Ostroga piętowa - objawy, przyczyny, leczenie, ćwiczenia

Co to jest ostroga piętowa? Charakterystyka dolegliwości

Rozcięgno podeszwowe łączy guz kości piętowej z nasadą palców stopy - jest to elastyczna tkanka, która pracuje podczas chodzenia, stania. Dzięki niej łuk podłużny stopy jest utrzymany w odpowiednim położeniu, stopa nie spłaszcza się.

Ostrogi piętowe a ból pięty

Ostroga piętowa wywołuje zapalenie powięzi podeszwowej, które charakteryzuje się bólem w podeszwowej części stopy. W początkowym stadium zazwyczaj największe dolegliwości występują rano, podczas obciążenia po odpoczynku, po rozchodzeniu się zmniejsza się. Wieczorem, po obciążeniu trwającym cały dzień, ponownie daje o sobie znać. Z czasem ból występuje już stale i towarzyszy chodzeniu, dłuższemu staniu, pojawia się w spoczynku. Pacjenci opisują ból jako piekący, nawet palący. Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu stóp, pięt u dorosłych. W Stanach Zjednoczonych jest to około miliona wizyt rocznie u lekarzy.

Ostroga piętowa występuje najczęściej między 40 a 60 rokiem życia, w młodszej grupie wiekowej dolegliwości obserwuje się u biegaczy, gdzie przyczyną mogą być powtarzające się mikrourazy.

W badaniu palpacyjnym wyraźnie można wyczuć tkliwość wzdłuż powięzi od pięty do przedniej części stopy od strony podeszwowej przy zgięciu grzbietowy stopy (palce „do siebie”).

Przyczyny ostrogi piętowej

Przyczyny powstawania ostrogi piętowej najprawdopodobniej są wieloczynnikowe i obejmują następujące elementy:

• otyłość (BMI>27),
• płaskostopie,
• długotrwałe stanie i chodzenie, najczęściej na twardej powierzchni,
• długotrwałe bieganie po twardej bieżni,
• przeciążenia treningowe – np. długotrwały, ciężki trening, szczególnie nagłe wydłużenie dystansu,
• ograniczone zgięcie grzbietowe stopy (wyprost) np. z powodu skróconego ścięgna Achillesa, braku elastyczności mięśni łydki,
• brak pełnego wyprostu w stawie kolanowym, powoduje to większe obciążenie przedniej części stopy i większe napięcie rozcięgna podeszwowego,
• źle dobrane obuwie, za duże, za twarde, z płaską podeszwą. Zbyt duże buty lub klapki wymuszają ciągłą pracę stopy w kierunku podkurczania palców co powoduje ciągłe napięcie rozcięgna podeszwowego, natomiast płaska podeszwa typ baleriny ciągłą pracę rozcięgna podeszwowego podtrzymując łuk podłużny stopy bez podparcie jakim jest obuwie z wyprofilowaną wkładką.
• zanik poduszki tłuszczowej w okolicy pięty u osób starszych,
• ciąża i zawiązana z tym większa masa ciała i obciążenie stóp.

Ostroga piętowa może rozwijać się jedno lub obustronnie, w zależności od przyczyny.

Warto również podkreślić, by nie lekceważyć bólu pięty i od razu zgłosić się do specjalisty, ponieważ z czasem zaburzony jest mechanizm chodu, którego możemy nie zauważyć i traktować jako naturalny. Może to odbić się na bólach kolan, bioder i kręgosłupa.

Nie każdy ból pięty to ostroga i/lub zapalenie rozcięgna podeszwowego. Warto je rozróżnić z innymi dolegliwościami takimi jak pięta Haglunda (ból tylnej części pięty), stany zapalenie w obrębie ścięgna Achillesa, zespół cieśni kanału stępu, choroby ogólnoustrojowe jak reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca, choroba Reitera a także urazy - stłuczenie złamanie, skręcenie.

Jak leczyć ostrogę piętową?

Leczenie ostrogi piętowej w większości polega na przestrzeganiu kilku zasad. 

