Oparzenia słoneczne – sposoby na oparzenia

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu opalenizna świadczyła o niskim statusie materialnym. Smagła cera charakteryzowała osoby, które musiały pracować pod gołym niebem, w pocie czoła. W cenie była przede wszystkim bladość. Przed nadmiernymi promieniami słonecznymi mężczyźni zasłaniali się kapeluszami z wielkimi rondami, a kobiety ozdobnymi parasolkami, nawet jeśli przebywały nad morzem. By mieć jak najbledszą cerę, stosowały kąpiele w kozim mleku i obficie się pudrowały. Dzisiaj te zwyczaje diametralnie się zmieniły. Opalenizna stała się synonimem udanych wakacji, bogactwa, a pochwalić się nią mogli jeszcze jakiś czas temu tylko nieliczni. I odwrotnie niż kiedyś: bladość zaczęła być kojarzona z niedożywieniem, chorowitością, a opalenizna ze zdrowiem, wysokim statusem materialnym. W pogoni za piękną, brązową opalenizną, zaczęto bez opamiętania wystawiać ciało na słońce. A to okazało się bardzo szkodliwe.

Dlaczego opalanie jest niebezpieczne?

Jednym z najczęstszych skutków nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne są oparzenia. Zwykle jest to błahy problem, mijający po kilku dniach. Ale nie zawsze. Czasem oparzenie może być na tyle poważne, że trzeba udać się po fachową pomoc medyczną. Bywa także, że w wyniku przegrzania organizmu może dojść do udaru słonecznego. Problemu nie można zbagatelizować. Warto więc wiedzieć, jak go uniknąć.

Za powstawanie oparzeń słonecznych odpowiada promieniowanie UVB. Choć w większości pochłaniane jest przez warstwę ozonową w stratosferze, 5% promieni dociera na Ziemię i wnika w naskórek. To powoduje pigmentację, czyli efekt opalonej skóry, ale jest także powodem oparzeń słonecznych. Wystarczy chwila nieuwagi, wynikająca ze zbyt długiego przebywania na słońcu w godzinach, kiedy promieniowanie UVB jest najsilniejsze, lub brak odpowiedniej ochrony przed działaniem szkodliwych promieni, by odczuć na skórze negatywne skutki w postaci oparzenia. 

Objawy oparzenia słonecznego

Pierwsze objawy oparzeń słonecznych widoczne są już po kilku godzinach od ekspozycji, ale ich największe nasilenie występuje dopiero po 24, a nawet 72 godzinach. Ich skutki będą odczuwalne przede wszystkim na skórze w postaci:

• zaczerwienienia,
• swędzenia,
• pieczenia,
• pęcherzy lub wysypki.

Ale to nie jedyne objawy oparzenia słonecznego. Często oparzeniom towarzyszą też:

• gorączka,
• dreszcze,
• ogólne osłabienie,
• zawroty głowy.

Objawy oparzeń i skutki ich odczuwania zależą w głównej mierze od stopnia uszkodzenia skóry.

Stopień odparzeń

Biorąc pod uwagę głębokość oparzenia, wyróżnia się cztery stopnie oparzeń.

Oparzenie I stopnia dotyczy tylko naskórka, a więc najbardziej zewnętrznej warstwy naszej skóry. Klinicznie objawia się zaczerwienieniem i obrzękiem skóry. Objawy ustępują po kilku dniach bez pozostawienia śladu.

Oparzenia II stopnia dotyczą naskórka i skóry właściwej. Klinicznie objawiają się zmianami rumieniowymi na skórze, w obrębie których tworzą się bolesne pęcherze, wypełnione płynem surowiczym. Nadżerki po pęcherzach goją się w ciągu kilku tygodni, również bez pozostawienia blizny. W rozległych oparzeniach II stopnia mogą pojawić się objawy ogólne, a nawet wstrząs.

Oparzenia III stopnia obejmują skórę właściwą, wraz z naczyniami i nerwami skórnymi oraz z podskórną tkanką tłuszczową. 

Oparzenie IV stopnia dotyczy również tkanki głębiej położone (mięśnie, ścięgna, kości). Występują po zadziałaniu silnych czynników fizycznych i chemicznych (np. ciepła, żrących substancji chemicznych, prądu elektrycznego).

W przypadku oparzeń słonecznych mamy do czynienia najczęściej ze stopniem I lub II

- mówi dr n. med. Aleksandra Rymsza.

Sposoby na oparzenia słoneczne

Z oparzeniami I i II stopnia możemy poradzić sobie samodzielnie, bez konieczności udawania się do lekarza. Należy postępować podobnie, jak w przypadku, gdy oparzymy się wrzątkiem czy żelazkiem. Umyć skórę letnią, ale nie zimną wodą i przyłożyć chłodnym okładem. Jeśli oparzenie występuje na dużym obszarze ciała, można wziąć kojący prysznic. Woda nie powinna być jednak zbyt zimna, by nie doszło do szoku termicznego. Zaleca się stopniowe oziębianie wody i przyzwyczajanie ciała do coraz niższej temperatury.

Kremy na oparzenia słoneczne, maści i inne leki

Oparzeniom zazwyczaj towarzyszy ból, dlatego warto przyjąć dostępne bez recepty leki przeciwbólowe. Na rynku dostępnych jest wiele środków, łagodzących objawy oparzenia, które można nabyć bez recepty. Przede wszystkim pianki i maści, działające chłodząco, łagodząco i nawilżająco.

