Kryzys wieku średniego

Kiedy następuje kryzys wieku średniego ?

Przejście do fazy wieku dojrzałego (po okresie dzieciństwa i młodości) stawia mężczyznę w obliczu faktu, że przed nim pozostaje jedynie ostatni etap życia – starość. Stwarza to okazję do weryfikacji dotychczasowego postępowania oraz skłania do podejmowania decyzji, które mogą przestawić (prawdopodobnie ostatni raz) ich życie na inne tory. Dla innych efektem rozważań jest stan zbliżony do depresji, objawiający się apatią, samotnością, brakiem ufności czy znużeniem. Wszystkie te symptomy świadczyć mogą o przeżywaniu kryzysu wieku średniego, rozumianego w psychologii jako zaburzenia emocjonalne określonego rodzaju.

Jak objawia się depresja u mężczyzn? Sprawdź

Czy każdego dotyka kryzys wieku średniego?

Co ciekawe, nie każdy zdaje sobie sprawę, że kryzys ten przechodzi. Nie sposób jednak go uniknąć, zwłaszcza w obliczu powszechnego kultu młodości.

– Psychologia traktuje ten okres w życiu mężczyzny trochę jak dojrzewanie, a więc jak rozwojową konieczność, z którą wszyscy w taki czy inny sposób będą musieli sobie poradzić. Oczywiście nie dla każdego kryzys wieku średniego oznacza rozwód i cowieczorne wyjścia na dyskoteki, wszyscy jednak muszą uporać się z faktem, że się starzeją i że jest to naturalna kolej rzeczy ­– mówi psycholog Karolina Kwiatkowska.

Zasięg fenomenu kryzysu wieku średniego jest ponadnarodowy oraz ponadczasowy. Świadczy o tym choćby fakt, że w wielu językach występuje specyficzne określenie opisujące ten stan. W języku angielskim mamy midlife crisis, we francuskim demon de midi, a w niemieckim Torschlusspanik. Wśród prób nazwania zjawiska kryzysu pojawiającego się w okolicy półmetka życia z naukowego punktu widzenia można wymienić takie określenia jak „męska menopauza” (odpowiednik kobiecego przekwitania), „viropauza” (vir – gr. mężczyzna) czy andropauza (gr. andros – mężczyzna, człowiek; gr. pausis –  przerwa) w ujęciu biopsychospołecznym oznaczająca zbliżające się wejście w okres starości.

Kryzys wieku średniego – kiedy?

Występowanie u mężczyzn znamion kryzysu wieku średniego rozciąga się od około 35. do 55. roku życia. Czas ten, według psychologów, pełni w życiu mężczyzny funkcję pomostu między młodością a dojrzałością, jest swego rodzaju fazą przejścia.

– Przede wszystkim w okolicy 40. roku życia bardziej niż kiedykolwiek wcześniej zaczynamy zdawać sobie sprawę z własnej śmiertelności. Wielu z mężczyzn rozpoczyna wtedy walkę z czasem, próbując nadrobić „zaległosci” czy zrealizować niegdysiejsze marzenia – zauważa psycholog Karolina Kwiatkowska.

Nie możemy też zapominać, iż wiek średni to okres, kiedy statystycznie większość mężczyzn zapada na choroby przewlekłe, często będące rezultatem prowadzenia określonego stylu życia (cukrzyca, przerost gruczołu krokowego, problemy z mięśniem sercowym). Co więcej, w wieku około 50 lat poziom testosteronu w krwioobiegu jest znacznie niższy niż 10 lat wcześniej. Jego spadek skutkuje zaś między innymi przerzedzaniem się włosów, spadkiem masy mięśniowej czy bólami mięśni. Wszystko to powoduje, że mężczyzni uświadamiają sobie, iż pierwsza połowa ich życia została zakończona. U niektórych mężczyzn kryzys wieku średniego objawia się w sposób gwałtowny, inni ten stan uświadamiają sobie sukcesywnie. Czasem bezpośrednią przyczyną pojawienia się kryzysu jest dramatyczne wydarzenie, zwiastujące koniec pewnego etapu w życiu człowieka, na przykład śmierć rodziców, odejście dorosłych dzieci z domu, utrata pracy lub też uświadomienie sobie spadku dawnej sprawności fizycznej.

