Zajady – co to jest i jak leczyć?

Zapalenie kątów jamy ustnej może trwać od kilku dni do kilku lat. Ich najpowszechniejszą przyczyną jest zakażenie grzybicze i/lub bakteryjne. Dolegliwość często występuje u osób noszących protezy dentystyczne oraz u niektórych małych dzieci, zwłaszcza śliniących się i używających smoczków. Powodem rozwoju zajadów u najmłodszych bywa także reakcja kontaktowa, np. na kosmetyki, zabawki czy żywność.

Witamina B12. Tylko w marcu -15% na badania

KUP TERAZ

Co to są zajady?

Zajady to stan zapalny, który występuje jednostronnie lub – częściej – dwustronnie w miejscu połączenia warg. Zmiany zapalne cechują się:

• rumieniem,
• pęknięciami z tendencją do krwawień,
• łuszczeniem,
• zgrubieniami,
• strupkami,
• grudkami i owrzodzeniami.

Osoby z kątowym zapaleniem jamy ustnej skarżą się również na ból, pieczenie czy świąd.

Zajady – zwłaszcza w początkowej fazie – bywają mylone z opryszczką wargową („zimnem”). Trzeba zatem pamiętać, że opryszczka występuje jednostronnie. Jej objawem są drobne pęcherzyki na rumieniowym podłożu, a czynnikiem sprawczym – wirus herpes simplex (HSV).

Przeczytaj więcej: Opryszczka wirusowa narządów płciowych i na ustach. Leczenie opryszczki [INFOGRAFIKA]

Zajady mogą wystąpić na skutek niedoboru witaminy B12 
Sprawdź jej poziom

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ 

Przyczyny zajadów

Kąciki ust to miejsce o dużej wilgotności, podatne na uszkodzenia mechaniczne i infekcje. Do rozwoju zajadów mogą przyczynić się czynniki miejscowe i ogólne (działające samodzielnie lub w połączeniu). Należą do nich m.in. 

Jak leczyć zajady?

Leczenie kątowego zapalenia jamy ustnej ma na celu wyeliminowanie czynnika sprawczego. Terapia przebiega podobnie u dzieci i dorosłych.

Preparaty na zajady - m.in. maść na zajady czy pomadki

W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są gotowe produkty na zajady. Należą do nich maści i pomadki zawierające leki przeciwgrzybicze, takie jak np. klotrimazol i chlorochinaldol. Pomocne w leczeniu zajadów mogą być też preparaty z koncentratem z miąższu i pestek z grejpfrutów o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym.

Czasem zajady związane są z infekcją grzybiczą błony śluzowej całej jamy ustnej. Wtedy dodatkowo trzeba zastosować tabletki do ssania z chlorochinaldolem lub preparat do płukania jamy ustnej, np. z benzydaminą.

Kurację można uzupełnić produktami o działaniu gojącym, odżywczym i regenerującym naskórek oraz błony śluzowe. W skład tego typu specyfików wchodzą np. wyciągi z popłocha pospolitego, wąkroty azjatyckiej, kasztanowca czy ekstrakty z nagietka, aloesu, opuncji, miodu, gruszki i marakui. Wspomagająco warto sięgnąć po witaminy z grupy B. Istotna jest zwłaszcza witamina B12.

Jeśli leczenie nie przynosi zadawalających efektów, trzeba wykonać dodatkowe badania diagnostyczne. Dalsza terapia uzależniona jest od uzyskanych wyników. W przypadku zajadów spowodowanych przez źle dopasowane lub długo użytkowane protezy zębowe, zaleca się ich wymianę.

W razie utrzymującego się problemu najlepiej skontaktować się z lekarzem.

Ile trwa leczenie zajadów?

Zajady są na ogół łatwe do opanowania. Zwykle ustępują po 2 tygodniach terapii. Jednak w niektórych przypadkach, zwłaszcza jeśli nie ustalono głównej przyczyny, zajady utrzymują się przez kilka miesięcy, a nawet lat. Z tego samego powodu dolegliwość może nawracać.

Domowe sposoby na zajady

Do smarowania punktowego można wykorzystać domowe sposoby na zajady, takie jak np.

• pasta do zębów z olejkiem z drzewa herbacianego: w celu przygotowania preparatu, należy wymieszać odrobinę pasty do zębów z 1 kroplą olejku z drzewa herbacianego; taką papką trzeba smarować kąciki ust 2-3 razy dziennie;
• czosnek: należy wymieszać papkę otrzymaną ze świeżo zmiażdżonego ząbka czosnku z olejem rycynowym w proporcji 1:1; tak otrzymanym specyfikiem smarujemy kąciki ust 2-3 razy dziennie. (Uwaga! Tej metody trzeba używać z dużą ostrożnością, bo czosnek stosowany miejscowo w dużych ilościach, może wywołać podrażnienie, a nawet oparzenie skóry).

By zapobiegać zajadom i ich nawracaniu, należy również odzwyczaić się od nawyku oblizywania warg. Warto także rzucić palenie, zadbać o ogólny stan zdrowia, dobrą odporność i odpowiednio zbilansowaną dietę. Nie wolno zapominać o prawidłowej higienie jamy ustnej.

Jeśli po 2 tygodniach samodzielnego leczenia domowymi sposobami czy produktami dostępnymi bez recepty, zajady nie ustępują trzeba udać się po poradę do lekarza pierwszego kontaktu lub stomatologa.

Źródła: 

Kaczmarczyk-Sedlak, A. Ciołkowski red., Zioła w medycynie. Choroby skóry, włosów i paznokci, Warszawa 2020, s. 72-74

https://podyplomie.pl/dermatologia/31266,zapalenie-katow-ust-jak-nie-popelnic-bledu (dostęp 15.11.21)

https://podyplomie.pl/dermatologia/26419,co-to-jest-opryszczka (dostęp 15.11.21)

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1949217/ (dostęp 15.11.21)

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536929/#article-32719.s2 (dostęp 15.11.21)