Oparzona skóra bardzo szybko traci wodę, dlatego trzeba ją mocno nawilżać, nakładając grubą warstwę kremu, nawet kilka razy dziennie. Ważne, by stosowane środki były hipoalergiczne. Podrażniona skóra jest bowiem bardziej skłonna do alergii. Warto wybierać kremy zawierające w składzie D-pantenol, nazywany prowitaminą B5, który łagodzi podrażnienia, swędzenie i zaczerwienienie skóry. Dodatkowo ułatwia gojenie i regenerację naskórka, działa przeciwzapalnie i poprawia barierę lipidową skóry.

Pomocne będą medykamenty zawierające alantoinę. Jest ona składnikiem maści i kremów. Działa ściągająco i oczyszczająco, a przez to przyspiesza gojenie się ran. W przypadku gdy po kilku godzinach na oparzonej skórze pojawią się bąble, nie wolno ich zdrapywać ani przekłuwać. Płyn w nich zawarty wchłonie się sam, a nasza ingerencja może tylko zwiększyć ryzyko zakażenia.

Domowe sposoby na oparzenia słoneczne

Jeśli do oparzenia dojdzie podczas urlopu, w miejscu, gdzie nie mamy dostępu do domowej apteczki, a skutki oparzeń będą odczuwalne w późnych godzinach nocnych, co uniemożliwi nam zaopatrzenie się w medykamenty, można doraźnie wykorzystać to, co znajduje się w lodówce. Na oparzoną skórę chłodząco podziała okład z kefiru, jogurtu lub maślanki.

Domowe sposoby podziałają jednak tylko na bardzo lekkie oparzenia. Jeśli mimo zastosowania środków łagodzących, silne zaczerwienienie skóry, ból i pieczenie nie ustępują, nie spadnie także temperatura ciała, trzeba udać się do lekarza. Z wizytą nie powinniśmy zwlekać zwłaszcza wtedy, gdy oparzeniom towarzyszy ból i zawroty głowy, nudności, dreszcze, wysoka temperatura, przyspieszone tętno, a także utrata świadomości. Są to objawy udaru słonecznego, który może wystąpić przy oparzeniach. Pomoc medyczna w tym przypadkach będzie niezbędna.

Jak unikać oparzeń słonecznych?

Stopień oparzeń zależy przede wszystkim od długości ekspozycji na słońce i natężenia światła. Najgroźniejsze promienie UVB występują latem, w godzinach od 10 do 15. Podatność skóry na oparzenia mogą zwiększyć różnego rodzaju lekarstwa, zawierające substancje nasilające odczyny fitotoksyczne, m.in.: tabletki antykoncepcyjne, leki przeciwdepresyjne i uspokajające, leki przeciwcukrzycowe, a także kosmetyki: dezodoranty, substancje zapachowe.

Przed wyjściem na słońce warto więc zapoznać się z ulotką leków, które zażywamy, i sprawdzić, czy nie zawierają substancji fotouczulających. Bardziej podatne na oparzenia są też osoby z jasną karnacją oraz przebywające nad morzem i w górach.

– Oparzenie słoneczne zależy od natężenia promieniowania UV oraz od czasu ekspozycji. Natężenie promieniowania UV zależne jest od: szerokości geograficznej, kąta padania promieni słonecznych, wysokości nad poziomem morza, promieniowania odbitego od wody, śniegu, chmur (pochłaniają około 30 proc. promieniowania) oraz od zanieczyszczenia środowiska. Im dłuższy czas ekspozycji na promieniowanie, większe natężenie promieniowania i jaśniejsze zabarwienie skóry, tym bardziej nasilony jest odczyn rumieniowy. Najbardziej narażone na oparzenie są okolice: powiek, dekoltu, dołu brzucha, wewnętrznych powierzchni ud – informuje specjalista dermatolog dr n. med. Aleksandra Rymsza.

Popularne przysłowie mówi: mądry Polak po szkodzie. Aby w naszym przypadku się nie sprawdziło, warto przed wyjściem na słońce odpowiednio zabezpieczyć skórę. – Aby uchronić się przed oparzeniami słonecznymi, należy rozważnie korzystać z kąpieli słonecznych, unikać przebywania w pełnym słońcu oraz zabezpieczyć skórę odpowiednim kremem z filtrem UV, nakryciem głowy oraz okularami ze szkłami z filtrem przeciw UV – radzi dr Aleksandra Rymsza. Bardzo ważny w przypadku ekspozycji na słońce jest dobór kremu z faktorem.

Kremy z filtrem UV

– Wybierając kosmetyki ochronne, osoby z jasną karnacją oraz dzieci powinny stosować te z wysokimi filtrami, czyli ze współczynnikiem ochronnym SPF (sun protection factor) >30. Faktor taki sugeruje, że czas, po którym skóra ulegnie poparzeniu, jest wydłużony 30-krotnie. Bardzo ważne jest, aby kosmetyk chronił zarówno przed promieniowaniem UVB, jak i UVA. Preparaty chroniące wyłącznie przed rumieniotwórczym efektem promieniowania UVB dają nam złudzenie pełnej ochrony, a w konsekwencji dłużej przebywamy na słońcu, narażając skórę na równie szkodliwe promieniowanie UVA – mówi dr Aleksandra Rymsza.

Kremy z filtrem należy nakładać pół godziny przed wyjściem na słońce.

– Prawidłowo zastosowany kosmetyk z filtrem zapewnia ochronę na około 2 godziny, po tym czasie należy powtórnie nałożyć krem. Aby dobrze się zabezpieczyć, na całe ciało powinniśmy zużyć jednorazowo ok. 30 g preparatu

– radzi dr Aleksandra Rymsza.

Korzystanie ze słońca zaleca się wszystkim. Ważne, aby robić to w sposób przemyślany, pamiętając stare, ludowe porzekadło: co za dużo, to niezdrowo.

Dowiedz się więcej

Skóra na słońcu. Jak chronić skórę latem?