Medicover
Co to jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, inaczej choroba Bechterewa) to przewlekły stan zapalny kręgosłupa, który rozwija się w odcinku lędźwiowym, szyjnym i piersiowym oraz w stawach krzyżowo-biodrowych. Przebieg choroby jest powolny, z czasem atakuje inne obszary ciała: stawy kolanowe, barkowe, tkanki okołostawowe czy też ścięgna w miejscu przyczepu kości (ścięgno Achillesa, rozcięgno podeszwowe).
W więzadłach kręgosłupa dochodzi do odkładania się soli wapnia, a w efekcie kostnienia, stopniowego usztywnienia ciała i ograniczonej ruchomości kręgosłupa w miejscach dotkniętych stanem zapalnym. Chory na ZZSK odczuwa ból, który promieniuje od kręgosłupa np. w kierunku bioder czy kolan, co powoduje sztywność ciała i ograniczenie ruchów. W rezultacie nie może się wyprostować, przybiera tzw. sylwetkę narciarza.
Chorobę stwierdza się dwa razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Także u mężczyzn choroba ma cięższy przebieg. Co prawda zwykle ZZSK diagnozowane jest u osób między 20. a 30. rokiem życia, ale cierpieć na nią mogą już nastolatki.
Objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK)
Na początku dolegliwości z reguły pojawiają się rano, ale w ciągu dnia ustępują i sprawność powraca. Bywa też, że pacjent odczuwa je wieczorem po dłuższym czasie tkwienia w bezruchu lub budzi się w nocy z powodu bólu. Chory musi wstać z łóżka, żeby się rozruszać i poczuć ulgę.
Wczesne rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia bywa opóźnione, ponieważ pierwsze objawy są przez chorego bagatelizowane.
Ograniczenie ruchów spowodowane sztywnieniem i kostnieniem oraz pogorszenie samopoczucia następuje powoli. Proces ten trwa od kilku miesięcy aż do kilku lat. W tym czasie ból spowodowany schorzeniem może pojawiać się i znikać, dając złudne wrażenie ustąpienia choroby. Pojawiają się okresy zaostrzeń i długotrwałych remisji. Chory odczuwa trudności w schylaniu się czy też ze wstawaniem z krzesła.
W bardzo ciężkich, rzadkich przypadkach proces zapalny uszkadza nie tylko kręgi, ale również nerwy wychodzące z rdzenia kręgowego. Pojawiają się objawy neurologiczne, tzw. zespół końskiego ogona (wskutek uszkodzenia końcowego odcinka rdzenia kręgowego), mrowienie, drętwienie, osłabienie czucia, niedowład kończyn, niekontrolowane oddawanie moczu i stolca
Objawy ZZSK mogą się różnić, bywają też niespecyficzne. Zwykle są to jednak:
- ból i sztywność pleców
- zmniejszona rozszerzalność klatki piersiowej i trudność podczas nabierania głębokiego oddechu
- ból w klatce piersiowej podczas kaszlu i kichania
- ból odcinka szyjnego kręgosłupa
- ograniczona ruchomość ciała w obrębie stawów
- ból stawów krzyżowo-biodrowych (ból odczuwany w pośladkach)
Organizm toczy walkę ze stanem zapalnym, dodatkowo sygnalizuje to podwyższoną temperaturą i brakiem apetytu. Uczucie zmęczenia i rozbicia jest efektem niespokojnych nocy spowodowanych odczuwanym bólem.
Powikłania ZZSK
Nieleczonemu ZZSK mogą towarzyszyć:
- osteoporoza,
- infekcja dróg oddechowych,
- zwłóknienie płuc,
- złamania kręgosłupa (u chorych na ZZSK dochodzi do nich dwukrotnie częściej),
- choroby nerek, żołądka i dwunastnicy,
- nieswoiste zapalenie jelit
- choroby układu krążenia, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia w funkcjonowaniu zastawek serca, zapalenie osierdzia, zapalenie aorty wstępującej.
Jako że choroba przenosi się na inne obszary ciała, szacuje się, że co trzeci pacjent z ZZSK ma problem z oczami, odczuwa ból spowodowany zapaleniem błony naczyniowej oka. W takich sytuacjach należy niezwłocznie udać się do okulisty, ponieważ nieleczony stan zapalny w oku może doprowadzić nawet do utraty wzroku.
