Samobadanie piersi - na co zwracać uwagę?
Podczas samobadania kobieta może wykryć pojedyncze guzy czy zgrubienia. Powodem do niepokoju powinna być przede wszystkim zmiana kształtu lub symetrii piersi. Większość zmian nowotworowych występuje w postaci guzów organicznych, łatwo wyczuwalnych i bezbolesnych. Jeśli guzek ma nie więcej niż 2 cm i nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, to istnieje duża szansa na wyleczenie.
Nie lekceważ samobadania piersi
Nikt bowiem nie zadba o nas, jeśli nie zrobimy tego same. Wczesne wykrycie ewentualnych zmian daje dużą szansę na całkowite wyleczenie. Niestety, wiele kobiet wciąż umiera, bo nie chodzą na badania ani nie kontrolują same piersi, a zmiany są wykrywane zbyt późno.
W tym przypadku, jak w żadnym innym, dosłownie sprawdza się stwierdzenie, że nasze zdrowie, a nierzadko i życie, jest w naszych rękach. Dlatego tak ważne jest, by kobiety jak najwcześniej wypracowały nawyk regularnego samobadania piersi.
Jak wynika ze statystyk, ok. 80% zmian jest wykrywanych przez same kobiety bądź ich partnerów. I aż 75% z nich ma charakter łagodny – są to:
- torbiele,
- włókniaki,
- tłuszczaki.
A mimo to wciąż za mało kobiet docenia i stosuje tę metodę diagnostyki.
– Często kobiety boją się samokontroli piersi, ponieważ uważają, że nie mają wpływu na swój organizm i własne zdrowie. Obawiają się, że znajdą jakąś zmianę, więc często wolą nie wiedzieć. A przecież nawet w przypadku zmian inwazyjnych, im są one mniejsze, tym większa szansa, że nie doszło do przerzutów do węzłów chłonnych, i tym samym są większe możliwości wyleczenia – lek. med. Tomasz Bieda, ginekolog onkolog z Kliniki Ginekologii Onkologicznej Centrum Onkologii w Krakowie.
– Oczywiście, nie każdy guz to rak, ale każdą niepokojącą zmianę należy skonsultować z lekarzem – dodaje.
Jak często robić samobadanie piersi?
Jak zauważają specjaliści, samobadanie to lepszy sposób wykrycia zmian nowotworowych niż USG i mammografia. Regularne samobadanie piersi minimalizuje ryzyko przeoczenia choroby. Oczywiście, jest to metoda mniej dokładna, niż USG czy mammografia, jednak przy regularnym badaniu kobieta poznaje budowę własnych piersi i może wykryć relatywnie niewielkie nieprawidłowości.
Badanie przez ginekologa nie zastąpi samobadania. Kobieta podczas samobadania może wykryć zmiany nawet o połowę mniejsze, niż ginekolog czy USG bądź mammografia.
– To kobieta najlepiej zna własne ciało, dlatego dzięki regularnej samokontroli może zauważyć nawet najmniejsze zmiany i zwrócić na nie uwagę lekarzowi – wyjaśnia Tomasz Bieda.
Wyjaśnia, że nowotwór rośnie wiele lat, dlatego mamy sporo czasu, by zauważyć zmiany w naszym organizmie. Rak piersi, by osiągnąć wielkość 2 cm, rozwija się ok. 8 lat. Ryzyko zachorowania na raka rośnie z wiekiem, większe jest także w przypadku osób obciążonych genetycznie – ok. 5–10% przypadków raka piersi ma podłoże genetyczne – u kobiet z nieprawidłową mutacją głównie genu BRCA1 lub genu CHEEK2, u których ryzyko raka piersi jest ok. 5-10-krotnie wyższe niż przeciętnie.
Rak piersi dotyka coraz młodszych kobiet.
– Wpływ na to ma wiele czynników, wśród których są te związane ze stylem życia i dietą – jak: nadwaga, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, przewlekły stres, brak aktywności fizycznej, zanieczyszczenie powietrza, wysokoprzetworzona żywność, konserwanty – mówi Tomasz Bieda.
Samobadanie piersi a rak piersi
Samobadanie piersi to z jednej strony absolutne minimum, które możemy dla siebie zrobić, ale właśnie to minimum niejednokrotnie ratuje zdrowie, a nawet życie, bowiem rak piersi, wykryty odpowiednio wcześnie, jest niemal w 100% uleczalny.
Kobiety, które regularnie badają swoje piersi, mogą wykryć guz o wielkości ok. 1 cm. Guz wielkości do 2 cm, który potencjalnie może okazać się złośliwy, jest niemal w 100% wyleczalny. Rak w pierwszym stadium zaawansowania ma prawie 90% szans na długotrwałe wyleczenie. Kobiety z takim rozpoznaniem najczęściej też kwalifikują się do leczenia oszczędzającego pierś – bez amputacji.
Czy każdy guzek w piersi to rak?
Nie każdy guzek to rak. Pod pojęciem guzek ujmuje się zarówno zmiany łagodne, jak i złośliwe.
– Jednak większość, bo ok. 80% tzw. guzków piersi okazuje się na szczęście zmianami łagodnymi – wyjaśnia Tomasz Bieda.
Najczęściej spotykane są zmiany niezłośliwe, powstające głównie z powodu zaburzeń hormonalnych.
