Pole elektromagnetyczne a guz mózgu – wpływ telefonii i rezonansu na zdrowie

Co to jest pole elektromagnetyczne

Pole elektromagnetyczne jest obecne wszędzie w środowisku od zawsze. Jego źródłem jest na przykład lokalne gromadzenie się ładunków elektrycznych podczas burz, natomiast pole magnetyczne ziemi jest wykorzystywane przez ptaki jako narzędzie nawigacji. Wiele źródeł promieniowania elektromagnetycznego zostało wytworzonych przez człowieka. Jest to aparatura medyczna (np. rezonans magnetyczny), urządzenia elektryczne wykorzystujące pola o niskiej częstotliwości (między innymi elektryczne linie napowietrzne) oraz urządzenia telekomunikacyjne, emitujące pola elektromagnetyczne o wysokiej częstotliwości (od 100 kHz do 300 GHz), w tym 5G.

Właściwie stosowane pola elektromagnetyczne służą poprawie jakości naszego życia. Jednak podobnie jak w przypadku innych czynników występujących w środowisku (na przykład hałas, drgania mechaniczne), wartości emitowanych pól elektromagnetycznych wymagają ograniczeń, gdyż zbyt duże natężenia mogłyby być szkodliwe dla zdrowia. Dlatego poszczególne kraje wprowadziły standardy określające dopuszczalne dla ludzi wartości.

Poziom pola elektromagnetycznego charakteryzują dwie wartości – natężenie pola elektrycznego oraz natężenie pola magnetycznego. W przypadku źródła promieniowania mówimy o wartości mocy promieniowania.

Wpływ pola elektromagnetycznego na człowieka

Obserwowane w organizmach żywych biologiczne skutki oddziaływania pola elektromagnetycznego są uzależnione od częstotliwości, natężenia oddziałującego pola, tego jak duża część ciała jest poddawana działaniu pola i jak długo trwa narażenie. Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm może wywoływać:

• stymulację tkanki pobudliwej (czyli silnie reagującej na bodźce, do takich komórek należą neurony) na skutek indukowania w ciele prądów elektrycznych – zdarzyć się to może głównie przy narażeniu na częstotliwości mniejsze od kilkuset kHz,
• efekt termiczny – podwyższenie temperatury tkanek na skutek pochłaniania energii pól (efekt termiczny), co może się zdarzyć podczas narażenia na częstotliwości powyżej 1 MHz.

Prądy indukowane mogą zaburzać pracę organizmu w wyniku zakłócenia naturalnych procesów elektrofizjologicznych w komórkach nerwowych czy mięśniowych, a efekty termiczne prowadzą do przegrzania (poparzenia) różnego stopnia i rozległości. Może to dotyczyć zarówno tkanek skóry, jak i tych wewnątrz ciała – zależnie od częstotliwości promieniowania. Po ustaniu ekspozycji na czynnik ryzyka, skutki te ustępują.

Pole elektromagnetyczne a ryzyko raka – wpływ telefonów komórkowych

Międzynarodowa Agencja Badań nad Nowotworami (ang. International Agency for Research on Cancer – IARC) wprowadziła pole elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości (czyli takie, jakie jest emitowane między innymi przez systemy telefonii komórkowej) do kategorii 2B. Kategoria obejmuje zjawiska i sytuacje będące możliwie kancerogennymi dla ludzi. Jednakże autorzy opracowania jednocześnie zaznaczyli, że w kategorii tej umieszczane są czynniki, co do których pojawiają się co prawda pewne przesłanki mogące wskazywać na ich kancerogenność, ale obecnie daleko jest do ostatecznych konkluzji.

Warto więc zaznaczyć, że ryzyko powstawania nowotworów pod wpływem działania promieniowania elektromagnetycznego ocenia się eksperymentalnie i epidemiologicznie od ponad 30 lat. Dotychczas żadne badania nie potwierdziły związku tego czynnika z rozwojem raka u ludzi.

Najważniejsze z badań to SEER, prowadzone w USA oraz europejskie INTERPHONE. Wyniki SEER zostały opisane w 2013 roku i jednoznacznie wykluczyły istnienie zależności pomiędzy polem elektromagnetycznym emitowanym przez telefonie mobilne, a wzrostem zachorowalności na nowotwory.

