Rak kolczystokomórkowy skóry - objawy i leczenie nowotworu

Rak kolczystokomórkowy jest dużo bardziej groźny niż rak podstawnokomórkowy, ale występuje zdecydowanie rzadziej.

Rak kolczystokomórkowy dotyczy głównie ludzi rasy białej. Może rozwinąć się zarówno na skórze jak i na błonach śluzowych.

Objawy raka kolczystokomórkowego

Rak kolczystokomórkowy najczęściej występuje:

• na twarzy (nos, policzek, wargi, jama ustna), 
• małżowinie usznej, 
• skroniach, 
• kończynach dolnych, 
• skórze owłosionej głowy, 
• stopie
• w okolicy narządów płciowych i odbytu.

Najczęściej spotykaną postacią raka kolczystokomórkowego jest płaskie owrzodzenie otoczone szerokim, wyniosłym, wałowatym naciekiem i często przykryte strupem.

Rak kolczystokomórkowy niekiedy przyjmuje formę wybujałej, grzybiastej, brodawkowatej zmiany, która nie jest owrzodzona.

Przyczyny raka kolczystokomórkowego

Najważniejsze czynniki mające wpływ na wystąpienie raka podstawnokomórkowego to:

• wystąpienie rogowacenia słonecznego lub starczego, skóry pergaminowej barwnikowej, dermatoz, długo niegojących się owrzodzeń, blizn, przewlekłego stanu zapalnego
• uwarunkowania genetyczne
• promieniowanie ultrafioletowe
• ekspozycja na promieniowanie słoneczne, zwłaszcza w dzieciństwie
• podeszły wiek
• płeć męska
• jasna karnacja
• leczenie immunosupresyjne
• obecność rozległych blizn, zwłaszcza takich po oparzeniach, lub niegojących się ran
• zakażenie wirusem HPV (w przypadku wystąpienia raka kolczystokomórkowego błony śluzowej jam ustnej i narządów płciowych)

Rak kolczystokomórkowy - rozpoznanie

Rozpoznanie raka kolczystokomórkowego musi być potwierdzone badaniem histopatologicznym, dlatego z podejrzanej zmiany pobiera się wycinek lub, jeżeli zmiana jest odpowiednio mała, wycina się ją w całości.

Zawsze powinien być oceniony stan regionalnych węzłów chłonnych. Jeżeli istnieje podejrzenie przerzutów do węzłów chłonnych znajdujących się najbliżej zmiany nowotworowej wykonuje się USG tych węzłów i biopsję.

U chorych z zaawansowanymi zmianami konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki w celu wykluczenia rozsiewu choroby. Wykonuje się wówczas RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej i USG regionalnych węzłów chłonnych oraz, w przypadku wątpliwości, inne, bardziej szczegółowe badania.

Leczenie raka kolczystokomórkowego

Leczenie większości przypadków raka kolczystokomórkowego polega na wycięciu zmiany z marginesem zdrowej skóry i pooperacyjnym badaniem histopatologicznym.

Jeżeli wymaga tego stan chorego, to operację uzupełnia się o plastykę lub przeszczep skóry w celu zamknięcia rany.

Inne metody leczenia miejscowego to między innymi:

• krioterapia,
• laseroterapia,
• terapia fotodynamiczna.

W przypadku stwierdzenia przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych wskazane jest ich usunięcie oraz wykonanie uzupełniającej radioterapii regionalnego spływu chłonki.

Pacjenci, u których operacja nie była doszczętna i nie da się poszerzyć jej zakresu oraz ci, którzy byli operowani z powodu wznowy miejscowej, poddawani są najczęściej radioterapii.

U chorych z przerzutami leczenie jest zindywidualizowane i obejmuje:

• chirurgię,
• radioterapię,
• chemioterapię.

Po zakończeniu leczenia wskazane są regularne kontrole i wykonywanie badań zgodnie z zaleceniami lekarza.

Rak kolczystokomórkowy - rokowanie i powikłania

Rak kolczystokomórkowy cechuje się dość dobrym rokowaniem przy niskim stopniu zaawansowania nowotworu.

Przy braku przerzutów 5 lat przeżywa około 90% chorych. Gdy obecne są przerzuty w okolicznych węzłach chłonnych odsetek osób przeżywających 5 lat spada do 40-50%.

Rak kolczystokomórkowy rośnie powoli, ale wykazuje dużą zdolność do naciekania okolicznych tkanek, powodując ich zniszczenie.

U 5-30% pacjentów tworzy przerzuty w sąsiedzkich, regionalnych węzłach chłonnych, może również dawać przerzuty odległe. Pojawienie się przerzutów odległych pogarsza rokowanie.

Zapobieganie rakowi kolczystokomórkowemu

Zapobieganie zachorowaniom na zaawansowane postaci raka kolczystokomórkowego polega na:

• Ocenie u każdego pacjenta cech ryzyka i dopasowaniu postępowania profilaktycznego
• Objęciu osób z grup ryzyka bardziej szczegółową opieką
• Unikaniu nadmiernej ekspozycji na słońce, zwłaszcza krótkich epizodów intensywnego nasłonecznienia powodujących oparzenia skóry
• Dbaniu o odpowiednią ochronę przed słońcem

Rak kolczystokomórkowy - zalecenia

• Obserwuj co miesiąc swoją skórę, a w sytuacji, kiedy coś cię zaniepokoi, skontaktuj się z dermatologiem.
• Raz w roku kontroluj swoją skórę na wizycie lekarskiej.
• Dbaj o odpowiednią ochronę przeciwsłoneczną – stosuj kremy z wysokim filtrem, unikaj wystawiania się na słońce między 10.00 a 16.00, noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem.

Źródła:

"Interna Szczeklika 2015" Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski; MP; Kraków 2015; wyd. 7

"Podstawy chirurgii" Jacek Szmidt, Jarosław Kużdżał, Zbigniew Gruca, Marek Krawczyk, Paweł Lampe, Jerzy Polański; Wydawca: Medycyna Praktyczna

"Nowotwory skóry: klinika, patologia, leczenie" A. Bieniek, M. Cisło, A. Jankowska-Konsur

"Czerniaki skóry – zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego" Przegląd Dermatologiczny, 2009 r.; vol. 96; str. 193-203

Dowiedz się więcej:

Czerniak - objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka

Rak podstawnokomórkowy - objawy i leczenie nowotworu

Charakterystyka kliniczna oraz molekularne podstawy nowotworów skóry