Zespół Aspergera. Diagnoza i terapia zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD)

Zespół Aspergera pierwszy raz opisał w 1944 r. austriacki lekarz pediatra i psychiatra Hans Asperger. Według nowej klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11) zespół Aspergera został zakwalifikowany do grupy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Sprawdź oznaki, kryteria diagnostyczne i terapie.
Zespół Aspergera jest zaburzeniem m.in. zachowań społecznych.
  1. Co to jest?
  2. Jakie są objawy
  3. Przyczyny
  4. Diagnostyka
  5. Terapia

Co to jest zespół Aspergera?

Hans Asperger zauważył, że u niektórych dzieci występują trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych, interakcjach z rówieśnikami, czy okazywaniu emocji. Posiadają natomiast obszerną wiedzę z zakresu jednej konkretnej dziedziny. Zaczął badać to zagadnienie w połowie XX w. jednak dopiero po jego śmierci zaburzenie to zostało uznane przez specjalistów jako odrębna jednostka chorobowa. Wyszczególniono je w klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, w do niedawna obowiązującej klasyfikacji DSM IV. Od stycznia 2022 r. przyjęto nową Międzynarodową Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11). Zespół Aspergera został włączony do grupy zaburzeń ze spektrum autyzmu. Nowa klasyfikacja, w oparciu o 9 dodatkowych kodów i nazw, ma na celu diagnozowanie zaburzenia w sposób rozszerzony, wykorzystując występowanie poszczególnych objawów oraz stopień ich nasilenia.  

Statystyki

Dane z ubiegłego wieku, przedstawione przez naukowców szacowały, że na zespół Aspergera w wieku szkolnym cierpiało ok. 4 dzieci na 1000. Obecnie średnia częstość występowania wynosi 21/10000. Zaobserwowano, że częściej diagnozowany jest on u chłopców niż u dziewcząt (w proporcji 8:1).

Jakie objawy daje syndrom Aspergera?

Występowanie objawów jest uwarunkowane czynnikami wrodzonymi odpowiedzialnymi za profil rozwojowy. Pewne niepokojące symptomy zespołu Aspergera można zauważyć już w 1. i 2. roku życia dziecka. Pokazuje ono swoim postępowaniem, że nie jest gotowe na to, aby nawiązać relacje społeczne. Może to być na przykład unikanie kontaktu wzrokowego, czy brak reakcji na własne imię, często obserwuje się brak zainteresowania bodźcami płynącymi ze środowiska. Najczęściej jednak diagnoza stawiana jest u dzieci starszych - w wieku 8-11 lat.  W tym okresie, z uwagi na wzrost wymagań społecznych u osoby z zespołem Aspergera najwyraźniej uwidaczniają się symptomy.

Wśród objawów wymienia się m.in.:

  • problem z okazywaniem emocji,
  • zaburzona komunikacja niewerbalna,
  • trudności z dostosowania mimiki do sytuacji społecznych,
  • zainteresowania nieadekwatne do wieku, w obrębie jednej konkretnej dziedziny,
  • niezdolność lub niechęć do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i tworzenia relacji społecznych,
  • brak poczucia kontroli własnego zachowania,
  • zaburzenia koordynacji ruchowej,
  • trudności w adaptacji do zmian,
  • powtarzalność pewnych zachowań,
  • wysoki poziom wrażliwości,
  • złe znoszenie porażki,
  • problemy z koncentracją.

Należy przy tym zaznaczyć, że u osób ze zdiagnozowanym zespołem Aspergera nie muszą występować wszystkie wyżej wymienione objawy. Ich natężenie będzie zależne od ogólnej kondycji pacjenta, czasu trwania zaburzenia czy samopoczucia. Objawy mogą również powracać lub nasilać się cyklicznie (np. w zależności od pory dnia i roku) lub pod wpływem sytuacji stresowych.

Powiązane tematy

Syndrom Aspergera to zaburzenie rozwojowe. Dzieci mogą mieć np. wysoko rozwinięte umiejętności komunikacyjne, ale występują trudności w interakcjach społecznych.

Przyczyny zespołu Aspergera

Nie poznano jeszcze wszystkich przyczyn odpowiedzialnych za występowanie zespołu Aspergera, jednak istotne znaczenie mają:

  • czynniki genetyczne,
  • wiek ojca (powyżej 40 r.ż.),
  • urazy z okresu prenatalnego,
  • toksoplazmoza,
  • uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego o różnej etiologii,
  • poważne infekcje.

Diagnoza zespołu Aspergera

Rozpoznanie zespołu Aspergera u dzieci jest trudne. Wymaga wspólnej pracy pediatry, neurologa, psychiatry dziecięcego, psychologa i logopedy. Przydatne w diagnozowaniu jest również badanie wzroku i słuchu, badania genetyczne oraz metaboliczne. Niekiedy wskazane jest także wykonanie EEG i badania neuroobrazowego mózgu. Diagnoza zostaje postawiona po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z rodzicami, obserwacji dziecka oraz wykonaniu odpowiednich testów składających się z pytań oraz prób klinicznych. Specjaliści oceniają występowanie oraz natężenie objawów charakterystycznych dla zaburzenia.

W związku z wprowadzeniem nowej klasyfikacji chorób (ICD-11), prawdopodobne jest utworzenie nowych testów diagnostycznych, które pozwolą na trafniejsze rozpoznanie.

Terapia w zespole Aspergera

Terapia zespołu Aspergera jest procesem wielokierunkowym. Istotne jest aby możliwie jak najwcześniej ją rozpocząć oraz aby była indywidualnie dopasowana do potrzeb i możliwości osoby z zaburzeniem. Stosuje się odpowiednio dobrane elementy terapii behawioralno-poznawczej, naukę komunikacji (reguł i zasad) i kształtowanie umiejętności społecznych (podczas tzw. treningu umiejętności społecznych). Czasami potrzebna jest opieka logopedyczna polegająca na nauce właściwej intonacji, akcentu używanego w mowie oraz odpowiednich gestów niezbędnych w komunikacji społecznej. Celem terapii jest ułatwienie adaptacji w społeczeństwie. Aby przynosiła ona najbardziej zadowalające rezultaty powinna być w nią zaangażowana cała rodzina.

Niekiedy można spotkać się z terminologią "leczenie zespołu Aspergera". To błąd, ponieważ zespół Aspergera nie jest chorobą, więc nie można go leczyć. Można wspomagać rozwój terapiami.

Dużą uwagę przykłada się również do odpowiedniej diety.  Ze względu na możliwość wystąpienia problemów ze strony układu pokarmowego, u dzieci z ASD wskazane może okazać się wyeliminowanie z diety glutenu, laktozy, czy ograniczenie słodyczy. Kolejnym utrudnieniem, jaki może występować u tej grupy osób jest wybiórcze spożywanie określonych produktów. Wszelkie zmiany w sposobie żywienia oraz stosowanie suplementacji powinny być wprowadzane po konsultacji z lekarzem i dietetykiem, którzy najlepiej dopasują sposób żywienia do aktualnych problemów osoby z Aspergerem.

Występowanie zespołu Aspergera a inne zaburzenia

U osób dotkniętych zesołem Asoergera (i w ogóle spektrum autyzmu) mogą współwystępować inne zaburzenia psychiczne takie jak:

Z tego względu podejmuje się leczenie neuroleptykami, lekami przeciwlękowymi, czy przeciwdepresyjnymi.

Źródła:

Aneta Kraszewska – Orzechowska, Zachowania dzieci z zespołem Aspergera i proponowane formy pomocy, Annales Universiattis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin 2007, vol.XX, Sectjo J, 43-55.

Sigman M, Dijamco A, Gratier M, Rozga A. Early detection of core deficits in autism. Ment. Retard. Dev. Disabil. Rev. 2004; 10: 221–233.

Rybakowski F.i in. Zaburzenia ze spektrum autyzmu – epidemiologia, objawy, współzachorowalność i rozpoznawanie Psychiatr. Pol. 2014; 48(4): 653–665

Tarnowska K., Lange E., Gruczyńska E., Kowalska D., Kozłowska M. Wartość odżywcza diety dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Badania wstępne Bromat. Chem. Toksykol XLIX, 2016, 3, str. 653 – 658

Sławińska A. Zespół Aspergera u dorosłych- zbieżność z innymi zaburzeniami, zaburzenia współwystępujące i problemy towarzyszące Psychiatr . Psychol. Klin. 2014, 14 (4),p. 304-307

Dowiedz się więcej:

Choroba psychiczna - dlaczego obawiamy się wizyty u psychiatry?

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 30.04.2018
Data ostatniej aktualizacji 31.05.2023