Tajemnicze zapalenie wątroby u dzieci w Polsce i na świecie

Pierwsze przypadki ostrego zapalenia wątroby u dzieci

Pierwsze przypadki zachorowań na tajemnicze ostre zapalenie wątroby o nieznanej etiologii i ciężkim przebiegu u dzieci zgłosiła na początku kwietnia 2022 roku brytyjska Agencja Ochrony Zdrowia (UKHSA, z ang. The UK Health Security Agency). W ciągu niespełna miesiąca od pierwszego przypadku liczba kolejnych szybko wzrosła do około 200 (głównie w Europie). Na początku maja zdjagnozowano już niemal 450 przypadków tej choroby na całym świecie.

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC, z ang. European Centre for Disease Prevention and Control) ostre zapalenie wątroby o nieznanej etiologii u dzieci określa jako

„niepokojące dla zdrowia publicznego”.

Chorują głównie dzieci w wieku szkolnym czy przedszkolnym, ale infekcję stwierdzono też u niemowląt. W Holandii najmłodszy pacjent miał 11 miesięcy.

Oprócz Anglii i Holandii, na liście krajów, gdzie u dzieci wykryto tajemniczą chorobę, znalazły się też Niemcy, Irlandia, Dania, Holandia, Hiszpania, Izrael, Japonia i USA. W Polsce pierwszy przypadek dotyczył siedmiolatka, który trafił do szpitala po trwających kilka dni wymiotach. Wiadomo, że wcześniej stwierdzono u niego COVID-19, ale w momencie hospitalizacji wynik testu na obecność wirusa SARS-CoV-2 był ujemny.

Objawy nietypowego zapalenia wątroby

U dzieci, u których zdiagnozowano ostre zapalenie wątroby o niejasnej etiologii, przed pojawieniem się żółtaczki, wystąpiły nudności, wymioty oraz biegunka, której konsekwencją było również odwodnienie i osłabienie.

W badaniach laboratoryjnych stwierdzono podwyższony poziom transaminazy asparaginianowej (AST) i aminotransaminazy alaninowej (ALT). Większość dzieci po dłuższym leczeniu wyzdrowiało, ale u niektórych konieczny był przeszczep wątroby, a w kilku przypadkach doprowadził do śmierci.

Inne objawy ostrej niewydolności wątroby obejmowały:

• ból brzucha
• utratę apetytu
• żółtawe zabarwienie skóry i oczu dziecka
• objawy ze strony dróg oddechowych
• ciemne zabarwienie moczu
• blado-szare zabarwienie kału
• niekiedy gorączkę

Niejasne przyczyny tajemniczego ostrego zapalenia choroby

Przyczyna choroby oraz drogi transmisji nadal są niejasne. Dotychczasowe badania wykluczyły, by podłoże choroby stanowiły czynniki wirusowe, pierwotnie wywołujące ostre wirusowe zapalenie wątroby typu A (HAV), typu B (HBV), typu C (HCV), typu D (HDV) czy typu E (HEV). Wykazały natomiast związek z adenowirusami, najczęściej serotypu 41F (AdV, bezotoczkowym wirusem DNA), obniżoną odpornością u dziecka, a w niektórych przypadkach także wirusem SARS-CoV-2.

W większości dzieci nie były szczepione przeciwko COVID-19, bo nie podlegały szczepieniom ze względu na wiek. Ponieważ etiologia choroby nadal pozostaje nieznana, trwają badania toksykologiczne i środowiskowe. W celu wykluczenia przyczyn niezakaźnych, zalecane są też badania przesiewowe w kierunku chorób metabolicznych i autoimmunologicznych.

Objawy zakażenia adenowirusem

W Anglii aż u 75,5 proc., a w Szkocji u 50 proc. dzieci chorych na ostrą niewydolność wątroby stwierdzono obecność adenowirusa. Objawy zakażenia adenowirusami u dzieci zwykle przypominają przeziębienie:

• ból gardła,
• gorączka,
• kaszel, katar,
• ogólne osłabienie.

U chorego mogą też pojawić się wymioty, biegunka i zapalenie spojówek. Zakażenia adenowirusami są dość powszechne wśród dzieci i zazwyczaj nie prowadzą do powikłań w postaci ostrego zapalenia wątroby, tym bardziej u dzieci zdrowych. Dlatego wciąż trwają badania epidemiologiczne nad ustaleniem, czy powikłania po zakażeniu adenowirusami w postaci ostrej niewydolności wątroby mogą mieć związek z obniżoną odpornością oraz przebytymi wcześniej infekcjami.

Jak uchronić dziecko przed zachorowaniem?

Profilaktyka w przypadku choroby o niejasnych przyczynach jest wyzwaniem. Jednak biorąc pod uwagę, że ostre zapalenie wątroby może mieć związek z przebytymi wcześniej infekcjami, należałoby wdrożyć profilaktykę chorób związanych z dbałością o higienę.

Wiadomo, że adenowirusy przenoszone są drogą kropelkową oraz fekalno-oralną, dlatego w przypadku małych dzieci szczególnie narażonych na zakażenie, należy wzmocnić codzienną higienę osobistą, zachęcać do starannego mycia rąk, także dokładnego mycia palców pod paznokciami. Środkiem zaradczym jest też częstsze dezynfekowanie m.in. blatów stołów, poręczy czy oparć w pomieszczeniach, w których przebywa duża liczba dzieci, czy to w żłobkach, czy przedszkolach.

Źródła:

1. ecdc.europa.eu/en/publications-data/increase-severe-acute-hepatitis-cases-unknown-aetiology-children
2. who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON376
3. ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/RRA-20220420-218-erratum.pdf
4. theguardian.com/world/2022/may/03/liver-disease-hepatitis-deaths-children-indonesia
5. edition.cnn.com/2022/05/06/health/hepatitis-kids-cdc-update/index.html
6. cdc.gov/media/releases/2022/a0505-hepatitis.html
7. Epidemiological update: Hepatitis of unknown aetiology in children (europa.eu) (dostęp z dnia 02.06.2022)

Powiązane tematy 

Badanie GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza)

Wirusowe zapalenie wątroby