Spierzchnięte usta - jak o nie dbać?

Skóra na ustach jest znacznie cieńsza i delikatniejsza niż na innych częściach twarzy, dlatego wargi są podatne na wysuszanie, pękanie czy łuszczenie się. W dodatku na wargach nie ma gruczołów łojowych, więc brak im lipidowej warstwy ochronnej, którą zapewnia wydzielina tych gruczołów.  Spierzchnięte usta to zmora nie tylko zimą. Czynniki atmosferyczne to nie jedyni winowajcy.

Spierzchnięte usta przyczyny

Powodem spierzchniętych ust może być kilka czynników.

1. Długotrwałe lub silne narażenie na promieniowanie słoneczne mogą prowadzić do suchości i pękania warg. Z drugiej strony mróz również powoduje efekt spierzchniętych ust.
2. Często spierzchnięte usta to efekt odwodnienia organizmu. Kiedy usta tracą wilgoć, pokrywająca je skóra może stać się napięta i zacząć pękać. Dlatego warto pamiętać o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów, nie tylko latem, kiedy wyraźniej czujemy pragnienie, ale również zimą. Szczególnie zimą warto używać nawilżacza w ogrzewanym pomieszczeniu, w którym przebywamy.
3. Spierzchnięte usta mogą być objawem alergicznego kontaktowego zapalenia skóry. Przyczyną reakcji alergicznej może być nowa szminka, płyn do płukania ust czy pasta do zębów. Najlepiej odstawić podejrzewany o powodowanie pierzchnięcia ust produkt na np. 1-2 tygodnie i obserwować, czy objawy ustępują. Jeśli to nie pomoże, należy zwrócić się o pomoc do dermatologa. A jeżeli objawy ustąpią po odstawieniu preparatu, należy z niego zrezygnować i zamienić na inny odpowiednik. Kontaktowe zapalenie skóry może mieć charakter alergiczny, ale też niealergiczny – związany z podrażnieniem. U niektórych pacjentów mogą również współistnieć oba typy.
4. Niektóre osoby są wrażliwe na pewne pokarmy – ich spożycie może powodować prawie natychmiastowo swędzenie, mrowienie, obrzęk nie tylko warg, ale języka, podniebienia i/lub gardła. Jest to wynik reakcji krzyżowej alergenów wziewnych z pokarmowymi. Najczęściej gotowanie pokarmów uczulających (tj. surowe warzywa), zapobiega powstawaniu alergicznego zapalenia błon śluzowych jamy ustnej (tzw. zespołu alergii jamy ustnej). Niemniej w przypadku wystąpieniu takich objawów, koniecznie należy skonsultować się z lekarzem.
5. Rzadziej przyczyną spierzchniętych ust jest przewlekłe spierzchniecie ust uwarunkowane genetycznie.
6. Spierzchnięte usta w skrajnych wypadkach mogą być zwiastunem poważnych chorób (jeśli problem jest przewlekły i nie mija pomimo prawidłowej pielęgnacji) m.in.: problemów z tarczycą, autoimmunologicznych chorób układowych, np. sarkoidozy, cukrzycy czy łuszczycy, chorób skórnych, w tym zapalenia czerwieni wargowej, zapalenia okołoustnego – wtedy koniecznie skonsultuj się z internistą. Jeżeli usta są czerwone, bolesne i obrzęknięte, to może być objaw infekcji – skonsultuj się ze swoim lekarzem. Podobnie, gdy masz do czynienia z nawracającymi spierzchniętymi ustami, może być to objaw do niepokoju.
7. Mogą być też efektem przyjmowania niektórych leków, np. leków moczopędnych, chemioterapeutycznych, retinoidów czy miejscowych leków przeciwtrądzikowych, których składniki, takie jak kwas salicylowy lub nadtlenek benzoilu, w wyniku przypadkowego kontaktu, mogą wysuszać usta i prowadzić do ich pękania.
8. Często jednak to kwestia naszych złych nawyków. Przygryzanie warg, oblizywanie ich na wietrze i mrozie jest dla nich fatalne w skutkach. Przygryzanie warg może być też wynikiem stresu czy zaburzeń lękowych.

Odrywanie złuszczającej się, suchej skóry z warg, może wydłużyć czas gojenia, a nawet powodować krwawienie.

Co na spierzchnięte usta?

Najważniejsza jest profilaktyka, wiadomo - lepiej zapobiegać niż leczyć. Zamiast nawilżać usta śliną, która przyniesie ulgę tylko na chwilę, by zaraz doprowadzić do jeszcze większego wysuszenia warg, używaj pomadek nawilżających, bazujących na naturalnych składnikach.

Unikaj kosmetyków do ust, które zawierają alkohol - ten wysusza skórę i podrażnia, mentol lub inny aromat miętowy - mogą zapewnić uczucie chłodzenia, ale mięta bardzo wysusza usta. Składnikami wysuszającymi są też kamfora i fenol.

