Szczepienie przeciwko HPV. Co daje szczepionka na wirusa brodawczaka ludzkiego?

Tylko niewielka część osób jest świadoma, że jest nosicielem HPV (ang. Human Papilloma Virus). Należy pamiętać, że wirusem mogą zarazić się zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Ponieważ infekcja HPV może przebiegać bezobjawowo, osoby będące nosicielami mogą zarażać swoich partnerów seksualnych.

Do zakażenia zwykle dochodzi przez kontakt seksualny z osobą będącą nosicielem wirusa, dlatego tak ważne jest wykonanie szczepienia jeszcze przed inicjacją seksualną.

Rodzaje szczepień przeciw HPV

Wysokoonkogenne typy wirusa (HPV 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59) są związane z powstawaniem zmian przednowotworowych i nowotworów. Około 70 proc. przypadków raka szyjki macicy jest związane z zakażeniem HPV typu 16 i 18. Typy nieonkogenne, wśród których najczęściej spotykane są 6 i 11, powodują powstawanie kłykcin kończystych na narządach płciowych.

Istnieją trzy szczepionki profilaktyczne przeciw wirusowi HPV:

• Szczepionka czterowalentna (zawierająca białka strukturalne kapsydu HPV 6, 11, 16 i 18) chroni osoby zaszczepione przed wysokoonkogennymi typami HPV 16 i 18 oraz przed zakażeniem wirusami niskoonkogennymi 6 i 11.
• Szczepionka dwuwalentna (zawierająca białka strukturalne kapsydu 16 i 18).
• Szczepionka dziewięciowalentna chroni aż przed 9 typami wirusa HPV: 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58 (siedem z nich odpowiada za prawie 90 proc. wszystkich zachorowań na raka szyjki macicy).

Szczepienie zapobiega powstawaniu zmian przednowotworowych oraz nowotworowi szyjki macicy, sromu, pochwy i odbytu. Zastosowanie szczepionki cztero- i dziewięciowalentnej chroni również przed brodawkami na narządach płciowych.

Sprawdź również: Wirus HPV - co to jest, leczenie, typy wirusa brodawczaka ludzkiego

Skuteczność szczepionek na wirusa brodawczaka ludzkiego

Preparaty przeciw HPV zawierają wirusopodobne cząstki wirusa otrzymane drogą rekombinacji genetycznej. Zalecane są dla dziewcząt i młodych kobiet oraz chłopców i młodych mężczyzn.

HPV kiedy się zaszczepić?

Według aktualnych zaleceń Amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień (Advisory Committee on Immunization Practice – ACIP) szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego powinny przyjąć wszystkie dzieci (obojga płci) w wieku 11–12 lat. Ten rodzaj profilaktyki rekomenduje się także dla wszystkich osób do 26. roku życia, które nie przyjęły do tej pory szczepionki lub nie zostały zaszczepione w pełni.

Po dziesięciu latach programów szczepień na HPV, kraje prowadzące programy odnotowały 90-procentową redukcję infekcji wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 oraz 90-procentowe zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych. Ponadto aż o 85 proc. zmniejszyła się liczba patologii wysokiego stopnia raka szyjki macicy.

Schemat szczepienia HPV

Szczepionkę przeciwko zakażeniu HPV podajemy zazwyczaj w 3 dawkach domięśniowo (w ramię) według następujących schematów:

Szczepionka czterowalentna

1 dawka – dzień pierwszy; 2 dawka – 2 miesiące po pierwszej dawce; 3 dawka – 6 miesięcy po pierwszej dawce. Wszystkie trzy dawki szczepionki należy podać w ciągu roku. Jeżeli istnieje konieczność zmodyfikowania schematu podania, o zmianie decyduje lekarz na podstawie wskazań i zaleceń producenta.

Szczepionka dwuwalentna

Jeśli wiek w momencie podania wynosi 9-14 lat, podaje się dwie dawki: 1 dawka – dzień pierwszy; 2 dawka – 5 do 13 miesięcy po pierwszej. Jeśli podaje się preparat w wieku 15 lat lub powyżej, stosujemy trzy dawki:  1 dawka – dzień pierwszy; 2 dawka – miesiąc po pierwszej; 3 dawka – 6 miesięcy po pierwszej dawce.

Szczepionka dziewięciowalentna

1 dawka – dzień pierwszy; 2 dawka – 2 miesiące po pierwszej dawce; 3 dawka – 6 miesięcy po pierwszej dawce.

Przerwanie cyklu szczepień po pierwszej dawce nie zapewnia odpowiednio wysokiego miana przeciwciał i cały cykl szczepień musi zostać powtórzony w pełnej formie.

Powikłania po szczepionce na HPV

Działań niepożądanych przy szczepieniach przeciwko HPV występuje niewiele i w większości nie są one dużą uciążliwością dla pacjenta, np.:

• gorączka,
• ból w miejscu wstrzyknięcia,
• zaczerwienienie,
• świąd,
• obrzęk,
• zmęczenie,
• ból głowy i mięśni.

Przeciwwskazania do szczepień przeciwko HPV

Szczepień HPV nie powinno się wykonywać u dziewcząt poniżej 9. roku życia z uwagi na brak danych na temat bezpieczeństwa stosowania i immunogenności u pacjentek tej grupy wiekowej. Ze względu na brak badań ukierunkowanych na podawanie szczepionek przeciwko wirusowi HPV kobietom w ciąży, także kobiety w tym stanie nie powinny się szczepić.

Nie należy podawać szczepionki na HPV osobom uczulonym na którykolwiek jej składnik, a także osobom, u których występuje wysoka gorączka (niewysoka gorączka lub zakażenie górnych dróg oddechowych nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia). Szczepionka może być stosowana w okresie karmienia piersią. Jak dotąd brak danych na temat stosowania preparatu u osób z obniżoną odpornością, np. u pacjentek z HIV lub otrzymujących leki immunosupresyjne.

Szczepionka przeciw HPV chroni jedynie przed infekcją wywołaną konkretnymi typami wirusa. Nie jest skuteczna w przypadku infekcji spowodowanych innymi typami, nie wykazuje również działania leczniczego w przypadku istniejącego już zakażenia.

Szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego jest zalecane przez Ministra Zdrowia w polskim Programie Szczepień Ochronnych. Powszechne szczepienia przeciwko HPV rekomenduje także Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC) oraz międzynarodowe i krajowe towarzystwa naukowe (pediatryczne, ginekologiczne i onkologiczne).

Ile kosztuje szczepienie na HPV?

Nie należy ono do obowiązkowych, a do zalecanych. Szczepienia przeciw HPV są refundowane dla dziewcząt i chłopców w wieku 12. i 13. lat (stan na dzień 19.12.2023 r.). Natomiast pacjenci, którzy decydują się na zakup, powinni liczyć się z wydatkiem rzędu kilkuset zł.

Dowiedz się więcej:

HPV u mężczyzn

Badanie na HPV

Szczepienie przeciwko HPV – skuteczna ochrona przed rakiem szyjki macicy

Chronię życie przed rakiem szyjki macicy. Akcja szczepień HPV