1. Regularnie wykonuj ćwiczenia na stopę płasko-koślawą, przy współistnieniu takiej wady stóp.
2. Regularnie wykonuj ćwiczenia rozciągające mięśnie łydki, rozcięgna podeszwowego stopy, szczególnie gdy są spełnione wyżej wymienione czynniki.
3. Roluj stopę na twardej piłeczce lub butelce wody w celu pobudzenia procesów  przemiany materii.
4. Stosuj taping, czyli oklejanie specjalnymi plastrami.
5. Unikaj chodzenia w płaskim obuwiu oraz na boso po płaskim, twardy podłożu.
6. Noś wkładki odciążające lub przynajmniej podpiętki zmniejszające nacisk na piętę, np. żelowe.
7. Zmniejsz/ogranicz aktywność fizyczną, która pojawiła się w historii wywiadu pacjenta.
8. Odpoczywaj.
9. Stosuj chłodzenie w domowych warunkach, kostki lodu, cold-pack.
10. Doustne stosuj NLPZ, czyli niesterydowe leki przeciwzapalne, maksymalnie około 2-3 tygodni. Dłuższe stosowanie powinno być raczej stosowane u pacjentów z ogólnoustrojowym stanem zapalnym. Należy pamiętać, że długotrwałe stosowanie takiego leczenia również niesie ze sobą pewne negatywne skutki,
11. Podanie domiejscowo w postaci iniekcji substancji przeciwzapalnej (sterydowej). Niektóre badania mówią, iż leczenie w ten sposób bardzo szybko przynosi zmniejszenie dolegliwości bólowych, lecz na krótko, poprawa trwa około miesiąc.
12. Zabiegi z zakresu fizykoterapii. Bardzo dobre efekty można uzyskać przy zastosowaniu fali uderzeniowej, jest to bolesny zabieg, ale często skuteczny. Ponadto do leczenia ostrogi piętowej i zapalenia rozcięgna podeszwowego można wykorzystać magnetoterapię, krioterapię, ultradźwięk czy jonoforezę, lecz działanie tych zabiegów jest dużo słabsze.
13. Kluczowe jest dobranie odpowiedniego obuwia, powinno być ono wygodne, nie za miękkie i nie za twarde, o elastycznej podeszwie i elastycznym zapiętku, but musi dobrze trzymać stopę, by nie przeciążać mięśni stopy podczas jego utrzymania.
14. Przeciwdziałanie otyłości.
15. Leczenie operacyjne polegające na wycięciu wyrośli kostnej, jest zarezerwowane dla pacjentów u których leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych efektów, lecz trzeba tu wyraźnie podkreślić jest rzadko stosowane, gdyż wyniki nim uzyskane nie przewyższają leczenia zachowawczego. Leczenie to jest zarezerwowane dla Pacjentów, którzy w wyniku leczenia zachowawczego przez 6-12 miesięcy nie uzyskali poprawy. Do tego rodzaju leczenia kwalifikowana jest bardzo niewielka grupa Pacjentów. 90-95% Pacjentów pozytywnie reaguje na leczenie zachowawcze, głównie ćwiczenia rozciągające, w drugiej kolejności stosuje się zabiegi z fizykoterapii.

Leczenie bólu pięty nie zawsze musi odnosić się tylko do bolesnego miejsca.

BStosując terapię manualną holistyczną wg Andrzeja Rakowskiego warto również odnieść się do więzadeł miednicy, szczególnie do więzadła krzyżowo-guzowego (wkg).

Czynnościowa zmiana stanu wkg dość często objawia się bólami pięty. I tylko tym. Pojawiają się one u osób w różnym wieku. Obejmują powierzchnię podeszwową guza piętowego i jego krawędzie boczne. Najczęściej nasilają się w całym procesie chorobowym.

Ból pięty nasila się przy obciążeniu i nie zależy od obuwia. Okostna guza piętowego jest bardzo wrażliwa na ucisk.

Leczenie polega na miejscowej pracy z wkg, ale również na innych strukturach, które biorą udział w czynnościowym przeciążeniu więzadeł miednicy.

Ćwiczenia na ostrogę piętową

Leczenie ostrogi piętowej jest wspierane przez ćwiczenia. Kliknij na zdjęcie, aby powiększyć.

1.
Zanim wstaniesz rano z łóżka, rozciągnij mięśnie łydki i stopy przyciągając stopę w kierunku „do siebie” za pomocą paska, ręcznika w ostateczności gumy do ćwiczeń (mniej rozciągliwa będzie lepsza). Zatrzymaj ruch na 5-15 sekund z uczuciem lekkiego rozciągania, nie bólu. Powtórz 5-10 razy.

2.

Stań przodem do ściany, ustaw stopy palcami w kierunku ściany, z tyłu znajduje się noga, która będzie rozciągana. Kolano z przodu jest lekko ugięte, z tyłu proste. Pochyl się lekko do przodu aż poczujesz lekkie rozciąganie mięśni łydki nogi, która jest z tyłu.

Zatrzymaj ruch na 15 sekund. Ćwiczenie nie może być bolesne. Powtórz 5 razy, dwa razy dziennie.

Nie wykonuj tego ćwiczenia na nierozgrzane mięśnia, np. od razu rano po wstaniu.

3.

Stań przodem do ściany, ustaw stopy palcami w kierunku ściany, z tyłu znajduje się noga, która będzie rozciągana. Kolana obu nóg są lekko zgięte. Pochyl się lekko do przodu aż poczujesz lekkie rozciąganie mięśni łydki nogi, która jest z tyłu.

Zatrzymaj ruch na 15 sekund. Ćwiczenie nie może być bolesne. Powtórz 5 razy, dwa razy dziennie.

Nie wykonuj tego ćwiczenia na nierozgrzane mięśnia, np. od razu rano po wstaniu.

4.

Oprzyj stopę na niewielkim podwyższeniu np. książce, stopniu.

• Lekko zegnij kolano nogi na książce do pojawienia się pierwszego uczucia rozciągania w dolnej części łydki i strony podeszwowej stopy.
  Druga noga jest ustawiona z tyłu w lekkim zgięciu w kolanie.
  Zatrzymaj ruch na 15 sekund. Ćwiczenie nie może być bolesne. Powtórz 5 razy, dwa razy dziennie.
  Nie wykonuj tego ćwiczenia na nierozgrzane mięśnia, np. od razu rano po wstaniu.
• Noga ułożona na książce jest prosta w kolanie, druga lekko zgięta w kolanie stoi z przodu.
  Powoli przenieś ciężar ciał do przodu na nogę, która jest z przodu.
  Do pojawienia się pierwszego uczucia rozciągania w dolnej części łydki i strony podeszwowej stopy.
  Zatrzymaj ruch na 15 sekund. Ćwiczenie nie może być bolesne.
  Powtórz 5 razy, dwa razy dziennie.
  Nie wykonuj tego ćwiczenia na nierozgrzane mięśnia, np. od razu rano po wstaniu.

5.

Bardzo pomocną techniką jest mocne masowanie bolesnego miejsca na stopie, pięcie twardą piłeczką wielkości piłeczki tenisowej. Można zacząć od masowania jak na zdjęciu za pomocną przyciskania drugą ręką, lecz bardziej korzystne jest masowanie z naciskiem stopą na podłodze. Można turlać piłeczkę jak również po znalezieniu bolesnych punktów nacisnąć je i przytrzymać do momentu zmniejszenia wrażliwości na ucisk. Powtórz 1-3 razy w ciągu dnia.

Ta technika jest techniką bolesną i jest to prawidłowe odczucie, jest to związane z wykonaniem głębokiego masażu.

Podsumowanie ćwiczeń na ostrogi piętowe

Ćwiczenia, masaż kostką lodu, rolowanie i uciskanie na piłeczce powinny być wykonywane codziennie przez kilka/kilkanaście dni w zależności od ustępowania objawów. Jednak minimalny czas to około 7 dni.

Po tym czasie należy odczekać kolejny tydzień i ocenić efekty leczenia.

W przypadku braku poprawy warto udać się do lekarza, by ewentualnie wdrożyć leczenia farmakologiczne, fizykoterapię.

Warto również pamiętać o noszeniu podpiętek i nie przeciążeniu mięśni łydki w okresie leczenia.

Bibliografia

1. Plantar fascilitis Uptodate
2. Plantar fascilitis, calcaneal spur Clinicalkey
3. Ortopedia i traumatologia Tadeusz Szymon Gaździk
4. Ortopedia i rehabilitacja Wiktor Dega, tom II
5. Terapia manualna holistyczna Andrzej Rakowski
6. Doświadczenie własne.

Powiązane tematy: 

• Entezopatia ścięgna Achillesa
• Zmęczeniowe złamanie kości śródstopia
• Co to jest stretching? Jak robić ćwiczenia na rozciąganie?
• Haluksy, objawy i leczenie