Kolonoskopia – wskazania, przebieg i powikłania po kolonoskopii

Kolonoskopia to badanie, na które skierowanie niepokoi pacjentów. Niektórzy zgłaszają się do gabinetu przestraszeni zasłyszanymi opowieściami o bólu i dyskomforcie, nieliczni odmawiają poddania się badaniu. Po fakcie większość przyznaje, że obawy były przesadzone i wynikały z niewiedzy. Do tego badania trzeba podejść rozsądnie i potraktować je, jako element niezbędnej diagnostyki w niektórych schorzeniach.
Na czym polega kolonoskopia?

Co to jest kolonoskopia?

Kolonoskopię uznaje się za badanie obciążające pacjenta i trudno z tym dyskutować: wymaga uciążliwego przygotowania, czasami jest bolesna, okoliczności badania wprawiają niektórych pacjentów w zakłopotanie.

Jest badaniem diagnostycznym w podejrzeniu:

Ocenia też zasięg zmian we wrzodziejącym zapaleniu jelit i jest badaniem przesiewowym w kierunku polipów i wczesnego raka.

Wczesna diagnoza daje lekarzom i pacjentom czas na skuteczne leczenie, zwiększając szanse na całkowite wyleczenie.

Umożliwia też wykonanie drobnych zabiegów, dzięki którym pacjenci mogą uniknąć poważniejszej operacji.

Lekarze doskonale wiedzą o rozterkach i obawach pacjentów i zrobią wszystko, żeby kolonoskopia odbyła się bez bólu i lęku, w przyjaznej atmosferze, z zachowaniem komfortu i dyskrecji.

Przeciwwskazania do wykonania kolonoskopii  

Kolonoskopii nie wykonuje się w ciężkim rzucie stanu zapalnego jelita grubego.

Przeciwwskazaniem są też ciężkie choroby płuc i serca, takie jak:

  • niestabilna choroba wieńcowa,
  • niewydolność serca w zaawansowanym stadium,
  • zaburzenia krzepnięcia krwi,
  • ostra niewydolność oddechowa.

Badania nie wykonuje się również u pacjentek w ciąży (2. i 3. trymestr).

Decyzję o odstąpieniu od kolonoskopii lub jej wykonaniu w późniejszym terminie podejmuje lekarz.

Przygotowanie do kolonoskopii  

Na co dzień jelita są wypełnione treścią pokarmową, której gęstość rośnie w miarę oddalania się od żołądka. Dzieje się tak dlatego, że płyny obecne w przewodzie pokarmowym są wchłaniane przez doskonale ukrwione ścianki jelit.

Coraz bardziej odwodniona i zagęszczona treść stała jest przesuwana w kierunku okrężnicy i odbytnicy, aby ostatecznie opuścić przewód pokarmowy. W takich warunkach badanie nie może się udać.

Oczyszczenie przed kolonoskopią

Przed badaniem trzeba dokładnie oczyścić okrężnicę.

Ogólnie rzecz biorąc, przygotowanie do kolonoskopii polega na przejściu na dietę płynną, a następnie przyjęciu środka przeczyszczającego. Należy przy tym pamiętać o spożywaniu płynów, żeby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.

Schemat postępowania, a także objętość i częstotliwość przyjmowania roztworu leku przeczyszczającego zależą od tego, jaki preparat zaleci lekarz.

W placówkach Medicover stosowane są leki: fortrans, citafleert, moviprep i eziclen. Dowiedz się więcej o szczegółach przygotowania oraz przebiegu kolonoskopii.  

Kolonoskopia przeprowadzana jest przy użyciu kolonoskopu

Jak wygląda kolonoskop - narzędzie do wykonywania kolonoskopii

Kolonoskop składa się z elastycznej rurki o długości około 130–200 cm, zakończonej z jednej strony kamerą i źródłem światła, a z drugiej – manipulatorem. Wewnątrz znajduje się kanał do wprowadzania dodatkowych narzędzi, którymi można pobrać wycinki do badań albo wykonać drobne zabiegi.

Końcówkę kolonoskopu można odchylać w dowolnym kierunku, co ułatwia oglądanie ścianek okrężnicy i umożliwia łagodne wprowadzanie instrumentu, który musi pokonać cztery zakręty, mające 90 i więcej stopni.

Rozwój techniki światłowodowej i medycznej sprawił, że współczesne kolonoskopy – w porównaniu z modelami używanymi 10–15 lat temu – mają mniejszą średnicę, są bardziej elastyczne i dają obraz lepszej jakości.

Dla pacjenta oznacza to krótsze i mniej uciążliwe badanie, a dla lekarza większy komfort pracy i pewniejszą diagnozę. 

Przebieg kolonoskopii

Pacjent układa się na lewym boku, z nogami zgiętymi w kolanach i przysuniętymi do brzucha, może zajść potrzeba kilkakrotnej zmiany pozycji. Lekarz ustawia się za pacjentem, aby móc swobodnie manipulować kolonoskopem i obserwować obraz na monitorze.

Badanie może być zarejestrowane na płycie DVD, co ułatwia ewentualne konsultacje. O ile warunki techniczne na to pozwalają, pacjent może obserwować przebieg badania.

Opróżnione jelito jest zapadnięte, jego ścianki przywierają do siebie. Żeby ułatwić manipulowanie kolonoskopem i umożliwić oglądanie wnętrza jelita, trzeba je rozsunąć, wprowadzając do jelita gaz pod niewielkim ciśnieniem. Nadmiar gazu uchodzi na zewnątrz i pacjent nie powinien temu przeciwdziałać.

Czy kolonoskopia boli?

Może się okazać, że trzeba pobrać wycinki tkanek do dalszych badań albo usunąć polip. Służy do tego sonda, zakończona niewielkimi szczypcami, pętlą lub innym narzędziem, wprowadzana przez kanał w kolonoskopie.

Te czynności nie sprawiają bólu: wnętrze jelita nie jest unerwione czuciowo, dlatego drobne zabiegi nie wymagają znieczulenia.

Jak długo trwa kolonoskopia?

Tempo badania bywa różne. Jeśli lekarz dostrzeże coś, co wymaga dokładniejszego sprawdzenia, zapewne zatrzyma się na dłuższą chwilę. Pobranie wycinków albo usunięcie polipów nieznacznie wydłuża badanie.

Zazwyczaj pacjent spędza na stole od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

Lekarz na pewno wiele razy zapyta o samopoczucie. Jeśli badanie jest bolesne albo uciążliwe, trzeba o tym otwarcie powiedzieć. Badający postara się pomóc, a w ostateczności przerwie badanie (co nie oznacza, że natychmiast wycofa kolonoskop).

Jeśli akurat wykonuje jakiś zabieg na ścianie jelita, najpierw musi go bezpiecznie dokończyć. Najczęściej pacjenci dobrze znoszą kolonoskopię, opisując ją jako „niezbyt przyjemną, ale do zniesienia”.

Znieczulenie podczas kolonoskopii

Kolonoskopię można wykonać bez znieczulenia lub w znieczuleniu tzw. nowoczesnej sedacji dożylnej, która jest bezpieczna, znosi ból i niepokój chorego, zwłaszcza u chorych z obciążającymi chorobami innych narządów.

Decyzję o znieczuleniu podejmuje pacjent i lekarz.

Zalecenia po kolonoskopii

Po badaniu należy chwilę odpocząć w gabinecie lub poczekalni. Gazy wprowadzone do okrężnicy podczas badania muszą się wydostać na zewnątrz, nie należy ich wstrzymywać.

Pacjent powinien zapewnić sobie bezpieczny powrót do domu i co najmniej kilka godzin wypoczynku. Zazwyczaj jeszcze tego samego dnia można powrócić do normalnej aktywności.

Powikłania po kolonoskopii

Po badaniu może utrzymywać się ból o różnym nasileniu, jednak ustępuje on całkowicie po kilku lub kilkunastu godzinach.

