniem;
• silna i uporczywa niestabilność własnego wizerunku lub poczucia tożsamości;
• impulsywność stwarzająca potencjalne zagrożenie dla osoby chorej (przejawiająca się np. lekkomyślną jazdą, niebezpiecznym seksem, wydawaniem pieniędzy, napadowym objadaniem się czy zażywaniem substancji psychoaktywnych);
• chwiejność uczuciowa z powodu wyraźnej reaktywności nastroju, np. nasilone epizody dysforii (gniewliwości), drażliwość lub lęk, trwające od kilku godzin do kilku dni;
• ciągłe uczucie pustki;
• niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości czy powtarzający się udział w bójkach);
• związane z czynnikami stresowymi przemijające wyobrażenia paranoidalne (urojeniowe) lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne (zaburzenia dysocjacyjne charakteryzują się utratą zwykle zintegrowanych funkcji świadomości, tożsamości, pamięci lub postrzegania środowiska);
• powtarzające się samookaleczenia lub gesty, pogróżki czy zachowania samobójcze.

Jakie są objawy borderline u dzieci i młodzieży

Nieprawidłowy rozwój w kierunku osobowości z pogranicza u dzieci charakteryzuje się silnym lękiem przed odrzuceniem. Najmłodsi mają też trudności w odróżnianiu swoich stanów mentalnych i emocjonalnych od pragnień, myśli i przeżyć osób, z którymi pozostają w relacji.

Nastoletni pacjenci z borderline przejawiają problemy w rozpoznawaniu potrzeb innych. Są też niezdolni do odraczania gratyfikacji. Cechują ich również trudności w regulowaniu swoich destrukcyjnych i autodestrukcyjnych tendencji.

U młodzieży z BPD występuje także uczucie pustki, tendencja do nieadekwatnie silnych wybuchów gniewu czy skłonność do popadania w stany depresyjne. Ponadto dorastające osoby z borderline przejawiają problemy w relacjach interpersonalnych, np. z rodzicami czy rówieśnikami. Są impulsywni, źle radzą sobie ze stresem i przypisują innym wrogie intencje. Mogą przejawiać agresję.

Objawami osobowości z pogranicza w tej grupie są również zachowania autodestrukcyjne, np. samookaleczanie się, zażywanie substancji psychoaktywnych, zaburzenia odżywiania (bulimia lub anoreksja typu bulimicznego) czy podejmowanie prób samobójczych. Na osobowość borderline może także wskazywać bardzo niskie poczucie wartości i brak celów życiowych.

Dzieci i nastolatki z borderline często mają także inne problemy zdrowia psychicznego i niektóre kłopoty obecne w pozostałych zaburzeniach osobowości. Za cechy o największej sile prognostycznej dla osobowości typu borderline uważa się:

• poczucie pustki;
• zaburzone poczucie tożsamości;
• strach przed odrzuceniem.

Predyktorem zaburzenia osobowości typu borderline jest też ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi).

Źródła:

M. Janas-Kozik, T. Wolańczyk red. Psychiatria dzieci i młodzieży, Warszawa 2021, t. 2, s. 306-307, 320-322
M. Jarema red., Psychiatria, Warszawa 2011, 2016, s. 399-401