Objawy kryzysu wieku średniego

Socjolodzy i psychologowie nie są zgodni co do definicji tego zjawiska, niemniej towarzyszą mu często powtarzające się u wielu mężczyzn symptomy. Dokonanie bilansu życia może przynieść dwojakie rezultaty. Niezależnie od jego wyniku zawsze podsumowanie tego typu będzie jednak wartościowało dotychczasowe wybory i uświadamiało, że na podejmowanie nowych została mniej niż połowa życia. O objawach, jakie mogą towarzyszyć kryzysowi, tak mówi psycholog Karolina Kwiatkowska:

– U jednych będzie to zniechęcenie i demobilizacja; u innych wzmożona koncentracja na własnych potrzebach. Sądzę, że za uniwersalny zwiastun przesilenia wieku średniego można uznać towarzyszący mężczyznom lęk. Objawia się on ogólną bezsilnością, brakiem wiary we własne siły, ciągłym zmartwieniem. Jeśli zakładamy, że ważnym źródłem kryzysu jest radzenie sobie z własną śmiertelnością czy starzeniem, łatwiej zrozumieć towarzyszące mu stany emocjonalne. Okazuje się bowiem, że własna niemoc czy zmiany, które dotyczą choćby naszej fizyczności, mogą być niezwykle irytujące, trudne i wzmagać poczucie bezsilności i lęku. Reakcją na lęk jest często próba jego zagłuszenia, stąd często słyszy się o „szalonych” decyzjach, jakie podejmują mężczyźni w tym wieku.

Jak walczyć z kryzysem wieku średniego?

Warto podkreślić, że kryzys wieku średniego niekoniecznie musi oznaczać w życiu mężczyzny sytuację negatywną. Jak w swej książce zauważa Jacques Gauthier, kryzys może stać się czasem wzrostu, okazją do dorośnięcia pomimo braku równowagi i rozmaitych nękających mężczyzn lęków. Warto zatem korzystać z okazji, jaką stwarza stan kryzysu, ponieważ de facto wyraża on wezwanie do rozwoju osobistego poprzez przewartościowanie własnych zobowiązań i odpowiedzi na życiowe pytania. Potwierdza to psycholog Karolina Kwiatkowska, która jest zdania, że kryzys wieku średniego, bardziej czy mniej nasilony i spektakularny, czeka wszystkich mężczyzn, co nie znaczy, że należy się go obawiać.

– To po prostu kolejny krok w rozwoju człowieka. Spełniony, dojrzały człowiek nie uniknie, niestety, konfrontacji z własnymi dokonaniami czy śmiertelnością – mówi. W sytuacji tego typu warto rozmawiać z najbliższymi. Świadomość tego, przez co przechodzi mężczyzna, na pewno będzie pomocna dla jego partnerki i pozwoli łatwiej uporać się z tym niełatwym często okresem w życiu. Co jeszcze mężczyzna może zrobić, by złagodzić skutki kryzysu? Paradoksalnie – nic nie zmieniać i uświadomić sobie, co cennego udało mu się wypracować przez lata.

– Wbrew pozorom próbowanie nowych rzeczy czy sprawdzanie się w nowych dziedzinach nie wydaje się dobrym pomysłem. Pomocne może być wszystko to, co utwierdza w przekonaniu o własnej skuteczności – a więc raczej znane czynności, rzeczy, w których jesteśmy naprawdę dobrzy, relacje, w których się sprawdzamy. Wszystko daje poczucie stabilności, pokazuje, że w czymś jesteśmy dobrzy i podnosi poczucie własnej wartości ­– twierdzi psycholog Karolina Kwiatkowska.

Kryzys wieku średniego a szczęście

Na koniec, na pocieszenie, warto zacytować brytyjski dziennik „The Economist”, który opublikował wyniki badań ekonomistów, dowodzące, że na starość ludzie stają się… szczęśliwsi. W publikacji podkreślano, że ludzkie życie przypomina w swoim rozwoju literę U. Po okresie młodości, charakteryzującym się dużą żywotnością oraz entuzjazmem, następuje okres stabilizacji, w czasie którego mamy do czynienia między innymi z kryzysem wieku średniego. Po jego pokonaniu następuje ponownie wzrost zadowolenia z życia. Z analizy tygodnika wynika zatem, że starzenie się społeczeństwa nie musi być przyczyną jego przygnębienia, lecz stanowi potencjał, który, wykorzystany w odpowiedni sposób, pomoże osiągnąć w życiu zadowolenie.

Kryzys wieku średniego na świecie

Zasięg fenomenu kryzysu wieku średniego jest ponadnarodowy oraz ponadczasowy. Świadczy o tym choćby fakt, że w wielu językach występuje specyficzne określenie opisujące ten stan. W języku angielskim mamy midlife crisis, we francuskim demon de midi, a w niemieckim Torschlusspanik.