Rak kolczystokomórkowy - czynniki ryzyka
Rak kolczystokomórkowy jest dużo bardziej groźny niż rak podstawnokomórkowy, ale występuje zdecydowanie rzadziej.
Rak kolczystokomórkowy dotyczy głównie ludzi rasy białej. Może rozwinąć się zarówno na skórze jak i na błonach śluzowych.
Objawy raka kolczystokomórkowego
Rak kolczystokomórkowy najczęściej występuje:
- na twarzy (nos, policzek, wargi, jama ustna),
- małżowinie usznej,
- skroniach,
- kończynach dolnych,
- skórze owłosionej głowy,
- stopie
- w okolicy narządów płciowych i odbytu.
Najczęściej spotykaną postacią raka kolczystokomórkowego jest płaskie owrzodzenie otoczone szerokim, wyniosłym, wałowatym naciekiem i często przykryte strupem.
Rak kolczystokomórkowy niekiedy przyjmuje formę wybujałej, grzybiastej, brodawkowatej zmiany, która nie jest owrzodzona.
Przyczyny raka kolczystokomórkowego
Najważniejsze czynniki mające wpływ na wystąpienie raka podstawnokomórkowego to:
- wystąpienie rogowacenia słonecznego lub starczego, skóry pergaminowej barwnikowej, dermatoz, długo niegojących się owrzodzeń, blizn, przewlekłego stanu zapalnego
- uwarunkowania genetyczne
- promieniowanie ultrafioletowe
- ekspozycja na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza w dzieciństwie
- podeszły wiek
- płeć męska
- jasna karnacja
- leczenie immunosupresyjne
- obecność rozległych blizn, zwłaszcza takich po oparzeniach, lub niegojących się ran
- zakażenie wirusem HPV (w przypadku wystąpienia raka kolczystokomórkowego błony śluzowej jam ustnej i narządów płciowych)
Rak kolczystokomórkowy - rozpoznanie
Rozpoznanie raka kolczystokomórkowego musi być potwierdzone badaniem histopatologicznym, dlatego z podejrzanej zmiany pobiera się wycinek lub, jeżeli zmiana jest odpowiednio mała, wycina się ją w całości.
Zawsze powinien być oceniony stan regionalnych węzłów chłonnych. Jeżeli istnieje podejrzenie przerzutów do węzłów chłonnych znajdujących się najbliżej zmiany nowotworowej wykonuje się USG tych węzłów i biopsję.
U chorych z zaawansowanymi zmianami konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki w celu wykluczenia rozsiewu choroby. Wykonuje się wówczas RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej i USG regionalnych węzłów chłonnych oraz, w przypadku wątpliwości, inne, bardziej szczegółowe badania.
Leczenie raka kolczystokomórkowego
Leczenie większości przypadków raka kolczystokomórkowego polega na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej skóry i pooperacyjnym badaniem histopatologicznym.
Jeżeli wymaga tego stan chorego, to operację uzupełnia się o plastykę lub przeszczep skóry w celu zamknięcia rany.
Inne metody leczenia miejscowego to między innymi:
- krioterapia,
- laseroterapia,
- terapia fotodynamiczna.
W przypadku stwierdzenia przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych wskazane jest ich usunięcie oraz wykonanie uzupełniającej radioterapii regionalnego spływu chłonki.
Pacjenci, u których operacja nie była doszczętna i nie da się poszerzyć jej zakresu oraz ci, którzy byli operowani z powodu wznowy miejscowej, poddawani są najczęściej radioterapii.
U chorych z przerzutami leczenie jest zindywidualizowane i obejmuje:
- chirurgię,
- radioterapię,
- chemioterapię.
Po zakończeniu leczenia wskazane są regularne kontrole i wykonywanie badań zgodnie z zaleceniami lekarza.
Rak kolczystokomórkowy - rokowanie i powikłania
Rak kolczystokomórkowy cechuje się dość dobrym rokowaniem przy niskim stopniu zaawansowania nowotworu.
Przy braku przerzutów 5 lat przeżywa około 90% chorych. Gdy obecne są przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych odsetek osób przeżywających 5 lat spada do 40-50%.
Rak kolczystokomórkowy rośnie powoli, ale wykazuje dużą zdolność do naciekania okolicznych tkanek, powodując ich zniszczenie.
U 5-30% pacjentów tworzy przerzuty w sąsiedzkich, regionalnych węzłach chłonnych, może również dawać przerzuty odległe. Pojawienie się przerzutów odległych pogarsza rokowanie.
Zapobieganie rakowi kolczystokomórkowemu
Zapobieganie zachorowaniom na zaawansowane postaci raka kolczystokomórkowego polega na:
- Ocenie u każdego pacjenta cech ryzyka i dopasowaniu postępowania profilaktycznego
- Objęciu osób z grup ryzyka bardziej szczegółową opieką
- Unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce, zwłaszcza krótkich epizodów intensywnego nasłonecznienia powodujących oparzenia skóry
- Dbaniu o odpowiednią ochronę przed słońcem
Rak kolczystokomórkowy - zalecenia
- Obserwuj co miesiąc swoją skórę, a w sytuacji, kiedy coś cię zaniepokoi, skontaktuj się z dermatologiem.
- Raz w roku kontroluj swoją skórę na wizycie lekarskiej.
- Dbaj o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną – stosuj kremy z wysokim filtrem, unikaj wystawiania się na słońce między 10.00 a 16.00, noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem.
Źródła:
"Interna Szczeklika 2015" Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski; MP; Kraków 2015; wyd. 7
"Podstawy chirurgii" Jacek Szmidt, Jarosław Kużdżał, Zbigniew Gruca, Marek Krawczyk, Paweł Lampe, Jerzy Polański; Wydawca: Medycyna Praktyczna
"Znamiona barwnikowe" J. Maciejewska; Medycyna Praktyczna
https://dermatologia.mp.pl/choroby/chorobyskory/74416,znamiona-barwnikowe
"Nowotwory skóry: klinika, patologia, leczenie" A. Bieniek, M. Cisło, A. Jankowska-Konsur
"Czerniaki skóry – zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego" Przegląd Dermatologiczny, 2009 r.; vol. 96; str. 193-203
Dowiedz się więcej:
Czerniak - objawy, przyczyny i leczenie czerniaka
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/czerniak-objawy-przyczyny-leczenie,82,n,192
Rak podstawnokomórkowy - objawy i leczenie nowotworu
https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/rak-podstawnokomorkowy-objawy-i-leczenie,2301,n,192
Charakterystyka kliniczna oraz molekularne podstawy nowotworów skóry
