Staw biodrowy, dolegliwości stawu biodrowego

To na stawie biodrowym spoczywa ciężar ciała podczas chodzenia, biegania jak i siedzenia. Tworzy go głowa kości udowej i panewka kości miednicznej. Kulista budowa stawu zapewnia mu dużą ruchomość, a silne więzadła i obrąbek stawowy powoduje, że jest zwarty i stabilny. Staw ten najrzadziej ulega zwichnięciom.

Ciekawostką jest, że gdyby usunąć wszystkie połączenia pomiędzy kością udową a miednicą (mięśnie, więzadła i torebkę stawową), to głowa kości udowej samoczynnie nie wypadnie ze stawu. Trzeba użyć dużej siły, żeby ją wyciągnąć. Wynika to z ciśnienia śródstawowego i idealnego dopasowania powierzchni stawowych.

Prawidłowy czynny (wykonywany siłą swoich mięśni) zakres ruchu stawu biodrowego:

• zgięcie:
  
  • przy wyprostowanym kolanie: 90⁰
  • przy zgiętym kolanie: 120⁰
• wyprost:
  
  • przy wyprostowanym kolanie: 20⁰
  • przy zgiętym kolanie: 10⁰
• odwiedzenie:
  
  • w praktyce zachodzi w obydwu stawach biodrowych jednocześnie i wynosi ok. 60⁰, a maksymalnie 90⁰
• przywiedzenie:
  
  • wynosi maksymalnie 30⁰ (np. założona noga na nogę)
• rotacja wewnętrzna:
  
  • wynosi ok. 30⁰-40⁰
• rotacja zewnętrzna:
  
  • wynosi ok. 60⁰

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (koksartroza)

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego polega na powolnym uszkadzaniu chrząstki stawu biodrowego. Chrząstka ta ulega chondromalacji, czyli rozmiękaniu i ściera się, traci swoją funkcję amortyzacji, pęka. Zwyrodnienie dotyczy panewki stawu, jak również głowy kości udowej. W wyniku choroby zwyrodnieniowej zmniejsza się wydzielanie mazi w stawie, postępuje nadbudowa kostna (osteofity), a ruchomość biodra ogranicza się. Efektem tego są najczęściej dolegliwości bólowe kolana, pachwiny i bocznej strony biodra.

Przyczyny

Czynniki ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej to:

• otyłość, ponieważ powoduje nadmierne zużycie chrząstki
• urazy, np. zwichnięcia, złamania, stłuczenia chrząstki stawowej
• wady wrodzone, np. dysplazja stawu biodrowego, wrodzone zwichnięcia bioder, biodro szpotawe, biodro koślawe
• choroba Perthesa, czyli jałowa martwica głowy kości udowej
• wyczynowe uprawianie sportu
• predyspozycje genetyczne

Objawy

• ograniczenie ruchomości stawu biodrowego, głównie wyprostu, odwiedzenia i rotacji wewnętrznej
• ból kolana, pachwiny, bocznej strony biodra, kręgosłupa lędźwiowego, w pośladku

Leczenie

Choroba zwyrodnieniowa jest niestety chorobą postępującą. Można jednak ten proces spowolnić poprzez prawidłowo wykonywane ćwiczenia, dobrą dietę i dbanie o ogólną kondycję swojego ciała. Ćwiczenia umożliwiają utrzymanie jak najdłużej dobrego zakresu ruchu stawu, poprawiają wydzielanie mazi stawowej oraz zapewniają dobrą siłę mięśniową potrzebną do prawidłowej stabilizacji stawu i miednicy. Fizykoterapia i farmakoterapia pomagają w zmniejszeniu dolegliwości bólowych.

W przypadku dużego zaawansowania choroby i długo utrzymującego się bólu wdrażane jest leczenie operacyjne. Jedną z metod jest artroskopia, podczas której powierzchnie stawowe są "czyszczone" z narośli kostnych i odzyskują przestrzeń do ruchu. Jednak najczęściej stosowaną w praktyce metodą jest endoprotezoplastyka, która polega na wymianie stawu na sztuczny. Postęp medycyny i rozwój technologii medycznych powoduje, że pacjenci po wszczepieniu sztucznego biodra szybko powracają do dobrej sprawności, a ich komfort życia znacznie się poprawia.

