Jak stosować leki? Leki w bezpiecznym wymiarze

Czy wiesz, co zażywasz w lekach?

Pierwszą zasadą odpowiedzialnego korzystania z leków jest bez wątpienia wiedza o przyjmowanych preparatach. Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat leku – nawet wówczas, gdy zostaje nam przepisany decyzją lekarza. Zacznijmy od nazwy leku. W obiegu funkcjonują dwa typy nazewnictwa: handlowe (własne) oraz międzynarodowe.

Panadol, ibuprofen, paracetamol...

Nazwy handlowe przypisywane są konkretnym, wprowadzonym na rynek produktom – to po prostu marki. Za przykład posłużyć mogą panadol czy ibuprofen. Nazwy międzynarodowe oznaczają substancje lecznicze, które wykorzystuje się przy produkcji preparatów. Przykładem może być paracetamol, który wchodzi w skład panadolu, ale i apapu czy codiparu, a także jest sprzedawany samodzielnie – po prostu jako paracetamol. Stosowanie przez lekarza nazw międzynarodowych przy wypisywaniu recept niejednokrotnie pozwala choremu na skorzystanie ze znacznie tańszych zamienników o identycznych właściwościach leczniczych.

Skład leków

Gdy przyjmujemy dwa lub więcej leków, sprawdźmy, czy, mimo różnych nazw handlowych, nie zawierają tych samych składników. Suma dawek podawanego składnika może wówczas być zbyt duża, powodując działania niepożądane lub nawet zatrucie lekiem.

Ulotka leków

Ważnym źródłem informacji na temat leku jest dołączona do każdego produktu ulotka. Zainteresować się nią powinniśmy zawsze, szczególnie ważne jest to jednak w przypadku leków ogólnodostępnych, które przyjmujemy na własną rękę. Ulotka zbiera w jednym miejscu wszystkie ważne z punktu widzenia pacjenta informacje, w tym te o składzie, dawkowaniu, przeciwwskazaniach, wpływie na zdolność prowadzenia pojazdów, interakcjach z innymi lekami czy działaniach niepożądanych.

Jak stosować leki na receptę i leki bez recepty?

Leki na receptę

Leki dostępne na receptę należy stosować wyłącznie według wskazań lekarza i wyłącznie w czasie, dla którego wskazania te były właściwe. Fakt, że rok wcześniej mieliśmy objawy wyglądające podobnie do tych, które dokuczają nam obecnie, nie powinien usprawiedliwiać sięgnięcia po pozostałości niewykorzystanego ostatnio leku bez wizyty u specjalisty. Podobieństwo objawów nie musi wcale oznaczać nawrotu tej samej choroby. Należy pamiętać, że dostępność leków jest ograniczana nie bez powodu. Przyjmując tego typu substancje samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem, możemy nie tylko nie poprawić swojego stanu zdrowia, ale znacząco go pogorszyć – w tym doprowadzić do groźnych komplikacji, z zagrożeniem życia włącznie.

Leki dostępne bez recepty

Jeśli decydujemy się na samodzielne leczenie lekiem ogólnodostępnym, należy bezwzględnie stosować się do zaleceń przedstawionych na ulotce – zarówno w kwestii odpowiedniego do wieku i wagi dawkowania, jak i sposobu przyjmowania leku. Niedopuszczalne jest na przykład branie na czczo preparatów, które należy zażywać po jedzeniu.

Interakcje między lekami

Leki, które przyjmujemy, mogą wchodzić w interakcje ze sobą nawzajem. Interakcje bywają groźne, a objawy wynikające z interakcji mogą przypominać objawy chorobowe, co z kolei może skłonić nas do brania kolejnych leków i zwiększania szansy na wystąpienie kolejnych komplikacji. Przy 5 lekach szansa na wystąpienie interakcji wynosi już statystycznie 88%. Istnieje też wiele czynników zwiększających ryzyko interakcji, w tym: wiek pacjenta (prawdopodobieństwo jest większe w przypadku ludzi starszych), dieta, picie alkoholu, palenie tytoniu, infekcje wirusowe i uwarunkowania genetyczne.

Leki, które się wykluczają

Do najczęściej popełnianych błędów należy łączenie ze sobą dwóch leków przeciwbólowych z grupy tzw. NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), czy też przyjmowanie równocześnie preparatów o przeciwnych właściwościach (np. leki wykrztuśne i przeciwkaszlowe). Groźne reakcje mogą powodować np.: kotrimoksazol (biseptol) i pyralgin (uszkodzenie układu krwionośnego), diphergan i efedryna (zaburzenia rytmu serca) oraz glikokortykosteroidy i leki NLPZ (wzrost szkodliwego działania na żołądek).

Informacje o innych możliwych powikłaniach znajdziemy oczywiście na ulotkach konkretnych preparatów. W razie wątpliwości możemy też skorzystać ze specjalnego, dostępnego na stronie Ministerstwa Zdrowia, narzędzia. Lekarze Medicover, wypisując leki, w elektronicznej historii choroby otrzymują automatyczną informację na temat możliwych interakcji, ich skutków oraz metod ich łagodzenia, jeśli leki muszą być razem podane. Przy poszukiwaniu informacji należy natomiast stanowczo unikać niepewnych źródeł internetowych.

Leki a zioła i suplementy diety

Wpływ na przyjmowane leki mają także zioła i różnorakie suplementy diety – mogą osłabiać lub wzmacniać ich działanie, a także doprowadzać do niebezpiecznych komplikacji. Chwalony za swoje właściwości przeciwstresowe dziurawiec może na przykład ingerować w działanie leków zażywanych przy niewydolności serca oraz osłabiać skuteczność hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Żeń-szeń stwarza ryzyko krwotoków w przypadku operacji chirurgicznej. Lukrecja wchodzi w interakcję z lekami moczopędnymi, doprowadzając między innymi do zaburzeń rytmu serca. Przed rozpoczęciem przyjmowania leków wskazane jest więc odstawienie ziół i suplementów diety.

Gdzie przechowywać?

Leki trzymać należy w oryginalnych, nieuszkodzonych opakowaniach (część leków rozkłada się pod wpływem światła), odseparowane od siebie nawzajem. Każdemu preparatowi powinna zawsze towarzyszyć dostarczona przy zakupie ulotka. Miejsce, w którym przechowujemy leki, powinno być możliwie pozbawione wilgoci, wiele substancji jest na nią bowiem wyjątkowo wrażliwych. Należy również zadbać o odpowiednią temperaturę – zakres temperatury, w jakim może być przechowywany lek, podany jest na opakowaniu. Na ogół leki nie reagują dobrze na ciepło, szafka z lekami nie powinna więc znajdować się w pobliżu grzejników czy w miejscu nasłonecznionym. Niektóre substancje wymagają też przechowywania w lodówce – w takim przypadku nie powinny być umieszczane tuż pod zamrażalnikiem.

Data ważności leków

Nie należy przyjmować leków, których data ważności upłynęła, dlatego warto co pewien czas zrobić przegląd apteczki i usunąć przeterminowane leki. Leków absolutnie nie należy wyrzucać do śmietnika, razem z innymi odpadami. Ich utylizacją zajmują się wybrane apteki, w których znajdziemy specjalne, oznakowane pojemniki. Leki należy wrzucać do nich bez opakowań handlowych. Nie wolno natomiast pozbywać się w ten sposób igieł, strzykawek oraz termometrów rtęciowych. O to, gdzie możemy wyrzucić tego typu produkty, najlepiej zapytać w pobliskiej aptece.