Prowadzone przez ponad 10 lat badanie INTERPHONE, angażujące 16 ośrodków badawczych w 13 krajach, dotyczyły wpływu telefonów komórkowych na zdrowie człowieka i również nie potwierdziły zależności liczby zachorowań na guzy mózgu od obecności pola elektromagnetycznego.

Pole elektromagnetyczne – stan środowiska w Polsce

Zanim rozpoczęto wdrażanie sieci 5G, pojawiały się w naszym kraju publikowane, ale nieprawdziwe głosy wskazujące na to, że wartości pola elektromagnetycznego w środowisku już przed wdrożeniem nowej technologii nie pozwalają na dołożenie kolejnych źródeł emitujących to pole.

Tymczasem w latach 2014–2016 prowadzone były szeroko zakrojone badania, których wyniki opublikował Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Obejmowały one pomiary pola elektromagnetycznego w 135 punktach w każdym z polskich województw (w centrach miast i dzielnic, gdzie promieniowanie było najwyższe) i wskazały one jednoznacznie, że opinie sugerujące przekroczenie dopuszczalną wartość 7 V/m (natężenie pola elektromagnetycznego wyrażana w voltach na metr) nie znajdują żadnego potwierdzenia. Najwyższy wynik pomiaru uzyskano w jednym z punktów województwie zachodniopomorskim i dał on wartość 2,96 V/m W pozostałych punktach uzyskano odczyty 0,2–1,2 V/m, czyli znacznie poniżej dopuszczalnych norm, określonych w rozporządzeniu ministra środowiska.

Wątpliwości niektórych grup społeczeństwa budził też fakt zwiększenia w 1998 roku dopuszczalnego limitu natężenia pola elektromagnetycznego z 3 V/m do 7 V/m. Jednakże prowadzone badania wskazują, że po ponad 20 latach w większości miejsc wartości pola elektromagnetycznego nadal nie przekraczały dawnych, bardziej restrykcyjnych norm.

Czy technologia 5G jest bezpieczna?

5G, czyli piąta generacja, jest najnowszą technologią, wdrażaną od 2019 roku. Wpływa ona nie tylko na możliwość zwiększenia przez sieci wydajności, czyli prędkości przesyłu danych i liczby podłączanych obiektów.Umożliwia również rozwój technologii związanych z telemedycyną, zdalnym nadzorem nad zdrowiem pacjentów czy telechirurgią.

W odróżnieniu od poprzednich generacji, 5G wykorzystuje promieniowanie o wyższej częstotliwości (powyżej 3,5 GHz), a wiązka promieniowania nakierowywana jest na konkretny obiekt, zamiast jak dotychczas – rozpraszać promieniowanie elektromagnetyczne do środowiska wokół nadajników. Żadne z dotychczasowych badań nie wskazało na negatywne skutki zdrowotne pola elektromagnetycznego o częstotliwościach emitowanych przez urządzenia działające w technologii 5G. Jeśli tylko pole pozostaje poniżej określonych przez międzynarodowe standardy wytycznych, nie przewiduje się żadnych negatywnych konsekwencji dla organizmu człowieka.

W przypadku telefonii komórkowej standardy ograniczające dopuszczalną emisję promieniowania elektromagnetycznego dotyczą zarówno stacji nadawczej, jak i urządzeń mobilnych, takich jak na przykład smartfon.

 Źródła

1. who.int, dostęp z dnia 02.06.2022 r.
2. m.ciop.pl, dostęp z 02. 06. 2022 r.
3. Bieńkowski P, Zmyślony M, Karpowicz J, et al. Uwarunkowania narażenia ludności na pola elektromagnetyczne związane z racjonalnym wykorzystaniem sieci radiokomunikacyjnych 5G w Polsce. Medycyna Pracy. 2020;71(2):245-253. doi:10.13075/mp.5893.00920.
4. Krawczyk, Andrzej, Katarzyna Ciosk, and Barbara Grochowicz. "Ryzyko i zagrożenie w polu elektromagnetycznym–krytyczna analiza pojęć." Przegląd Elektrotechniczny 91.1 (2015): 166-198.