Medicover
Nowalijki – wiosenne warzywa, co warto o nich wiedzieć?
Nowalijkami nazywane są warzywa wczesne, pojawiające się po raz pierwszy w sprzedaży w nowym sezonie na przestrzeni okresu wiosennego. Towaroznawczo warzywa kategoryzuje się m.in. ze względu na:
- sezon zbiorów:
- nowalijki (pojawiające się wczesną wiosną np. rzodkiewka, szczaw, sałata),
- warzywa letnie i wiosenne (np. papryka, pomidory),
- warzywa zimowe (np. pietruszka, seler, buraki).
- okres pojawienia się na rynku:
- nowalijki (z upraw szklarniowych),
- gruntowe.
Polskie nowalijki szklarniowe są dostępne w handlu od marca do maja, a rosnące na polu ‒ na przełomie maja i czerwca.
Nowalijki jakie to warzywa?
Młode warzywa zwane nowalijkami pojawiały się na rynku po raz pierwszy wraz z nadejściem wiosny - tak było kiedyś. Obecnie konsumenci zainteresowani świeżymi warzywami i owocami nie muszą uwzględniać sezonowości podczas robienia zakupów.
Całoroczna dostępność warzyw i owoców to efekt międzynarodowej wymiany towarowej oraz masowej produkcji w szklarniach i pod specjalnymi osłonami.
Nowalijki to warzywa takie jak: |
|
W sprzedaży pojawiają się również kiełki różnych roślin, w tym:
|
Kiedy pojawiają się nowalijki?
Dla osób, które dawniej zaopatrywały się w warzywa i owoce na targowiskach, widok warzyw takich jak sałata, ogórek, rzodkiewka czy pomidor świadczył o nadejściu wiosny i rozpoczęciu sezonu na świeże, i pachnące produkty:
w okresie od grudnia do lutego ponad 80% warzyw sprzedawanych w Polsce jest sprowadzanych z krajów, w których trwa aktualnie sezon polowy [1].
Polskie nowalijki rosnące na polach pojawiają się na przełomie maja i czerwca. Smakują i pachną zupełnie inaczej niż te, które goszczą w sklepowych koszach już z nadejściem Nowego Roku. Warzywa późniejsze mają wystarczająco dużo czasu, aby spokojniej dojrzeć, wykorzystać większą ilość promieni słonecznych, a tym samym nabrać walorów smakowych i koloru.
[1] https://raportrolny.pl/nowalijka-czyli-co-2/
Jak wygląda uprawianie nowalijek?
Własny ogródek i warzywniak (nawet na balkonie) to idealne rozwiązanie, jeśli chcemy mieć pewność, że warzywa są zdrowsze niż te kupowane z niepewnych upraw (nadmiar pestycydów i innych środków chemicznych). Wielu konsumentów zastanawia się, czemu świeże i pięknie wyglądające warzywa – dostępne w sklepach, w miesiącach zimowych – są twarde, bez zapachu i oczekiwanego, intensywnego smaku.
Dostępne w Polsce od grudnia do lutego świeże warzywa importowane są nawet z bardzo dalekich krajów. Zbierane w stanie niedojrzałym i transportowane do kraju docelowego, są w trybie przyspieszonym "przygotowywane" do sprzedaży (np. gazowanie dwutlenkiem węgla).
Krajowe nowalijki uprawiane są też w szklarniach. Rolnicy, którzy chcą przyspieszyć swoje zbiory, stosują intensywne sposoby nawożenia warzyw, co wiąże się z pewnym niebezpieczeństwem dla konsumenta.
Z kolei od marca do maja w naszych polskich warunkach uprawy mają większe szanse na naturalny wzrost, co wiąże się z lepszym smakiem i walorami odżywczymi (odmiany warzyw rodzimych).
5 porad jak pozyskać nowalijki w domowych warunkach?
- Wysiewanie w doniczkach.
- Uprawa w tunelach foliowych.
- Korzystanie z własnej szklarni.
- Wysiewanie nasion wczesnowiosennych warzyw do inspektu.
- Uprawa do gruntu (przykrywanie podczas przymrozków włókniną).
Czy nowalijki są zdrowe?
Bez wątpienia, warzywa i owoce to produkty dostarczające cennych substancji odżywczych. Są źródłem:
- witamin,
- składników mineralnych,
- błonnika pokarmowego,
- przeciwutleniaczy.
Brak odpowiedniej ilości warzyw i owoców w diecie, może stać się przyczyną wielu chorób. Składniki odżywcze zawarte w świeżych produktach pod postacią owoców i warzyw są więc niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Zbilansowana dieta, dostarczająca wszystkich niezbędnych składników odżywczych to element profilaktyki zdrowia – ochrona układu krążenia, niższe ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej czy cukrzycy typu II.
Jakie (cenne dla zdrowia) składniki zawierają warzywa?
- Marchew – beta karoten.
- Rzodkiewka – witamina C i potas.
