Łupież pstry - objawy, rozpoznanie i leczenie

Co to jest łupież pstry?

Łupież pstry to przewlekła i nawracająca choroba skórna, przypominająca zwykły łupież, jednak różniąca się umiejscowieniem zmian. Najczęściej pojawiają się one na karku, plecach, ramionach, klatce piersiowej, bardzo rzadko na skórze głowy. Pozostałością po złuszczaniu się naskórka są charakterystyczne białe plamy, podobne jak przy bielactwie. Różnice w intensywności barwy zmian nowych i starszych nadają skórze „pstry” wygląd.

Za powstawanie łupieżu pstrego odpowiedzialne są namnażające się drożdżopodobne grzyby z rodzaju Malassezia (Malassezia furfur, Malassezia globosa, Malassezia sympodialis), stanowiące naturalny składnik mikroflory skóry. Szacuje się, że znajdują się one na skórze 90 proc. dorosłych, z reguły nie powodując żadnych problemów. Tylko w określonych warunkach dochodzi do ich uaktywnienia i powstania dermatozy. Sprzyjają temu m.in. wyższe temperatury i wilgotność powietrza.

Kto choruje na łupież pstry?

Łupież pstry częściej dotyczy ludzi mieszkających w tropikalnym klimacie, gdzie choruje nawet 50 proc. osób. Dla porównania, w Europie jest to 1-4 proc. Zauważono, że zaburzenia gospodarki hormonalnej nasilają problem dermatologiczny, a szczególnie narażona jest młodzież w okresie dojrzewania, kobiety w wieku okołomenopauzalnym i mężczyźni z podwyższonym poziomem testosteronu. Istotne jest też, by nie dopuścić do przegrzania się organizmów małych dzieci, ponieważ u nich również wysoka temperatura może wyzwolić chorobę.

Przeczytaj artykuł: Dlaczego nie wolno przegrzewać dzieci

Objawy łupieżu pstrego

Co jest charakterystycznym objawem łupieżu pstrego?

Charakterystycznym symptomem łupieżu pstrego są różowo-brunatne plamy złuszczające się w postaci drobnych płatów skóry, które przypominają łupież. Pozostałością po nich są białe plamy, jaśniejsze od karnacji skóry chorego (hipopigmentacja). Dzieje się tak, ponieważ bytujące na ludzkiej skórze drożdżaki wytwarzają kwas azelainowy, który ma działanie rozjaśniające. Wpływa on na melanocyty i powoduje odbarwienia na skórze.

Zmiany skórne obserwuje się na całym ciele chorego, przeważnie na karku, plecach, ramionach, w górnych częściach klatki piersiowej, rzadziej na skórze głowy. Dotkniętym chorobą obszarom ciała zwykle nie towarzyszy świąd.

Diagnostyka łupieżu pstrego

Rozpoznanie choroby następuje podczas badania klinicznego. Jeśli jednak diagnoza nie jest jasna, to w diagnostyce zmian skórnych z odbarwieniami w łupieżu pstrym i określenia ich granic używana jest tzw. lampa Wooda. Badanie jest bezbolesne, bezpieczne dla pacjenta i trwa zaledwie kilka minut. Podobnie jak badanie mikologiczne, które polega na pobraniu fragmentu zmiany (łuski lub włosa z miejsca zajętego chorobą) i ocenie jej pod mikroskopem.

Łupież pstry bywa mylony m.in. z bielactwem. Należy też odróżnić chorobę od łojotokowego zapalenia skóry (ŁZS) atakującego głównie skórę głowy, nasilającego się jesienią i zimą, występującego w postaci rumienia, świądu i złuszczania się naskórka, a w zaawansowanym stadium żółtych łusek i strupów.

Przyczyny łupieżu pstrego

Łupież pstry nie jest chorobą zakaźną, jak grzybica stóp czy grzybica paznokci.

Bezpośrednią przyczyną rozwoju łupieżu pstrego są drożdżopodobne grzyby z rodzaju Malassezia, naturalny składnik mikrobiomu skóry. Jego patologicznemu namnażaniu się, sprzyjają np. czynniki klimatyczne, takie jak wysoka temperatura i duża wilgotność powietrza.

Do rozwoju drobnoustrojów przyczynia się też nadmierne pocenie się i hiperaktywność gruczołów łojowych.

Inne czynniki ryzyka rozwoju łupieżu pstrego:

• długotrwała antybiotykoterapia,
• długotrwałe leczenie sterydami,
• dieta uboga w cynk, selen oraz witaminy A, E i z grupy B,
• osłabienie odporności,
• stosowanie leków immunosupresyjnych.

Łupież pstry leczenie

W leczeniu łupieżu pstrego pomocne są też szampony przeciwgrzybicze, szampony przeciwłupieżowe z siarczkiem selenu oraz preparaty z kwasem salicylowym.

Domowe sposoby na łupież pstry

Jednym z domowych sposobów radzenia sobie z pierwszymi objawami łupieżu pstrego jest ocet jabłkowy, którego roztworem (4 łyżki octu jabłkowego na 0,5 litra wody) przemywa się zmienione chorobowo miejsca. Jeśli po tygodniu stosowania specyfiku zmiany nie ustąpią, warto zasięgnąć porady dermatologa.

Leki na łupież pstry

Ważne jest, by szybko zareagować w przypadku pojawienia się pierwszych zmian na skórze, w razie potrzeby zgłosić się do lekarza i rozpocząć odpowiednie leczenie. Po ocenie zaawansowania dermatozy, dermatolog wdroży leczenie farmakologiczne, miejscowe lub ogólne. Polega ono na stosowaniu leków o działaniu przeciwgrzybiczym w postaci maści, kremów, żelów czy emulsji wzmacniających płaszcz ochronny naskórka. Natomiast w bardziej zaawansowanych stadiach choroby stosuje się leki doustne, przeciwgrzybicze z ketokonazolem, flukonazolem i itrakonazolem.

Leczenie farmakologiczne uzupełnia stosowanie dermokosmetyków, których warto używać również profilaktycznie, ponieważ korzystnie wpływają na naturalną mikroflorę skóry i zapobiegają chorobom dermatologicznym.

Po wyleczeniu łupieżu pstrego odbarwione plamy mogą na ciele utrzymywać się od kilku tygodni do kilku miesięcy, zanim dojdzie do ponownej pigmentacji. Skóra w tym miejscu powinna po jakimś czasie się opalić i wrócić do normalnego wyglądu. Łupież pstry nie pozostawia trwałych blizn ani zaburzeń pigmentacyjnych. Choć bywa, że pomimo skutecznego leczenia, dochodzi do nawrotów choroby.

Źródła:

1. Charakterystyka grzybów z rodzaju Malassezia. II. Aspekty kliniczne. Elżbieta Rup, Tomasz Jagielski, Anna Macura, Jacek Bielecki. Zakład Mikrobiologii Stosowanej, Instytut Mikrobiologii, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski. Zakład Mykologii, Katedra Mikrobiologii, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie http://www.pm.microbiology.pl/web/archiwum/vol5232013307.pdf
2. https://www.nhs.uk/conditions/pityriasis-versicolor/
3. https://patient.info/doctor/pityriasis-versicolor-pro
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482500/