Medicover
Świnka jest chorobą bardzo zakaźną (do zakażenia dochodzi drogą kropelkową) i łatwo się rozprzestrzenia. Sprzyja temu przebywanie w skupiskach, np. w przedszkolu czy szkole.
Co to jest świnka?
Świnka, inaczej nagminne zapalenie ślinianek przyusznych, to ogólnoustrojowa choroba wirusowa.
Świnka rozprzestrzenia się:
- drogą kropelkową podczas kichania czy rozmowy,
- przez kontakt z przedmiotami używanymi przez osobę chorą, np. w wyniku picia z tej samej szklanki czy korzystania z tych samych sztućców.
Źródłem zakażenia jest chory lub zakażony człowiek. Najbardziej charakterystyczną cechą choroby jest obrzęk jednej lub obu ślinianek przyusznych. Zdarza się również zajęcie innych ślinianek, opon mózgowo-rdzeniowych, trzustki oraz gruczołów płciowych. Częściej jednak ograny te zostają zmienione chorobowo przy wystąpieniu powikłań.
Świnka historia choroby
Przed wprowadzeniem w 1967 r. szczepień przeciw śwince zachorowania na nią były powszechne. Obserwowano okresowe, co 3–4 lata, wzrosty liczby zachorowań. Obecnie pojawiają się one coraz rzadziej. Stosowanie w Polsce od 2004 r. obowiązkowych szczepień przeciw śwince spowodowało zmniejszenie rejestrowanej liczby zachorowań.
Mimo to na świnkę choruje co roku ponad 2 tys. osób. U około 20́–30% populacji choroba przebiega bezobjawowo (oznacza to, że nie występują standardowe objawy). Statystycznie najwięcej zachorowań występuje jesienią i zimą. Najczęstsze rozpoznania świnki występują u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, a do zarażenia dochodzi podczas codziennych zajęć w przedszkolu i szkole.
Objawy świnki
Zachorowaniu na świnkę towarzyszą różnorodne objawy, zależne od ciężkości choroby.
Te najwcześniejsze są często niecharakterystyczne dla zachorowania na świnkę oraz szybko ustępują.
Wczesne objawy świnki:
- niewysoka gorączka,
- brak apetytu,
- ospałość,
- ogólne złe samopoczucie.
W miarę upływu czasu gorączka wzrasta oraz pojawiają się nowe, bardziej typowe objawy świnki, takie jak:
- obrzęk i bolesność w okolicy ślinianek przyusznych (odstający płatek ucha) – najpierw jednostronny, a po mniej więcej 2 dniach obustronny,
- obrzęk i bolesność ślinianek podżuchwowych i/lub podjęzykowych,
- bóle uszu,
- trudności przy przeżuwaniu i połykaniu pokarmów oraz otwieraniu ust,
- suchość w jamie ustnej spowodowana wydzielaniem ograniczonej ilości śliny.
Obrzęk okolicy ślinianek zmniejsza się po 3–4 dniach, a jego ból może być nasilony przy jedzeniu kwaśnych produktów spożywczych.
Przyczyny świnki
Świnkę wywołuje wirus z rodziny paramyksowirusów. Do organizmu dostaje się przez jamę ustną, gdzie namnaża się w błonach śluzowych, a następnie przenosi się wraz z krwią po całym organizmie.
Okres wylęgania choroby trwa od 14 do 24 dni, natomiast możliwość zarażania innych osób może nastąpić już 7 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów i utrzymuje się do 9 dni po ustaniu objawów.
Rozpoznanie świnki
W przypadku pojawienia się niepokojących objawów i podejrzeń, że nasze dziecko lub my sami mogliśmy zachorować na świnkę, powinniśmy udać się do lekarza pediatry bądź internisty.
Jeżeli występują charakterystyczne objawy choroby, diagnoza może zostać postawiona na podstawie wywiadu lekarskiego i oględzin chorego. W nietypowych przypadkach, w celu upewnienia się co do rozpoznania, lekarz może zlecić wykonanie badań pomocniczych, takich jak: badania biochemiczne, badania serologiczne, izolacja wirusa
z materiału pobranego od pacjenta – moczu lub krwi.
Sytuacje, w których potrzebne jest wykonanie dodatkowych badań zdarzają się jednak bardzo rzadko.
Leczenie świnki
Świnka leczona jest objawowo, co oznacza, że w razie potrzeby stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe obniżające występującą przy zachorowaniu gorączkę i łagodzące towarzyszący ból. Zaleca się:
- częste pojenie,
- płukanie ust,
- unikanie kwaśnych potraw.
Dodatkowo wskazana jest izolacja chorego w okresie największego prawdopodobieństwa zakażenia innych osób wirusem (nie krócej niż 9 dni
od wystąpienia charakterystycznych objawów). Pomocne jest zastosowanie okładu cieplnego na zmienioną chorobowo część ciała.
Z racji tego, że zachorowanie na świnkę nie powoduje możliwości wystąpienia zakażenia bakteriami stosowanie antybiotykoterapii jest zbędne i kompletnie nieskuteczne.
WAŻNE: Świnka ustępuje najczęściej samoistnie wraz ze zmniejszaniem się występujących objawów. |
Rokowanie i powikłania przy śwince
Świnka u dzieci przyjmuje zdecydowanie łagodniejszy przebieg i charakteryzuje
się mniejszym prawdopodobieństwem wystąpienia powikłań. Powikłania występują najczęściej i są najgroźniejsze u osób w wieku młodzieńczym, tzw. młodych dorosłych. Objawem alarmującym są ponowne pojawienie się gorączki i wymiotów w trakcie choroby.