- Szpinak – żelazo.
- Pomidor – potas.
- Sałata – witaminy z grupy B, kwas foliowy, błonnik.
- Botwinka – kwas foliowy, witaminy z grupy B.
- Kiełki roślin – białko, błonnik, witaminy A, B, C, E, H.
Nowalijki a szkodliwe substancje
Warzywa sprowadzane z zagranicy często są zrywane jeszcze jako niedojrzałe aby przetrwać magazynowanie, transportowanie i ponowne magazynowanie. Zanim trafią do klienta ostatecznego są poddawane procesowi szybkiego dojrzewania, aby wyglądały świeżo i atrakcyjnie.
Stosowanie dwutlenku węgla lub innych środków z grupy regulatorów wzrostu i rozwoju roślin (np. Etylemitl 480 SL) przyspiesza proces dojrzewania warzyw.
Warzywa poddawane takiemu procesowi pozbawione są częściowo naturalnych składników odżywczych, które gwarantują odpowiedni smak i zapach.
Rolnicy stosujący nawożenie gleby, zwiększają w niej zawartość składników pokarmowych niezbędnych roślinom do wzrostu. W tym celu praktykuje się również intensywne nawożenie azotowe.
Aż 50–80% azotanów w żywności pochodzi od spożywanych warzyw (…)
Występowanie w roślinach pewnych ilości azotanów (III) i (V) jest zjawiskiem normalnym, ponieważ stanowi konsekwencję naturalnego obiegu azotu w przyrodzie [2].
Przenikanie związków chemicznych do gleby w związku z intensyfikacją nawożenia sprawia, że rośliny nie są w stanie przetworzyć związków azotowych na białko, stąd nadmiar azotanów kumuluje się w roślinach.
W niewłaściwych warunkach składowania i transportowania surowców roślinnych, przy nieodpowiedniej temperaturze i małym dopływie tlenu, azotany przekształcają się w szkodliwe azotyny, a te przyczyniają się do powstawania nitrozoamin, które mają właściwości kancerogenne (rakotwórcze).
Warzywa liściowe, takie jak sałata, rzodkiewka, szpinak, łatwo magazynują duże ilości szkodliwych substancji. Mniejsze ryzyko występuje w przypadku pomidorów czy ogórków.
[2] http://docplayer.pl/9314298-Magdalena-gajewska-anna-czajkowska-beata-bartodziejska.html
Jak przechowywać nowalijki?
Kilka ważnych wskazówek na temat przechowywania nowalijek i ich przygotowania do spożycia.
- Wczesne, wiosenne warzywa są z reguły nietrwałe i nie pozwalają na dłuższe ich magazynowanie – powinny być spożywane w krótkim odstępie czasu od momentu zerwania/kupienia.
- Zaleca się spożywanie tylko takich nowalijek, które mają zdrowy, zbliżony do naturalnego, wygląd, bez śladów pleśni, zżółknięcia, gnicia.
- Warto zwrócić uwagę na wielkość warzyw – zbyt duże, sugerują nadmiar związków azotowych.
- Nie należy przetrzymywać nowalijek w workach i innych plastikowych opakowaniach (brak tlenu sprzyja reakcjom przekształcania azotanów – w szkodliwe azotyny).
- Dokładne mycie, przechowywanie w lodówce, obróbka termiczna (np. blanszowanie) zmniejsza ilość szkodliwych azotanów.
Czy warto jeść nowalijki?
Podstawową cechą kuchni polskiej jest wielka różnorodność i zmienność, sezonowość, regionalność [3].
Jedzmy zatem warzywa różnego rodzaju i kolorów, aby dostarczyć swojemu organizmowi mieszanki potrzebnych mu składników odżywczych. Zachowajmy jednak rozsądek i umiar w spożywaniu nowalijek.
Dawniej nie martwiono się o pochodzenie warzyw, ponieważ ludzie uprawiali je w przydomowych ogródkach. Nie bez znaczenia pozostaje pochodzenie produktów spożywczych – najbardziej pożądane są więc uprawy ekologiczne, certyfikowane. Warzywa i owoce pochodzące ze sprawdzonych gospodarstw to większa pewność i bezpieczeństwo dla zdrowia.
Duże, o idealnych kształtach warzywa, cieszą oko nieświadomego konsumenta. Nowalijki nie powinny jednak, a nawet nie mogą osiągać rozmiarów takich, jak spotyka się w pełnym sezonie.
[3] Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wiadomości akademickie nr 80: „Kapłony i szczeżuje...”: https://bm.cm.umk.pl/wp-content/uploads/WA/WA_80.pdf
Źródła:
Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wiadomości akademickie nr 80: „Kapłony i szczeżuje...”:
https://bm.cm.umk.pl/wp-content/uploads/WA/WA_80.pdf
http://docplayer.pl/9314298-Magdalena-gajewska-anna-czajkowska-beata-bartodziejska.html
Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. |