Bardzo istotna po zabiegach operacyjnych jest prawidłowo przeprowadzona rehabilitacja, dzięki której pacjent w maksymalnie krótkim czasie odzyskuje prawidłowy wzorzec chodu, dobrą siłę i kontrolę mięśniową.

Biodro trzaskające

Snapping Hip Syndrome (SHS), czyli zespół trzaskającego biodra, to odczucie charakterystycznego "przeskakiwania" w okolicy stawu biodrowego. Najczęściej występuje ono w okolicy bocznej biodra, jednak zdarza się również w okolicy pachwiny. Problem ten związany jest z przemieszczaniem się:

• pasma biodrowo-piszczelowego po krętarzu większym kości udowej (SHS zewnętrzny)
• mięśnia biodrowo-lędźwiowego przez wyniosłość biodrowo-łonową, przednią część głowy kości udowej lub krętarz mniejszy (SHS wewnętrzny)

Przyczyny

Przyczyną tego typu dolegliwości mogą być:

• urazy i następujący po nich dysbalans mięśniowy (czyli sytuacja, gdy mięsień lub grupa mięśni jest silniejsza od mięśnia przeciwstawnego)
• przeciążenia sportowe
• wady wrodzone, np. dysplazja stawu biodrowego, biodro szpotawe

Objawy

Problem trzaskającego biodra nie zawsze musi wiązać się z dolegliwościami bólowymi. Ból biodra pochodzi najczęściej z podrażnionej kaletki krętarza większego.

Leczenie

W większości przypadków bardzo dobre efekty przynosi prawidłowo poprowadzona rehabilitacja. Polega ona na poprawie balansu mięśniowego, rozciąganiu mięśni oraz reedukacji pacjenta w aktywności sportowej. W ostateczności stosowane jest leczenie operacyjne.

Zapalenie kaletki krętarza większego kości udowej

Kaletka maziowa to cienka "poduszka" wypełniona płynem. Spełnia rolę ochronną i występuje pomiędzy różnymi strukturami, np. kością i ścięgnem mięśnia.

Ból wynikający z zapalenia kaletki krętarza większego lokalizuje się po bocznej stronie uda w okolicy biodra. Może on utrudniać uprawianie sportu, a nawet chodzenie. Przyczyną zapalenia może być bezpośredni uraz, np. upadek na biodro, ale też przetrenowanie i wady wrodzone. Dolegliwość ta może również wystąpić samoistnie.

Leczenie polega przede wszystkim na odpoczynku, działaniu przeciwzapalnym i ochładzaniu bocznej strony biodra. Czasem konieczna jest punkcja zebranego płynu i bezpośrednie podanie leku przeciwzapalnego.

Profilaktyką zapalenia kaletki krętarza większego jest wzmacnianie mięśni odwodzących staw biodrowych i dbanie o dobrą elastyczność pasma biodrowo-piszczelowego.

Uszkodzenie obrąbka stawu biodrowego

Obrąbek to struktura poszerzająca panewkę stawu biodrowego i umożliwiająca lepsze dopasowanie powierzchni stawowych. Ma formę pierścienia obejmującego głowę kości udowej i uszczelnia staw, czyniąc go bardziej zwartym.

Najczęstszą przyczyną uszkodzenia obrąbka jest uraz - może to być poślizgnięcie lub upadek. Pacjent nie zawsze jest wstanie zarejestrować moment uszkodzenia, a dolegliwości bólowe mogą pojawić się dopiero po latach. Inną przyczyną uszkodzenia obrąbka są wady wrodzone (np. dysplazja biodra), uwarunkowania anatomiczne (np. konflikt panewkowo-udowy) lub choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego.

Głównym objawem jest ból w pachwinie. Może nasilać się on podczas długiego stania, chodzenia, a nawet przy siedzeniu. Mogą również występować przeskakiwania w stawie, a nawet blok stawu.

Leczenie zachowawcze polega na ćwiczeniach stabilizujących staw biodrowy, terapii manualnej i działaniu przeciwbólowym. W przypadku braku poprawy stosuje się leczenie operacyjne, które polega na "naprawie" uszkodzonego obrąbka i "wyczyszczeniu" stawu.