Tatuaż – co warto o nim wiedzieć

Spis treści:

Przeciwwskazania do tatuażu
Tatuaż z henny
Tatuaż a wirusy
Niebezpieczne barwniki w tatuażu
Tatuaż po latach
Usuwanie laserem tatuażu

Robiąc tatuaż możesz uatrakcyjnić wygląd, wyrazić swoje uczucia, zamanifestować poglądy oraz zrujnować własne zdrowie. Zanim udasz się do studia tatuaży, poznaj wszystkie możliwe konsekwencje tej decyzji. Dowiedz się, czy popularny tatuaż z henny jest zdrowy i jak tatuaż reaguje w kontakcie ze słońcem.

Czy tatuaż jest zdrowy?

Spis treści:

Przeciwwskazania do tatuażu
Tatuaż z henny
Tatuaż a wirusy
Niebezpieczne barwniki w tatuażu
Tatuaż po latach
Usuwanie laserem tatuażu

Ludzie tatuują się już od starożytności. Jedni oznaczali w ten sposób niewolników, inni upamiętniali zasługi bohaterów i wojowników. Tatuaże były oznaką powiązań przestępczych, świadczyły też o przynależności do określonych grup. Dziś mają wyrażać osobowość, wyznawane wartości oraz zdobić ciało posiadacza i zwracać na niego uwagę. Ale nie są one dla wszystkich.

Przeciwwskazania do tatuażu

Tatuażu nie mogą wykonywać osoby, które chorują na padaczkę, niektóre choroby serca i układu krążenia. Przeciwwskazaniem są też m.in.: hemofilia, nosicielstwo HIV, łuszczyca, liszaj płaski, bielactwo nabyte, stany zapalne, gorączka, osłabienie, ciąża, okres karmienia piersią i menstruacja.

Ponadto przeciwwskazaniem jest doustna terapia izotretynoiną (może upośledzać czas gojenia). Skłonność do powstawania bliznowców, obecność znamion na skórze (tatuaż może utrudnić monitorowanie zmian sugerujących czerniaka). Tatuaży nie należy umieszczać na bliznach po wycięciu czerniaka lub wycięciu węzłów chłonnych.

Jak tatuaż wpływa na nasz organizm?

Tatuaż z henny

W ostatnich latach coraz częściej, w nadmorskich miejscowościach wypoczynkowych można spotkać stoiska, gdzie oferowane jest wykonanie nietrwałych tatuaży przy użyciu henny.

Główny Inspektor Sanitarny [1] ostrzega przed skutkami zdrowotnymi korzystania z usługi tzw. nietrwałego tatuażu czarną henną do malowania ciała. Rysunek na ciele zrobiony dziecku dla zabawy, może pozostawić następstwa na całe życie. Nazwa „czarna henna”, która dawniej stosowana była w odniesieniu do mieszaniny pochodzenia roślinnego, aktualnie jest też używana w przypadku barwników syntetycznych.

Henna roślinna jest stosunkowo droga, a wykonywane nią tatuaże są mniej trwałe i nie tak intensywnie czarne, jak te zrobione henną zawierającą barwniki syntetyczne, zwłaszcza parafenylenodiaminę (PPD), niekiedy nawet w stężeniu przekraczającym normy wprowadzone przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej. Jego stosowanie jest dopuszczalne wyłącznie w farbach do włosów i to dopiero po umieszczeniu odpowiednich ostrzeżeń, o możliwych reakcjach alergicznych.

Po wykonaniu takiego tatuażu zaniepokojenie powinno wzbudzić pojawienie się w jego obrębie np. zaczerwienienia, świądu, wysypki lub pęcherzy. Czasami stwierdza się też wzrost temperatury ciała. W rzadkich przypadkach występuje duszność, a niekiedy konieczna jest intubacja dotchawicza. Sporadycznie w miejscach wykonanego czasowego tatuażu powstają szpecące blizny. W przypadku stwierdzenia któregokolwiek z tych objawów, trzeba zgłosić się do lekarza. PPD jest alergenem, więc odczyny nie muszą pojawić się u wszystkich, tylko u osób uczulonych. Najczęstsze objawy alergii następują w tzw. mechanizmie opóźnionym, czyli nawet po 2 tygodniach od nałożenia barwnika na skórę.

Dlatego przed każdym zabiegiem wykonania tatuażu należy rozważyć wszystkie „za” i „przeciw”. Warto też pamiętać, że usunięcie tatuażu jest żmudnym procesem, a całkowite pozbycie się ozdoby bez pozostałości w postaci blizn może być niemożliwe.

Tatuaż a wirusy

Tatuaż polega na wprowadzeniu, na odpowiednią głębokość skóry właściwej sterylnego barwnika za pomocą jałowej igły. Generalną zasadą przy każdym zabiegu, gdzie naruszana jest tkanka, powinno być otwarcie opakowania, igły czy wymienialnej końcówki urządzenia w naszej obecności. W trakcie wykonywania tatuaży może dojść do zakażenia m.in. wirusami WZW typu B i C niszczącymi wątrobę. Wirus HCV potrafi przetrwać i być zakaźny na powierzchniach różnych przedmiotów do 16 godzin w temperaturze pokojowej i do 14 dni w temperaturze 4°C. Można go unieszkodliwić dopiero po 10 minutach w temperaturze 65–75°C, oraz po 2 minutach naświetlania UV.

