Nietolerancja laktozy - dieta przy nietolerancji laktozy

Rodzaje nietolerancji laktozy

Nietolerancja laktozy spowodowana jest niedoborem laktazy – enzymu, który rozkłada cukier znajdujący się w mleku i przetworach mlecznych.

Wyróżnia się trzy podstawowe typy nietolerancji laktozy:

• nietolerancja laktozy wrodzona – występującą bardzo rzadko, a spowodowaną całkowitym, wrodzonym brakiem enzymu,
• nietolerancja laktozy pierwotna – występującą najczęściej, spowodowaną zaburzeniem genetycznym, a objawiającą się w wieku dojrzewania lub wczesnym wieku dorosłym,
• nietolerancja laktozy wtórna – spowodowaną czynnikami innymi niż genetyczne (leki – antybiotyki, niesterydowe leki przeciwzapalne, przewlekłe choroby żołądkowo-jelitowe, cukrzyca, enteropatia w przebiegu zakażenia HIV, rakowiak, lamblie, popromienne uszkodzenie jelit) o charakterze przemijającym lub trwałym.

Niedobory aktywności laktazy dotyczą niemal 70% populacji dorosłych. Enzym wykazuje największą aktywność w wieku niemowlęcym, następnie ulega ona obniżeniu.

Objawy nietolerancji laktozy

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• uczucie napięcia
• uczucie pełności,
• biegunki.

Objawy nietolerancji laktozy pojawiają się one od 30 minut do dwóch godzin po spożyciu produktów zawierających laktozę.

Przyczyny nietolerancji laktozy

Najczęstszą przyczyną nietolerancji laktozy jest tzw. hipolaktazja dorosłych. Wynika ona ze zmniejszonej aktywności laktazy.

Może być uwarunkowana genetycznie (przyczyna pierwotna nietolerancji laktozy) albo jej przyczyną może być uszkodzenie powierzchni błony śluzowej jelita (przyczyna wtórna nietolerancji laktozy).

Hipolaktazja występuje zarówno u dzieci i młodzieży, jak i u osób dorosłych.

Nietolerancja laktozy - rozpoznanie

W celu rozpoznania nietolerancji laktozy lekarz musi przeprowadzić z pacjentem wywiad, ustalić związek przyczynowo-skutkowy spożycia produktów zawierających laktozę z wystąpieniem dolegliwości i na tej podstawie zlecić wykonanie dokładniejszych badań.

Jednym z nich jest wodorowy test oddechowy. Będącemu na czczo pacjentowi podaje się określoną dawkę laktozy, a następnie mierzy się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu.

Innym sposobem na stwierdzenie nietolerancji laktozy jest test doustnego obciążenia laktozą. Badanie polega na podaniu pacjentowi laktozy, a następnie na oznaczeniu stężenia glukozy we krwi.

Dowiedz się więcej na temat badania nietolerancji laktozy.

Badanie genetyczne na nietolerancję laktozy

W przypadku podejrzenia nietolerancji uwarunkowanej genetycznie wykonuje się badanie, mające to potwierdzić.

Badanie genetyczne na nietolerancję laktozy powinno być przeprowadzone w przypadkach:

• diagnostyki przewlekłych lub nawracających biegunek lub wzdęć i bólów brzucha,
• diagnostyki różnicowej różnych postaci zaburzeń metabolizmu laktozy (wrodzona lub nabyta nietolerancja laktozy), zespołu złego wchłaniania (zwłaszcza przy podejrzeniu alergii na białko krowie lub zbożowe), wrzodziejącego zapalenia jelit, zespołu jelita drażliwego, nietolerancji innych cukrów (np. fruktozy),
• diagnostyki przypadków osteoporozy,
• wykrycia mutacji genu LCT u krewnego w rodzinach z nawracającą biegunką, zespołem złego wchłaniania lub osteoporozą.

Jak w przypadkach innych badań genetycznych, tak i tu wymagana jest świadoma zgoda pacjenta na wykonanie analizy.

Potwierdzenie przyczyny dysfunkcji jest niezwykle istotne z punktu widzenia leczenia. Przy braku zmian genetycznych, po wyleczeniu lub wyeliminowaniu przyczyn nietolerancji można próbować włączać laktozę do codziennego żywienia.

Wykonanie badań w kierunku nietolerancji laktozy poleca się także pacjentom:

• z zespołem jelita nadwrażliwego,
• z przewlekłym zmęczeniem,
• z zapaleniami stawów.

W piśmiennictwie medycznym opisywany jest także zdecydowany związek obniżenia gęstości kości i złamań bioder u kobiet w wieku pomenopauzalnym z nietolerancją laktozy. Dodatkowo, obserwowane stężenie wapnia u tych kobiet było niższe niż u reszty populacji.

Leczenie nietolerancji laktozy

Osoby dotknięte nietolerancją laktozy mogą normalnie funkcjonować, stosując odpowiednią dietę.

W zależności od nasilenia dolegliwości, zaleca się całkowitą rezygnację ze spożywania produktów zawierających laktozę, ich ograniczenie lub zastosowanie preparatów zawierających farmakologiczne postacie laktazy.

Osoby, które muszą całkowicie zrezygnować ze spożywania pokarmów zawierających laktozę, powinny nie tylko unikać spożywania mleka i jego przetworów. Laktoza jest dodawana do różnych produktów gotowych, dlatego bezwzględnie należy czytać etykiety (np. do produkcji większości rodzajów chleba i margaryn dodaje się mleko).

Dietę powinno się układać pod nadzorem lekarza lub dietetyka.

Należy pamiętać, że wye­lim­i­nowanie z diety lak­tozy (głównie pro­duk­tów mlecznych) powoduje obniże­nie wchła­niania wap­nia przez orga­nizm, co z kolei może doprowadzić do osteo­porozy. Pac­jenci ze zdi­ag­no­zowaną nietol­er­ancją lak­tozy powinni więc uzu­peł­niać niedobór tego pier­wiastka z innych źródeł pokarmowych.

Sprawdź czy masz nietolerancję laktozy

Wydaje się, że problem nietolerancji laktozy rzeczywiście jest poważny, ale nie jest do końca poważnie traktowany.

Często słyszy się, że picie mleka może być wręcz zbawienne. Jak mają się czuć młodzi ludzie, którzy chcą być wielcy jak ich idole, gdy po wypiciu mleka występują u nich określone dolegliwości?

Również dorośli, którzy sami próbują dobrać sobie dietę – bez odpowiednich badań – mogą zmieniać specjalistów i nadal pozostawać bez dobrego rozpoznania.

Stąd tak istotne jest poddanie się badaniom w kierunku wykrycia nietolerancji laktozy.