ZZSK w ciężkich przypadkach powoduje też utratę całkowitej ruchomości kręgosłupa i w rezultacie niepełnosprawność.
Przyczyny ZZSK
Nie jest znana dokładna przyczyna ZZSK. Uważa się jednak, że choroba ma podłoże genetyczne, rozwija się u osób z obecnością antygenu HLA B27. Szacuje się, że może on występować nawet u 90 proc. ludzi na świecie cierpiących na ZZSK.
Wysoka czułość badania HLA B27 pozwala na wykrycie ZZSK we wczesnym stadium choroby. Wskaźnik jest markerem genetycznym i może służyć także ocenie prawdopodobieństwa zachorowania.
|
Badania na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
Stwierdzono istotny związek ryzyka zachorowania na ZZSK z obecnością antygenu HLA-B27. Wiadomo też, że częściej chorują osoby, w których w rodzinie wystąpił już przypadek tego schorzenia. W celu potwierdzenia predyspozycji genetycznych u takich pacjentów wykonuje się specjalistyczne badanie polegające zwykle na pobraniu krwi i oznaczeniu antygenu HLA-B27. Rzadziej badanie wykonuje się, pobierając wymaz z błony śluzowej policzka.
Zawsze jednak wystąpienie niepokojących objawów powinno skłonić do pilnej wizyty u lekarza (np. reumatologa) i odpowiedniej diagnostyki. Obejmuje ona badania obrazowe (RTG stawów krzyżowo-biodrowych, a w razie wskazań klinicznych również rezonans magnetyczny) oraz badania laboratoryjne (morfologię krwi, oznaczenie laboratoryjnych wskaźników stawu zapalnego: OB i CRP oraz obecności antygenu HLA B27).
Czy można całkowicie wyleczyć ZZSK?
Leczenie ZZSK prowadzimy dwutorowo. Konieczne jest leczenie niefarmakologiczne, czyli wdrożenie codziennego programu ćwiczeń, oraz leczenie farmakologiczne, w którym wykorzystuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), a u chorych nieodpowiadających na stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych ‒ leczenie biologiczne.
Jak leczyć zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Leczenie za pomocą NLPZ spowalnia postęp choroby, hamuje wapnienie więzadeł okołokręgosłupowych. W ZZSK nie stosuje się kortykosteroidów.
Kiedy zawodne okazują się stosowane leki przeciwbólowe, w niektórych przypadkach do leczenia włączany jest lek z grupy Inhibitorów TNF (przeciw czynnikowi martwicy nowotworów), który podawany jest w formie zastrzyków. Pozwala to ograniczyć stan zapalny i spowolnić rozwój choroby.
Leczenie operacyjne
Bywa, że zaawansowana postać ZZSK doprowadza do znacznego uszkodzenia stawów i kręgosłupa. W bardzo rzadkich przypadkach przeprowadza się operacje poprawiające oś kręgosłupa i chirurgicznie koryguje zniekształcenia. Leczenie operacyjne w przypadku zajęcia stawów biodrowych polega też na zastąpieniu chorego stawu protezą.
Fizjoterapia
Leczenie farmakologiczne wspiera odpowiednio prowadzona fizjoterapia, która obejmuje nie tylko ćwiczenia oddechowe i fizyczne, ale też hydroterapię czy masaże pozwalające rozluźnić ciało. Ćwiczenia powinny być stosowane u wszystkich chorych.
Dla higieny życia z ZZSK konieczne jest unikanie:
- chodzenia w butach na wysokim obcasie,
- dźwigania ciężkich przedmiotów,
- spania z głową na dużej poduszce i na miękkim materacu,
- schylania się w pozycji wyginającej kręgosłup (Uwaga! Kucamy, nie schylamy się),
- zaprzestanie palenia papierosów.
Źródła:
- nhs.uk/conditions/ankylosing-spondylitis/
- spondylitis.org/about-spondylitis/types-of-spondylitis/ankylosing-spondylitis/
- ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470173/
- ard.bmj.com/content/annrheumdis/76/6/978.full.pdf
Powiązane tematy:
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |
