Kamica nerkowa – jak zapobiegać?

Kamica nerkowa - dlaczego powstaje?

Kamica moczowa, nazywana również nerkową, dotyka najczęściej osoby w wieku od 20 do 50 lat. Częściej mężczyzn niż kobiety. Panowie chorują na nią trzy razy częściej. Kamica nerkowa to obecność w układzie moczowym złogów, potocznie nazywanych kamieniami moczowymi. Powstają z substancji chemicznych, znajdujących się w moczu. Prawidłowo powinny być w nim obecne w formie rozpuszczonej. Bywa jednak, że ich stężenie jest zbyt duże. Zamiast się rozpuścić, zaczynają się krystalizować, tworząc drobne kryształki, które później łączą się w coraz większe złogi. Mogą być zbudowane z różnych substancji, najczęściej ze szczawiu lub fosforanu wapnia, nieco rzadziej z kwasu moczowego i cystyny. W zależności od tego, jaka substancja stanowi główny składnik kamieni, wyróżniamy kamicę szczawianową, fosforanowo-wapniową, moczanową i cystynową.

Ostry ból objawem kamicy nerkowej

Kamica nerkowa może nie dawać o sobie znać latami, ale kiedy już się objawi, jest bardzo bolesna. Najczęstszym objawem kamicy jest bardzo silny ból, przyrównywany przez kobiety do bólu porodowego, tzw. kolka nerkowa. Wywołuje ją przemieszczanie się kamienia z nerki do moczowodu.

Dolegliwościom bólowym może towarzyszyć parcie na mocz, częste oddawanie moczu, nudności i wymioty. Atak zaczyna się często po dużym wysiłku fizycznym, długiej podróży lub nadużyciu alkoholu. Ból najpierw pojawia się w okolicy lędźwiowej, promieniuje wzdłuż moczowodu, do podbrzusza. Bywa tak silny, że w niektórych przypadkach konieczna jest hospitalizacja. To właśnie kolka nerkowa spędza sen z powiek wszystkim pacjentom, cierpiącym na kamicę nerkową. A wcale nie musi.

Dieta przy kamicy nerkowej

Bolesne objawy kamicy można skutecznie ograniczać, a nawet całkowicie je eliminować. Wystarczy stosować odpowiednią dietę. Powinna być dostosowana do rodzaju choroby.

– Występują różne rodzaje kamicy nerkowej. W każdym z nich inne produkty są zalecane oraz przeciwwskazane. Aby odpowiednio dobrać dietę, należy określić skład kamieni – mówi Marta Falkowska, młodszy specjalista ds. profilaktyki i promocji zdrowia Medicover.

Czego unikać przy kamicy nerkowej

Jeśli okaże się, że kamienie zbudowane są ze szczawiu i wapnia, chorzy powinni unikać jedzenia szpinaku, szczawiu, rabarbaru, botwiny, konserw mięsnych i rybnych, produktów kiszonych, zup i sosów w proszku oraz ostrych przyprawy. W menu za często nie powinny pojawiać się także mleko i przetwory mleczne, ziemniaki, marchew, buraki, pomidory, nasiona strączkowe i cukier.

Co jeść przy kamicy nerkowej

Do codziennej diety warto natomiast włączyć soki owocowe, produkty zbożowe i te z pełnego ziarna, masło oraz warzywa. W przypadku kamicy moczanowej należy zrezygnować z jedzenia wieprzowiny, baraniny, śledzi i podrobów. Powinno się ograniczyć spożywanie orzechów, nasion roślin strączkowych. Do menu warto włączyć owoce cytrusowe, ziemniaki, miód, cukier, mleko i chude sery twarogowe. Osobnej diety wymaga kamica fosforanowo-wapniowa. Chorzy nie powinni sięgać po mleko i przetwory mleczne, jaja, szpinak, szczaw oraz konserwy rybne. Warto natomiast, by jedli mięso, ryby, pieczywo, kaszę gryczaną, kaszę jęczmienną, pęczak, makarony, masło, miód i owoce cytrusowe.

Kamica nerkowa a sól

Niezależnie od rodzaju kamicy, chorzy powinni ograniczyć spożycie mocnej kawy i herbaty oraz czekolady. Bezwzględnie powinni zrezygnować z dosalania potraw. Z diety powinno się wyeliminować zupy i sosy typu instant oraz inne produkty, zawierające sól. Zawarty w niej sód powoduje bowiem zwiększone wydalanie z moczem wapnia, co przyczynia się do powstania kamieni. Ograniczenie spożycia soli pomoże uniknąć też innych chorób nerek.

– Istnieją oczywiście ogólne zalecenia, o których należy pamiętać niezależnie od rodzaju kamicy nerkowej. Należy zrezygnować z dosalania potraw lub zamienić tradycyjną sól kuchenną na sól potasową. Pamiętajmy, że sól występuje również w wielu produktach gotowych. Unikajmy więc produktów z dużą zawartością soli, np. solonych orzeszków, konserw rybnych i mięsnych. Kolejnym zaleceniem jest ograniczenie spożycia białka zwierzęcego, gdyż zwiększa stężenie mocznika. Podstawą diety powinny być nieprzetworzone lub niskoprzetworzone owoce i warzywa, szczególnie te bogate w błonnik – radzi Marta Falkowska.

Paliwo dla nerek

W profilaktyce kamicy nerkowej niezwykle istotne jest również dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości wody. Woda to paliwo dla nerek. Wypłukuje sól, dostarczaną z pożywieniem oraz fosfor, z którego najczęściej formują się kamienie. Dziennie powinno się wypijać 2-3 litry płynów, najlepiej filtrowaną wodę. Należy po nią sięgać nawet wtedy, kiedy nie odczuwa się pragnienia. Więcej płynów powinny pić osoby uprawiające sport.

– W profilaktyce kamicy nerkowej ma znaczenie ilość, jakość i częstość podawania płynów. Najlepszą metodą sprawdzenia, czy przyjmujemy odpowiednią ilość płynów, jest pomiar wydalanego moczu. Na dobę powinniśmy wydalać około 2-2,5 l moczu. Spożywanych płynów powinno być około 0,5-1 l więcej niż wydalanego moczu. Podczas upałów lub intensywnego wysiłku fizycznego powinniśmy zwiększyć ilość spożywanych płynów. Najlepszym płynem jest oczywiście woda, należy pić czystą, filtrowaną wodę, może to być również woda przegotowana lub słaba herbata. Szczególnie ważna jest również częstość spożywania płynów. Należy pić w małych porcjach, ale często, szczególnie przed snem oraz po nocnym oddaniu moczu – informuje Marta Falkowska.

Zmiana stylu życia jest niezwykle istotna w przypadku osób, które miały już objawy kamicy nerkowej. W znacznej większości przypadków mają one charakter nawrotowy. Prawdopodobieństwo nawrotu kolki u osób, które miały już pierwszy jej atak bez odpowiedniej profilaktyki wynosi 15% w ciągu pierwszego roku, 40% w ciągu trzech lat i aż 50% w ciągu 10 lat.