Wśród takich łagodnych zmian należy wymienić m.in.: występujące głównie u młodych kobiet i dorastających dziewcząt gruczolakowłókniaki, dysplazje piersi – należą do nich m.in. torbiele w piersiach, rozrosty gruczołów oraz otaczającej je tkanki łącznej, brodawczaki wewnątrzprzewodowe, czyli nadmierny rozrost komórek nabłonka, wskutek czego tworzą się jego nawarstwienia – brodawki w świetle przewodów, a także guzy liściaste.
– Wymienione zmiany łagodne są niegroźne, ale zawsze istnieje ryzyko, że mogą się przekształcić w złośliwe, dlatego żadnych zmian nie wolno bagatelizować, tylko skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza że do ginekologa nie jest wymagane skierowanie – dodaje specjalista.
– Samokontrola nie zwalnia z wizyt u ginekologa, USG piersi czy mammografii – informuje, i zachęca, by kobiety same badały piersi i zgłaszały się na badania przesiewowe, by przełamały strach, bowiem rak wykryty we wczesnym stadium jest uleczalny.
Kiedy robić samobadanie piersi
Tyle czasu w przybliżeniu zajmuje samobadanie piersi. Wymaga jedynie minimalnego zaangażowania własnej energii w lepsze poznanie własnego ciała i nauczenia się poprawnej techniki samobadania piersi. Pierwsze samobadanie najlepiej wykonać pod kontrolą lekarza, który skoryguje ewentualne błędy i poinstruuje, jak właściwie je wykonać.
Samobadanie piersi powinno się wykonywać od 20. roku życia, co miesiąc, tego samego dnia cyklu, najlepiej tydzień po miesiączce, między 6. a 9. dniem cyklu (podczas miesiączki, z powodu wahania hormonów, piersi mogą być obolałe i nadwrażliwe, nieco zmienia się także konsystencja ich tkanki), natomiast kobiety w okresie przekwitania – tego samego dnia każdego miesiąca.
Samobadanie piersi może być trudniejsze w przypadku piersi o gęstej, gruczołowej budowie, zwłaszcza u młodych kobiet, jednak nawet w takich przypadkach, dzięki regularności i znajomości własnych piersi kobieta może zauważyć ewentualne zmiany.
Jak zrobić samobadanie piersi?
Samobadanie piersi składa się z dwóch etapów – oglądania stanu piersi i badania dotykowego, czyli palpacyjnego. Stojąc przed lustrem sprawdź, czy nie zauważasz zmian wielkości, kształtu, położenia, koloru, wciągnięć.
W pozycji stojącej oglądaj piersi:
- z uniesionymi do góry rękoma,
- ze swobodnie opuszczonymi ramionami,
- z rękoma opartymi na biodrach – naciskać je tak mocno, by czuć napinanie się mięśni klatki piersiowej – obejrzyj, czy nie ma żadnych zmian,
- ściśnij brodawkę i obserwuj, czy nie wydobywa się z niej jakaś wydzielina,
- nie zapominaj o obejrzeniu górnej części piersi pod samą pachą,
- z profilu – spleć ręce z tyłu głowy i obróć się tak, by obejrzeć biust z lewej, a następnie z prawej strony,
- pochylając się do przodu sprawdzić, czy nie ma widocznych pofałdowań skóry, zmian w kształcie piersi czy wciągnięcia brodawek.
W pozycji leżącej – leżąc wygodnie na plecach podkładamy prawą rękę pod głowę wykonujemy badanie ruchami okrężnymi, półkolistymi, uciskając piersi miejsce po miejscu płasko ułożonymi palcami. Badanie lewej piersi wykonuje się prawą dłonią i odwrotnie – całą procedurę należy powtórzyć dla prawej piesi. Na końcu sprawdzamy pachę, czy nie ma powiększonych węzłów chłonnych.
Samobadanie piersi - co powinno zaniepokoić?
Ewentualne nieprawidłowości mogą dotyczyć:
- skóry,
- brodawki i otoczki piersi,
- miąższu.
Zwracamy uwagę:
- czy nie zmieniła się barwa czy ucieplenie skóry,
- czy nie ma poszerzonych podskórnych żył,
- pofałdowań,
- uwypukleń,
- owrzodzeń,
- tzw. pomarańczowej skórki.
Skontaktować się z lekarzem należy także wtedy, gdy zaobserwujemy:
- wciągnięcie, albo inaczej odwrócenie bądź zmianę kształtu brodawki,
- wyciek z brodawki,
- drobne owrzodzenia,
- niegojące się rany, pokryte strupem, w obrębie brodawki.
Bezwzględnej konsultacji lekarskiej wymaga także ból w piersi lub w jej okolicy – samoistny lub przy ucisku, obustronny lub jednostronny, o różnym nasileniu.
Dowiedz się więcej:
Wiedza kobiet po 40 roku życia o czynnikach ryzyka i profilaktyce raka piersi
http://repository.ldufk.edu.ua/bitstream/34606048/1308/1/Lorenc.pdf
Poziom wiedzy kobiet z terenów wiejskich na temat raka piersi
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-6d585fc8-0241-4e67-bd25-d0c6cc5eeba6
Ocena skuteczności populacyjnego programu wczesnego wykrywania raka piersi wśród kobiet w Polsce
http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2013/1/1_47_2013.pdf#page=20
