Szczepionka przeciw gruźlicy a COVID-19

Aktualnie nie ma skutecznego leku ani szczepionki chroniącej przed zachorowaniem na COVID-19. Niedawno w mediach pojawiła się teoria sugerująca, że szczepienie przeciwko gruźlicy we wczesnym dzieciństwie może chronić przed zachorowaniem na COVID-19 w wieku dorosłym lub wiązać się z jej łagodniejszym przebiegiem. Podstawą tej teorii były różnice w zapadalności na COVID-19 między populacjami szczepionymi przeciwko gruźlicy a nieszczepionymi, zaobserwowane w pewnych regionach świata.
Szczepionka przeciw gruźlicy (BCG) a COVID 19.

Szczepionka przeciw gruźlicy (BCG)

Szczepionka przeciw gruźlicy jest określana również skrótem BCG (od fr. Bacillus Calmette–Guérin). Calmette i Guérin to nazwiska francuskich odkrywców szczepionki. Gruźlica jest wywoływana przez bakterie – prątki gruźlicy. BCG zawiera żywe, osłabione bydlęce prątki gruźlicy (łac. Mycobacterium tuberculosis complex), została opracowana na początku XX wieku.

Przeczytaj także: Gruźlica – objawy, szczepionka przeciwko gruźlicy

Szczepionka BCG jest najczęściej stosowaną szczepionką na świecie. W Polsce jest ona obowiązkowo podawana noworodkom przed wypisem ze szpitala. Chroni ona dzieci przed ciężkimi postaciami gruźlicy, np. gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych czy gruźlicą prosówkową. 

Szacuje się, że stosowanie szczepionki BCG w narodowych programach szczepień zmniejszyło o około 50 proc. liczbę zgonów wśród niemowląt nie tylko z powodu gruźlicy. Szczepienie BCG indukuje odporność niespecyficzną, dlatego chroni przed różnymi patogenami wywołującymi ostre infekcje dróg oddechowych, również może wzmagać odporność indukowaną innymi szczepionkami, np. przeciw grypie.

Szczepionka BCG czy chroni przed COVID-19?

Niedawno pojawiła się w mediach i publikacjach naukowych teoria, że szczepienie przeciwko gruźlicy może chronić również przed COVID-19 lub łagodzić jej przebieg. Badania epidemiologiczne sugerują niższą liczbę zachorowań na COVID-19 i niższą śmiertelność w państwach i regionach, gdzie szczepienie BCG jest obowiązkowe.

Na przykładzie krajów europejskich, te z programem szczepień BCG cechowały się niższą liczbą przypadków na ogół mieszkańców i niższą liczbą zgonów w porównaniu z państwami, w których nie szczepi się dzieci przeciwko gruźlicy.

W Izraelu szczepienie przeciw gruźlicy zostało wprowadzone w ramach Narodowego Programu Szczepień i podawane wszystkim noworodkom w latach 1955-1982. Od 1982 roku szczepienie to ograniczono tylko do imigrantów obarczonych dużym ryzykiem zachorowania na gruźlicę.

Porównując populację szczepionych BCG i nieszczepionych, odsetek zachorowań na COVID-19 w obu grupach był zbliżony. Nie udało się sformułować żadnych wniosków dotyczących wpływu wcześniejszego szczepienia przeciw gruźlicy na przebieg choroby, z uwagi na zbyt niską liczbę przypadków ciężkich. Nie wykazano, by szczepienie przeciw gruźlicy w dzieciństwie chroniło przed zachorowaniem na COVID-19 w wieku dorosłym.

Dane te pochodzą wyłącznie z badań obserwacyjnych, czyli takich, które analizują związek między współwystępowaniem dwóch czynników, ale nie potwierdzają związku przyczynowo-skutkowego. Nie można wykluczyć w tego typu badaniach wpływu innych czynników na wynik analizy, m.in. wpływu stosowanych środków zapobiegawczych i obostrzeń związanych z pandemią (np. ograniczeń w przemieszczaniu się, izolacji społecznej) oraz różnicy w raportowaniu przypadków COVID-19.

Skuteczność stosowania szczepionek BCG na zachorowalność z powodu COVID-19 i przebieg choroby musi zostać potwierdzona w badaniach klinicznych.

W Polsce wszystkie noworodki są szczepione przeciw gruźlicy przed wypisem z oddziału noworodkowego.

Dowiedz się więcej:

Koronawirusy i COVID-19 - objawy, jak się ochronić?

Test na koronawirusa COVID 19. Jakie badania są dostępne i na czym polegają?

Koronawirus SARS-CoV-2 - jak bezpiecznie odbyć wizytę w placówce medycznej podczas pandemii?

Referencje:

  1. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/gruzlica/
  2. https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2020/
  3. O'Neill LAJ, Netea MG. BCG-induced trained immunity: can it offer protection against COVID-19?. Nat Rev Immunol. 2020;20(6):335‐337. doi:10.1038/s41577-020-0337-y.
  4. Gursel M, Gursel I. Is global BCG vaccination-induced trained immunity relevant to the progression of SARS-CoV-2 pandemic? [published online ahead of print, 2020 Apr 27]. Allergy. 2020;10.1111/all.14345. doi:10.1111/all.14345.
  5. Ozdemir C, Kucuksezer UC, Tamay ZU. Is BCG vaccination affecting the spread and severity of COVID-19? [published online ahead of print, 2020 Apr 24]. Allergy. 2020;10.1111/all.14344. doi:10.1111/all.14344.
  6. Hamiel U, Kozer E, Youngster I. SARS-CoV-2 Rates in BCG-Vaccinated and Unvaccinated Young Adults. 2020;323(22):2340–2341. doi:10.1001/jama.2020.8189.

SARS-CoV-2 jest nowym koronawirusem, którego dopiero poznajemy, dlatego codziennie pojawiają się nowe doniesienia naukowców, klinicystów i instytucji państwowych. Dokładamy wszelkich starań, by monitorować te informacje i aktualizować możliwie sprawnie zamieszczane treści.
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 16.06.2020
Data ostatniej aktualizacji 17.11.2021