Bardzo rzadko dochodzi do poważniejszych komplikacji, wymagających interwencji chirurgicznej:

  • obfitego krwawienia,
  • przebicia ściany jelita.

Sygnały alarmowe:

Przy wystąpieniu tego typu objawów należy się pilnie skonsultować z lekarzem.

Kolonoskopia - kolonoskop w jelicie grubym - usuwanie polipów

Wskazania do kolonoskopii

Poza badaniami profilaktycznymi, wskazania do kolonoskopii to:

  • dane kliniczne sugerujące chorobę zapalną jelit, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, a u starszych, zwłaszcza kobiet, podejrzenie mikroskopowego zapalenia jelit,
  • nagła zmiana rytmu wypróżnień w ostatnich kilku miesiącach, zaparcia lub przedłużająca się biegunka niejasnego pochodzenia, domieszki w stolcu (zwłaszcza obecność krwi),
  • szeroko pojęte niedokrwistości niedoborowe,
  • cechy kliniczne krwawienia z przewodu pokarmowego,
  • zespoły zaburzeń wchłaniania,
  • nagła i nieuzasadniona utrata masy ciała,
  • podejrzenie ciała obcego,
  • diagnostyka różnicowa chorób jamy brzusznej, w tym zespołu jelita nadwrażliwego.

Wskazania terapeutyczne do kolonoskopii – wykonanie drobnych zabiegów z użyciem narzędzi endoskopowych:

  • polipektomia,
  • hamowanie krwawienia z nieprawidłowych struktur (guzy, owrzodzenia, malformacje naczyniowe),
  • dekompresja zaostrzenia colitis ulcerosa (pod postacią megacolon toxicum),
  • usuwanie ciał obcych,
  • poszerzanie zwężeń w obrębie dolnego odcinka przewodu pokarmowego (zwężenia takie powstawać mogą na przykład po operacjach na jelicie grubym).
Sprawdź gastroenterologów w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu lub Gdańsku.

Kolonoskopia a rak jelita grubego

Kolonoskopię powinno się wykonywać w ramach badań profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrywania raka jelita grubego i zmian przedrakowych w postaci gruczolaków (polipów). Dotyczy to wszystkich bezobjawowych pacjentów po 50. roku życia z/lub bez wywiadu raka jelita grubego w rodzinie.

W rodzinach z wywiadem raka jelita grubego badanie profilaktyczne powinno się przeprowadzić o 10 lat wcześniej niż najwcześniejsze wystąpienie raka w rodzinie. Np. gdy ojciec miał 48 lat, dzieci wykonują badanie w wieku 38 lat.

Kolonoskopia połączona z endoskopową polipektomią jest najskuteczniejszą metodą zmniejszającą zapadalność na raka jelita grubego.

dr n. med. Anna Cybulska, gastroenterolog, Szpital Medicover

Rak jelita grubego jest nadal w Polsce wykrywany w stadium zaawansowanym, tymczasem wczesne wykrycie raka daje pełne wyleczenie! Jeśli zostanie wykryty w zaawansowanym stadium, przeżycie dłużej niż 5 lat mieści się w przedziale zaledwie 20–25%, podczas gdy w krajach zachodnich wynosi ponad 60%. Wynika to z niedostatku badań.

dr n. med. Anna Cybulska, gastroenterolog, Szpital Medicover. 

 

Prezentowanych informacji o charakterze medycznym nie należy traktować jako wytycznych postępowania medycznego w stosunku do każdego pacjenta. O postępowaniu medycznym, w tym o zakresie i częstotliwości badań diagnostycznych i/lub procedur terapeutycznych decyduje lekarz indywidualnie, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, które ustala po zapoznaniu się ze stanem pacjenta. Lekarz podejmuje decyzję w porozumieniu z pacjentem. W przypadku chęci realizacji badań nieobjętych wskazaniami lekarskimi, pacjent ma możliwość ich odpłatnego wykonania. Należy potwierdzić przy zakupie badania szczegóły do jego przygotowania.
Data dodania 04.05.2020
Data ostatniej aktualizacji 29.05.2023