Powikłania świnki u dorosłych najczęściej związane są z układem rozrodczym.
Rodzaje powikłań świnki
- Zapalenie jądra i najądrza jedno lub obustronne - dotyczy chorych chłopców w okresie dojrzewania i młodych mężczyzn. Objawy: ból jądra promieniujący do krocza, obrzęk i zaczerwienienie jąder, ból podbrzusza, gorączka oraz mdłości. Może spowodować upośledzenie funkcji plemnikotwórczej i niekiedy niepłodność (w przypadku zapalenia obustronnego).
- Zapalenie jajnika jednostronne lub obustronne - objawy bardzo często przypominają te, które występują podczas zapalenia wyrostka robaczkowego, czyli silny ból w podbrzuszu, mdłości, podwyższona temperatura ciała. Powikłanie rzadko powoduje niepłodność.
- Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu – może spowodować głuchotę wodogłowie, padaczkę.
- Zapalenie trzustki – często ustępuje samoistnie po mniej więcej 7 dniach
od wystąpienia objawów, takich jak: silny ból brzucha, nudności, wymioty, wysoka gorączka czy biegunka (podczas leczenia zapalenia wystarczy przyjmowanie leków działających objawowo, nie ma potrzeby stosowania leczenia operacyjnego). - Inne, m.in. neurologiczne, zapalenie spojówki oraz zapalenie twardówki i rogówki.
W większości przypadków rokowanie jest dobre i zależy od rodzaju powikłania.
WAŻNE: Zachorowanie na świnkę pozostawia odporność na całe życie. |
Powtórne zachorowania na świnkę
Powtórne zachorowania na świnkę (także u osób wcześniej zaszczepionych) występują sporadycznie, zwłaszcza w wyniku bliskiego i intensywnego kontaktu (np. nastolatki, młodzi dorośli). Nawracające zapalenie ślinianek jest najczęściej spowodowane zwężeniem dróg odprowadzających lub towarzyszy zaburzeniom odporności.
Świnka w ciąży
W przypadku wystąpienia zachorowania na świnkę kobiety w ciąży, istnieje ryzyko poronienia w pierwszym trymestrze. Dlatego bardzo ważne jest upewnienie się, że pacjentka została na tę chorobę uodporniona.
Zapobieganie zachorowaniu na świnkę
Bardzo ważne w profilaktyce świnki i jej powikłań jest uczestnictwo z dzieckiem w szczepieniach obowiązkowych.
Szczepienie przeciw śwince
W Polsce szczepienie przeciw śwince, eliminujące prawdopodobieństwo zachorowania w wieku dziecięcym, jest obowiązkowe. Wykonuje się je szczepionką skojarzoną (jest to szczepionka wieloskładnikowa), co oznacza, że dzięki jednemu szczepieniu (jednorazowe ukłucie) dziecko nabywa odporność na trzy choroby: odrę, świnkę i różyczkę, a my zaoszczędzamy mu bólu i stresu wywołanego wizytą u lekarza.
Dziecko należy zaszczepić zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień. Obecnie pierwszą dawkę podaje się w 13.–14. miesiącu życia, a drugą uzupełniającą – w 10. roku życia,
Zachorowanie po podaniu szczepienia zdarza się bardzo rzadko. Jeżeli nawet się pojawi, choroba przebiega zdecydowanie łagodniej, a wystąpienie powikłań jest mało prawdopodobne.
WAŻNE: Podanie dziecku pełnej szczepionki przeciw śwince, może uchronić je aż w 95% przed zachorowaniem i późniejszymi powikłaniami związanymi z chorobą. |
Szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce jest bezpieczne i nie wywołuje autyzmu ani zapalnych chorób jelit.
Świnka zalecane postępowanie
Bardzo ważne w zalecanym postępowaniu przeciw zachorowaniu na świnkę jest stosowanie profilaktyki, czyli uczestnictwo z dzieckiem w szczepieniach obowiązkowych. Ważną informacją jest również to, że osoby, które nie zostały zaszczepione w wieku dziecięcym mogą nadrobić zaległości i przyjąć brakującą dawkę szczepionki w ramach szczepienia zalecanego, bez względu na to, ile mają lat.
Uzupełnienie szczepienia szczególnie zalecane jest chłopcom i mężczyznom w celu uchronienia ich przed groźnymi powikłaniami mogącymi spowodować niepłodność.
Jeżeli dojdzie do zachorowania na świnkę, to należy:
- skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu,
- stosować się do zaleconego leczenia,
- powstrzymać się od kontaktów z innymi osobami, w szczególności z tymi, którzy nigdy nie chorowali, ani nie byli szczepieni przeciwko śwince.
WAŻNE: świnka charakteryzuje się niezwykłą łatwością przenoszenia zakażenia z jednej osoby na drugą. |
Źródła:
Świnka (nagminne zapalenie przyusznic)
Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) – niedoceniona choroba. Epidemiologia świnki i jej zdrowotne znaczenie A. Gałązka, A. Kraigher, S. E. Robertson
Szczepionka przeciw śwince
http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/swinka/
Świnka, czyli nagminne zapalenie przyusznic
https://www.mp.pl/szczepienia/choroby/choroby_swinka/92985,swinka-nagminne-zapalenie-przyusznic
Szczepienie przeciwko odrze, śwince i różyczce
Dowiedz się więcej:
Szczepienia a niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)
medicover.pl/o-zdrowiu/szczepienia-a-niepozadane-odczyny-poszczepienne-nop,3736,n,3710
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |
