Morsowanie - co warto o nim wiedzieć. Czy jest zdrowe?

Aktywność ruchowa jest niezmiernie ważnym elementem profilaktyki zdrowia, zwłaszcza w czasie pandemii, pracy zdalnej i siedzącego trybu życia. Dlatego powinniśmy zadbać o swój aktywny wypoczynek, zwłaszcza na świeżym powietrzu.

Morsowanie zalety zdrowotne

Zalety oddziaływania zimna na organizm ludzki, znane są od wieków. Przy zachowaniu odpowiedniej ostrożności i dobrym przygotowaniu do morsowania minimalizuje się ryzyko, a zwiększa korzyści zdrowotne.

Morsowania nie można porównywać z zabiegami leczniczymi, wykorzystującymi efekty zimna (kriokomory, kriosauny), które zostały lepiej poznane w badaniach naukowych. Należy pamiętać,
że oddziaływanie zimnego powietrza i wody może mieć odmienny efekt – zimna woda schładza szybciej i silniej niż powietrze. Jednak u osób praktykujących zauważa się pozytywny wpływ na ciało
i umysł. Regularna ekspozycja na zimne temperatury może poprawiać ogólne samopoczucie.

W jeziorze, morzu, w przeręblu – uśmiechnięte twarze w czapkach, rękawiczkach i stroju kąpielowym zimą, to coraz częstszy widok nie tylko od święta. Zimno poprawia zakres ruchomości w stawach
i jest silnie działającym "środkiem" przeciwbólowym.

Zalety morsowania:

• hartowanie ciała i zwiększenie tolerancji zimna,
• poprawa wydolności fizycznej,
• możliwa poprawa pewnych parametrów krwi, np. wzrost stężenia hemoglobiny, 
• możliwe zwiększenie odpowiedzi układu odpornościowego w przypadku infekcji (nie zaleca się jednak morsowania w trakcie infekcji), 
• ochrona przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, 
• przyspieszenie regeneracji po wysiłku, 
• poprawa samopoczucia.

Wymienione korzyści zdrowotne związane z morsowaniem nie zostały jednak dobrze udokumentowane w badaniach naukowych.

Samopoczucie

Morsowanie to relacja z ludźmi, pozytywne emocje, wyrzut hormonów szczęścia i mnóstwo radości. Dzięki zimnym kąpielom – wbrew pozorom – ciało się relaksuje, dzięki czemu lepiej śpimy i jesteśmy wypoczęci.

Układ immunologiczny

Regularne adaptowanie się do niekorzystnych warunków (hartowanie), sprzyja zwiększeniu tolerancji na zimne bodźce. Ekspozycja na zimną temperaturę pobudza produkcję monocytów, limfocytów,
jak również aktywności interleukiny–6., a tym samym wspiera pracę układu immunologicznego.

Morsowanie to bardzo dobra aktywność, która pozwoli hartować nasz organizm
i dodatkowo wzmacnia odporność. Regularne morsowanie w grupie daje mi dużo energii, a sam proces przygotowania się do zanurzenia w wodzie (odpowiednia rozgrzewka, połączona z krótkim biegiem) jest świetna. Po morsowaniu czuję w sobie duże pokłady pozytywnej mocy, pomimo tego że za oknem często goszczą zimowe szarości – komentuje Urszula Markiewicz. 

Morsowanie a hartowanie organizmu

Końcowe efekty stosowania zimna jako rekreacji zależą od wielu czynników, w tym m.in.: tempa ochładzania ciała, indywidualnych predyspozycji organizmu oraz czasu ekspozycji na niską temperaturę.

Hartowanie to cykliczne przyzwyczajanie ciała do niskich temperatur, np. zimnych kąpieli w morzu. Hartowanie może wpływać na lepsze radzenie sobie z niskim temperaturami w sezonie jesienno-zimowym, ale również w czasie podróży do "zimniejszych" regionów czy podczas uprawiania sportów zimowych.

Morsowanie wiąże się z dwoma zachodzącymi w ciele procesami: niedokrwienia i reperfuzji. 

Faza I 

Niedokrwienie po wejściu do zimnej wody:

• zwężenie naczyń krwionośnych,
• zmniejszenie ukrwienia skóry (bladość),
• stopniowe obniżenie temperatury skóry, mięśni i stawów,
• zwiększona tolerancja na ból – efekt "znieczulający",
• zmniejszone przewodnictwo ze strony układu nerwowego,
• zwiększone napięcie mięśni szkieletowych.

Faza II

Reperfuzja po ok. 3-5 minutach od wejścia do wody:

• rozszerzenie naczyń krwionośnych,
• zwiększenie ukrwienia skóry (rumień),
• stopniowy wzrost ocieplenia skóry,
• wzrost temperatury ochłodzonych tkanek,
• obniżenie napięcia ścian naczyń krwionośnych,
• obniżenie ciśnienia tętniczego.

Morsowanie przeciwskazania

Morsowanie przeciwwskazania zdrowotne:

• niewydolność układu krążenia (wady, zwężenia zastawek, zaburzenia rytmu serca),
• zatory i zakrzepy w układzie żylnym, zmiany miażdżycowe, nadciśnienie tętnicze,
• ostre choroby infekcyjne i wirusowe,
• borelioza,
• epilepsja,
• gorączka,
• choroby przebiegające z nietolerancją niskich temperatur lub gwałtownego obniżenia temperatury (np. choroba Raynauda),
• ciąża,
• niedoczynność tarczycy,
• stosowanie niektórych leków. 

Nie zaleca się również morsowania po spożyciu alkoholu, ponieważ zaburza on termoregulację.

Nieodpowiednie przygotowanie się do morsowania skutkuje zaburzeniami ze strony układu krążenia, nerwowego, oddechowego oraz może znacznie osłabić pracę mięśni. Zbyt szybkie zanurzenie się
w zimnej wodzie wiąże się z ryzykiem szoku termicznego, ponieważ stanowi ono silne obciążenie dla płuc i serca – może wystąpić hiperwentylacja, tachykardia, zmniejszona efektywność pływania czy zdolność wstrzymywania oddechu.

Jak zacząć morsować?

Przygodę z kąpielami w zimnej wodzie można rozpocząć o dowolnej porze roku. Jednak sezon na morsowanie rozpoczyna się od października, przy sprzyjających dla tej aktywności – warunkach pogodowych. Jak zatem zacząć morsować?

Sposób I

Przygotowujemy się o dowolnej porze roku np. latem. Regularne kąpiele w akwenie, adaptują organizm do zmiennych warunków środowiska. Stopniowo obniżana temperatura wody i powietrza
to doskonały trening dla ciała.

Sposób II

Zainaugurowanie sezonu na morsowanie zimą – to dla organizmu większy szok termiczny i lepsze rezultaty. Jednak bezwzględnie należy przestrzegać zasad prawidłowego zażywania lodowatych kąpieli, gdyż szok termiczny nie jest obojętny dla organizmu.

Warto zaczynać swoją przygodę z morsowaniem pod opieką doświadczonego "morsa". Nie należy też przebywać w wodzie zbyt długo z uwagi na ryzyko szoku termicznego – zaledwie kilka minut dla niedoświadczonych "morsów".

Przygotowanie do morsowania

Właściwe przygotowanie się do morsowania jest miarą sukcesu. Tak jak w przypadku treningu siłowego, odpowiednie wdrożenie w ćwiczenia zmniejsza ryzyko kontuzji, tak prawidłowe praktykowanie morsowania zmniejsza ryzyko powikłań i niekorzystnego wpływu na zdrowie.

Morsowanie – o tym należy pamiętać

Czas poświęcony na lodowatą kąpiel ustalany jest indywidualnie. Niektórzy wytrzymują kilkanaście minut, jednak nie wolno nadwyrężać swoich możliwości. Korzystanie z lodowatej kąpieli to stresujący stan fizjologiczny dla naszego ciała.

Należy pamiętać, aby nie wbiegać do wody, w której znajdują się kawałki lodu, gdyż narażamy się na pocięcie skóry.

Jeśli planujemy pływać w wodzie (nie oblodzonej), warto skonsultować ten fakt z praktykiem morsowania i przygotować ciało, np. smarując je oliwką.

Źródło:

http://www.dlamorsa.pl/

https://www.morsygdynskie.pl/

https://ncez.pl/aktywnosc-fizyczna/osoby-dorosle/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej-

http://www.espn.com/espn/feature/story/_/page/Lynne-Cox/lynne-cox-story

Oddziaływanie zimna na organizm człowieka - morsowanie jako forma rekreacji ruchowej December 2013 In book: Wiosna Młodych Fizjoterapeutów 2013, (pp.39-49), Chapter: 4.

Cold Water Swimming—Benefits and Risks; A Narrative Review Beat Knechtle, Zbigniew Waskiewicz, Caio Victor Sousa, Lee Hill, Pantelis T. Nikolaidis; International Journal of Environmental Research and Public Health.

Teległów A, Marchewka J, Tabarowski Z, Rembiasz K, Głodzik J, Scisłowska-Czarnecka A. Comparison of Selected Morphological, Rheological and Biochemical Parameters of Winter Swimmers' Blood at the End of One Winter Swimming Season and at the Beginning of Another. Folia Biol (Krakow). 2015;63(3):221-8. doi: 10.3409/fb63_3.221. PMID: 26462334.