Do tego 1-2 razy w tygodniu rób delikatny peeling ust i masuj je. Jak? Szczoteczką do zębów. Peeling możesz zrobić z oleju kokosowego lub oliwy z oliwek i łyżeczki cukru albo z płatków owsianych (łyżkę płatków zalej kilkoma łyżkami gorącej wody, a kiedy papka ostygnie nałóż ją na usta i masuj).

Za późno? Twoje usta już są spierzchnięte i wysuszone? Odstaw kolorowe, aromatyzowane pomadki i błyszczyki, a zastąp je naturalnymi preparatami nawilżającymi i natłuszczającymi. Najprostszym rozwiązaniem będzie maść z witaminą A i E dostępna w każdej aptece.

Domowe sposoby na spierzchnięte usta

Istnieje kilka naturalnych sposobów na łagodzenie i nawilżenie spierzchniętych ust:

• Oliwa z oliwek, olej kokosowy i inne wartościowe tłuszcze - nakładaj je na spierzchnięte usta po kropli najczęściej jak się da, na noc możesz nałożyć grubszą warstwę. Naturalne oleje złagodzą podrażnienia, zregenerują skórę i stworzą naturalną ochronę przed dalszym wysuszaniem.
• Miód - złuszczy zniszczony naskórek, nawilży i ujędrni usta. Dodatkowo ma działanie antybakteryjne, dzięki czemu przez pęknięcia na ustach nie rozwiną się infekcje. Wystarczy nakładać go na usta 2-3 razy dziennie na 10 minut.
• Aloes - intensywnie nawilża i regeneruje. Można go nakładać na usta jak najczęściej. Można użyć rośliny, jeśli masz akurat w domowym ogródku, albo żelu z aloesem, ważne, by kosmetyk był jak najbardziej naturalny bez dodatkowych ulepszaczy.
• Śmietana lub tłusty twaróg - nawilżą i zmiękcza skórę. Wystarczy nałożyć je na usta jak maseczkę i poczekać 15 min.
• Ogórek - doskonale nawilża, bo w około 90 proc. składa się z wody. Ogórek nie tylko nawilży usta, ale i przyspieszy ich gojenie. Plasterki ogórka połóż po prostu na ustach na kilka minut.
• Raz w tygodniu zafunduj sobie domową maseczkę na usta. Może być z awokado (miękkie awokado rozgnieć z olejem roślinnym), z bananem (rozgnieciony banan + łyżka śmietany + odrobina oliwy z oliwek) albo z miodem i tłustym twarogiem. Każdą z nich potrzymaj na ustach 20-30 min.
• Zielona herbata - bogata w przeciwutleniacze i minerały, zawiera również polifenole, które zmniejszają stany zapalne. Naparem z zielonej herbaty (najlepiej torebką herbaty lub nasączonym płatkiem kosmetycznym) delikatnie przetrzyj usta, aby zmiękczyć i usunąć nadmiar suchej skóry. Ta technika jest delikatniejsza niż tradycyjne złuszczanie.

Spierzchnięte usta u dziecka

Małe dziecko trudno przekonać do tego, by pozbyło się nawyku oblizywania ust na zimnie i wietrze. W przypadku niemowlaka jest to wręcz niemożliwe. Co zatem można zrobić? Przede wszystkim staraj się osłonić buzię dziecka od wiatru. Po drugie, skóra dziecięcych ust może być podrażniona przez pokarmy zawierające kwasy jak zupa pomidorowa czy mus jabłkowy - zawsze po jedzeniu umyj dokładnie buzię dziecka i nasmaruj skórę ust kremem ochronnym.

Wiele mam poleca również smarowanie noworodkom ust maścią do regeneracji popękanych matczynych brodawek - zawiera ona lanolinę chroniącą delikatną skórę.

Dla starszych dzieci odpowiednia będzie maść z witaminą A i E lub pomadka nawilżająca na bazie wazeliny. Przy wyjściu na zewnątrz do ust można użyć też tego samego kremu co do buzi dziecka - ważne, żeby nie zawierał on wody.

Spierzchnięte usta kiedy do lekarza

Czasami spierzchnięte usta mogą ulec infekcji. Do stanów zapalnych warg dochodzi w wyniku łagodnego podrażnienia, infekcji spowodowanej przez bakterie lub grzyby dostające się do pęknięć w skórze ust.

Jeśli masz czerwone, obolałe usta, skontaktuj się z lekarzem.

Jeśli kąciki ust są zaczerwienione i obolałe, prawdopodobnie doszło do zapalenia kątów ust (potocznie nazywanych zajadami).

Osoby z chronicznie spierzchniętymi ustami lub u których objawy utrzymują się mimo stosowania preparatów pielęgnujących, powinny skonsultować się z lekarzem. Niektóre leki i choroby mogą powodować odwodnienie i pękanie ust.

Źródła:

https://www.nhs.uk/conditions/sore-or-dry-lips/

https://corkerspharmacy.co.uk/index.php/health_advice/topic/articles_dry_lips/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6018267

Dowiedz się więcej

Jak chronić skórę przed mrozem?

Suchość w ustach – powszechny problem wielu osób

Opryszczka wirusowa | Jak się pozbyć opryszczki?