HBV jest bardziej zaraźliwy od wirusa HCV. Do zakażenia HBV może dojść w wyniku wprowadzenia do organizmu niewidocznej gołym okiem ilości krwi 0,00004 ml osoby zakażonej. Dla porównania, do przeniesienia infekcji HIV potrzeba około 0,1 ml zakażonej krwi. Wirusa HBV nie zabija temperatura 100°C, a sterylizacja suchym, gorącym powietrzem jest mało skuteczna. Dlatego tak ważne jest stosowanie akcesoriów jednorazowego użycia.

Narzędzia i materiały takie jak: igły (zawsze sterylne), ampułkostrzykawki (zawsze sterylne), końcówki, tuby, kubeczki na farbę, maszynki do golenia, żyletki, waciki, gaziki, tampony, wata, lignina, podkłady medyczne, serwety papierowe, patyczki higieniczne zawsze muszą być jednorazowe. Ponadto może dojść do miejscowych, bakteryjnych zakażeń skóry.

Niebezpieczne barwniki w tatuażu

Większość dostępnych w handlu związków chemicznych do tatuażu to pigmenty azowe lub związki wielopierścieniowe, z których niektóre są rakotwórcze.

Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA) wydała kilka lat temu ostrzeżenie dotyczące tuszy do robienia tatuaży. Mogą one zwierać toksyczne substancje przyczyniające się do alergii skórnych, bolesnych blizn oraz długotrwałych podrażnień. Tusz czerwony może zawierać rakotwórczy siarczek rtęci, zielony – trujący arsen lub kobalt, żółty – siarczyn kadmu. Sprawę badali także naukowcy z Wydziału Zdrowia Publicznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach[2]. Znaleźli w używanych przez tatuażystów barwnikach toksyczne metale ciężkie. Ich ilość różniła się w zależności od koloru i producenta tuszu. Kadm, ołów i arsen w większych stężeniach występowały w tuszach kolorowych.

Badacze znaleźli też ftalany i węglowodory, które mogą oddziaływać szkodliwie na gospodarkę hormonalną, a niektóre z nich mają działanie rakotwórcze. Najbardziej zanieczyszczone okazały się tusze koloru zielonego, zawierały bowiem arsen. Dlatego warto sprawdzić skład tuszy, z których chce się mieć wykonany tatuaż. Jak również, czy zostały dopuszczone do kontaktu z organizmem człowieka. Zgodnie z Unijną Dyrektywą Kosmetyczną, każdy tatuażysta powinien przedstawić klientowi kartę charakterystyki dla każdego użytego atramentu, na której są wymienione poszczególne składniki pigmentów. W rzeczywistości jest to w zasadzie niewykonalne.

Pigmenty do tatuażu nie nadają się do stosowania śródskórnego i zawierają niestandardowe składniki. Niektóre są barwnikami przemysłowymi stosowanymi do farb drukarskich lub lakierów samochodowych. Większość producentów pigmentów do tatuażu nie podaje opisu składników używanych do ich wyrobu.

Tatuaż po latach

Wystąpienie reakcji alergicznej i podrażnień po tuszach może wystąpić wiele lat po zabiegu. Atrament użyty do wykonania tatuażu po kilkunastu latach potrafi wywołać stan zapalny węzłów chłonnych. Badania pokazały, że w komórkach limfatycznych węzłów może gromadzić się pigment z tatuażu. Składniki barwników mogą ulegać rozkładowi przy wystawieniu na słońce, promieniowanie ultrafioletowe czy laser.

Tatuażyści odradzają wykonywanie tatuażu w lecie i późną wiosną ze względu na niekorzystne działanie słońca na skórę pokrytą pigmentami. Poza tym pod wpływem wysokiej temperatury w naczyniach krwionośnych przepływ krwi jest lepszy, co może skutkować „rozlaniem się” tatuażu. Dlatego zaleca się, aby przynajmniej miesiąc od wykonania nie wystawiać tatuażu na słońce.

Usuwanie laserem tatuażu

Laserowe usuwanie jest bardzo skuteczne przy większości typów tatuażu. Wymaga to jednak wielu sesji. Po każdym zabiegu obserwuje się około 50 proc. rozjaśnienia tatuażu, chyba, że znajduje się w bliźnie. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym. W przypadku tatuaży o bardzo dużych rozmiarach, może on zostać przeprowadzony w kilku etapach. Każdy na innej części tatuażu. Miejsce po usunięciu tatuażu, należy chronić przed słońcem przez okres 6 miesięcy w celu uniknięcia przebarwień. W tym czasie nie powinno się stosować samoopalaczy i korzystać z solarium. Szacuje się, że od 5- do 15 proc. osób usuwających laserowo tatuaż narażonych jest na powikłania takie, jak problemy z zabarwieniem skóry.

Kilka lat temu Federalny Instytut Oceny Ryzyka w Berlinie badał [3], zachowanie się barwników używanych do tatuaży przy usuwaniu ich laserem. Rozkład niebieskiego pigmentu powodował powstawanie kwasu pruskiego i benzenu, które są trujące i rakotwórcze. W procesie rozkładu pomarańczowego barwnika powstała między innymi trująca anilina. Dlatego decydując się na tatuaż, trzeba też wziąć pod uwagę ryzyko związane z jego usuwaniem. Należy pytać, czy tusz używany do tatuażu został dopuszczony do kontaktu z ciałem człowieka i wstrzykiwania go w głąb skóry. Według FDA (Amer. Agencja Żywności i Leków) nie ma wiedzy na temat krótko - lub długoterminowych konsekwencji rozkładu pigmentów po obróbce laserowej. Wiadomo jednak, że po niektórych procedurach usuwania tatuaży, mogą pozostawać trwałe blizny lub resztki pigmentu.