Płaskostopie – przyczyny choroby i ćwiczenia na płaskostopie

Zmiana stylu życia na bardziej siedzący, jaka ma miejsce w związku z postępem cywilizacyjnym, dotyka również najmłodszych. Statystyki są alarmujące – u ponad 80% dzieci specjaliści diagnozują wady postawy. Jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości jest płaskostopie, na które cierpi prawie 30% małych Polaków.
Płaskostopie u dzieci. Jak rozpoznać?

 Problem jest o tyle istotny, że skutki nieleczonego płaskostopia mogą być długoterminowe i wpływać na jakość życia dziecka w przyszłości. W kwestii profilaktyki najwięcej mogą zrobić rodzice, zaś podstawą pomocy jest wiedza na temat etapów rozwoju fizycznego dziecka.

Płaskostopie u dzieci

Należy zacząć od tego, że każde dziecko rodzi się z tzw. płaskostopiem fizjologicznym, które jest normą mniej więcej do 3.-4. roku życia.

– Spłaszczona stopa dziecka związana jest z wiotkością więzadeł stopy i słabymi mięśniami. Stopniowo, wraz z procesem wzrostu, gdy dziecko zaczyna chodzić, mięśnie stóp wzmacniają się i zaczynają się kształtować łuki stopy. Prawidłowo ukształtowana stopa dotyka podłoża trzema punktami: piętą, głową pierwszej i głową piątej kości śródstopia. Pomiędzy tymi punktami przebiegają łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Najczęstszą postacią płaskostopia u dzieci jest obniżenie łuku podłużnego przyśrodkowego (wewnętrzna strona stopy) i koślawość pięty – wyjaśnia mechanizm powstawania płaskostopia Izabela Franczak – fizjoterapeutka z Medicover.

Powody płaskostopia

Przyczyn płaskostopia u dzieci upatruje się w nieprawidłowym funkcjonowaniu stopy – gdy dochodzi do osłabienia siły mięśniowej stóp, powoduje to obniżenie się łuku i powstanie tej dolegliwości. Co zatem może powodować zmniejszenie siły mięśniowej stóp? Odpowiada Izabela Franczak: – Przyczyn szukać możemy już w okresie niemowlęctwa, kiedy stopa dziecka narażona jest na nieprawidłowe ustawienia ze względu na  zbyt ciasne i obcisłe śpioszki. Ważne jest też, aby utrzymać prawidłową wagę dziecka. W momencie, kiedy dziecko zaczyna stawiać pierwsze kroki, a ma nadwagę, zbyt duże obciążenie stóp powoduje przeciążenie ich łuków i w efekcie deformację. Zbyt wczesne próby nauczenia dziecka chodzenia również mogą osłabić mięśnie stopy, która nie jest jeszcze przygotowana do przyjęcia obciążenia. W okresie wczesnego dzieciństwa rodzic powinien także zwracać uwagę na dobór odpowiedniego obuwia dla dziecka – buty wąskie, za małe czy bez stabilizacji pięty to częste przyczyny występowania płaskostopia.

Objawy płaskostopia

Co powinno zaniepokoić rodzica na tyle, by konieczne było udanie się z dzieckiem do specjalisty? Na pewno w sytuacji, kiedy zauważymy u dziecka wspomniane obniżenie łuku wewnętrznego stopy oraz kiedy stwierdzimy koślawienie pięt.

– Należy się wtedy skonsultować z ortopedą i fizjoterapeutą w celu ustalenia drogi leczenia. Najlepszą dostępną metodą leczenia jest rehabilitacja zachowawcza – tzn. samodzielne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie stóp codziennie w domu pod okiem rodziców – mówi Izabela Franczak.

Ćwiczenia na płaskostopie

W przypadku młodszych dzieci najlepsze efekty przynoszą krótkie ćwiczenia w formie zabawy, dzięki czemu można utrzymać zaangażowanie dziecka w proces rehabilitacji. Wykorzystuje się do tego celu np. ćwiczenia z piłką, zbieranie i podnoszenie za pomocą stóp zabawek, chusteczek, rysowanie stopami, itp. Wszystkim dzieciom z problemem płaskostopia poleca się także chodzenie po miękkim podłożu (piasku, trawie czy miękkim dywanie), dzięki czemu mięśnie stóp poddawane są ciągle delikatnym ćwiczeniom. – Niekiedy wskazane jest stosowanie wkładek korekcyjnych, podtrzymujących łuk podłużny stopy i zapobiegających koślawieniu pięty (tzw. wkładki supinujące). Należy jednak pamiętać, że wkładki jedynie podtrzymują stopę, ale nie wzmacniają mięśni, a zatem nie leczą płaskostopia! Niekiedy przynoszą nawet efekt przeciwny do zamierzonego, ponieważ mięśnie rozleniwiają się i płaskostopie się pogłębia. Wkładki stosujemy zatem wyłącznie wspomagająco – wyjaśnia Izabela Franczak. W związku z tym decyzji o wkładach nie należy podejmować samemu, a jedynie po zaleceniu przez lekarza ortopedę lub fizjoterapeutę.

Zapobieganie płaskostopiu

Warto podkreślić, że płaskostopiu możemy i powinniśmy zapobiegać już od wczesnych miesięcy życia dziecka.

– Możemy to robić, wybierając wygodne, luźne śpioszki, a także stymulując mięśnie stopy dziecka, np. poprzez delikatne łaskotanie podeszwy, co sprawia, że dziecko zwija i rozwija stopę ­– radzi Izabela Franczak. Warto także przyłożyć dużą wagę do tego, jakie obuwie kupujemy naszym dzieciom. Podstawową zasadą jest pozostawienie w bucie odpowiedniej ilości miejsca (luzu), które jest niezbędne ze względu na to, że stopa nieznacznie się wydłuża przy obciążeniu. Przed zakupem sprawdźmy też, czy but posiada szeroki przód, umożliwiający swobodne ruchy palców, nie ściska stopy z boku ani nie uciska od góry. Kolejnym ważnym aspektem zdrowego obuwia jest sztywny zapiętek, który gwarantuje stabilizację pięty. Należy także sprawdzić, czy podeszwa obuwia jest elastyczna, sprężysta i odpowiednio gruba (najlepiej, gdy ma ok. 1 cm wysokości), dzięki czemu będzie amortyzować wstrząsy. Mówiąc o profilaktyce, warto podkreślić, że, aby mięśnie stopy rozwijały się prawidłowo, bardzo ważna jest aktywność fizyczna. Niemniej jednak, wysyłając dziecko na zajęcia sportowe, upewnijmy się, czy nie przeciąża ono stóp poprzez wysiłek na twardym podłożu. – Każdego dnia należy też zwracać uwagę na postawę dziecka, np. w czasie zabawy – nieprawidłowe siedzenie i stanie, kiedy stopy są ustawione zbyt długo w nienaturalnej pozycji, szczególnie koślawości mogą stać się przyczyną płaskostopia – dodaje Izabela Franczak.

Skutkiem nieleczonego płaskostopia mogą być bóle i obrzęki stóp, łydek i kręgosłupa, a także przewlekłe stany zapalne torebek i więzadeł. Warto zatem zadbać o stopy dziecka już we wczesnych latach jego życia, gdyż zdrowe stopy są podstawą sprawnego funkcjonowania całego organizmu.

Podobne tematy:

Haluksy - objawy i leczenie haluksów

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 17.12.2017
Data ostatniej aktualizacji 24.03.2023